Fietsen in provincie
In Friesland is provinciaal ambtenaar Greet Kluwer druk bezig met een nieuw provinciaal fietsbeleid. Kluwer: ‘We laten dat na de verkiezingen door de nieuwe statenleden vaststellen zodat die erover kunnen beslissen.’ De verkiezingsprogramma’s van GrienLinks (!), SP, D66, de kleine christelijke partijen en in iets mindere mate de PvdA, hebben in Friesland de meeste aandacht voor de fiets. Enkele politici zorgen er volgens Kluwer zelfs voor dat fietsbeleid in de Friese provinciale politiek ‘een hot item’ is.
Sinds het verkeersbeleid eind jaren negentig gedecentraliseerd is, heeft niet het rijk, maar de provincie een stimulerende en sturende taak. De provincies konden altijd al speciale fietssubsidies instellen. Sinds de Planwet Verkeer en Vervoer (1998) heeft de provincie echter meer bevoegdheden om het verkeersbeleid van gemeenten te sturen. Veel provincies maken op dit moment bovendien Provinciale Verkeers- en Vervoersplannen (PVVP’s), waarin ook uitgangspunten voor het fietsbeleid zitten. Kortom: voor fietsers zijn de provinciale verkiezingen eigenlijk interessanter dan de landelijke. De meeste mensen zijn zich hier nauwelijks van bewust omdat weinig in het nieuws komt wat de provincies precies doen. Brabant en Zuid-Holland staan bekend om hun fietsbeleid, maar een rondje langs de provincies levert ook allerlei nieuwe initiatieven op.
Utrecht
De provincie Utrecht heeft grootste plannen om Utrecht een echte fietsprovincie te laten worden. Als onderdeel van het Agenda 2010 project stelt de provincie een aantal vernieuwingen voor terwijl het oude beleid al helemaal niet zo slecht was. De provincie wil in de toekomst af van het onderscheid tussen fietspaden voor bestemmingsverkeer en het recreatieve fietsnetwerk. Tot nu toe vielen deze – zoals ook in andere provincies – onder twee verschillende diensten die soms langs elkaar heen werken. De provincie wil met hulp van de hightech meetfiets van de Fietsersbond de kwaliteit en het onderhoud van het hele fietsnetwerk nog eens onder de loep nemen.
Naast het verbeteren van dit fietsnetwerk wil de provincie het fietsen promoten. Ze hoopt hiermee dat meer mensen de fiets pakken en de auto laten staan. Zeventig procent van de autoritten zijn korter dan tien kilometer en kunnen dus prima op de fiets afgelegd worden en daar heeft deze provincie met stampvolle autowegen wel oren naar. De provincie wil alle verschillende partijen (gemeenten, recreatieschappen, Bestuur Regio Utrecht) erbij betrekken. In het plan zit ook een digitale routeplanner voor fietsers waarmee alle voorzieningen langs fietsroutes makkelijk te vinden zijn. In februari is het projectplan in de Provinciale Staten aangenomen.
Volgens Jan Ploeger van het Interprovinciaal Overleg (IPO) is Utrecht een voorbeeld van een provincie die steeds meer gebruik maakt van haar nieuwe grotere bevoegdheden: ‘De provincies zijn veel serieuzer met fietsbeleid bezig dan tien jaar geleden. Ze zijn zich meer bewust van hun rol en ook bereid die op te pakken. Naast hun traditionele taak van het beheer van fietspaden langs provinciale wegen, zie je dat provincies meer doen om fietsgebruik te bevorderen. Er is meer aandacht voor het promoten van de fiets en er begint aandacht te komen voor een betere aansluiting op het openbaar vervoer. Daar zie ik overigens nog meer mogelijkheden.’
Friesland
Friesland is een relatieve nieuwkomer onder de provincies met een gedegen fietsbeleid. Sinds een jaar is Greet Kluwer verantwoordelijk voor het fietsbeleid in Friesland en heeft ze een vernieuwend plan voorbereid dat binnenkort in de Provinciale Staten besproken wordt. ‘Met nuchter verstand’, zegt de Friezin, is het fietsnetwerk uit 1999 bijgesteld. ‘We hebben het beter afgestemd met gemeenten. Zij weten immers wat belangrijke fietsroutes zijn. Uit overleg met onder andere de plaatselijke afdeling van de Fietsersbond kwam dat het niet altijd wenselijk is dat hoofdfietsroutes langs drukke wegen lopen. Soms is een snellere, meer directe route mogelijk, bijvoorbeeld dwars door de velden. Dit kan betekenen dat er ook nieuwe (vrijliggende) fietroutes moeten worden aangelegd. Ieder vrijliggend fietspad krijgt wel een sociaal veilig alternatief. Alle fietspaden worden sowieso in asfalt uitgevoerd.’Hiermee probeert de provincie de concurrentiepositie van de fiets ten opzicht van de auto te verbeteren en kijkt ze verder dan de fietspaden langs provinciale wegen.
Zeeland
Een andere nieuwkomer is Zeeland dat sinds 1998 een Zeeuws Coördinatiepunt Fiets heeft. Het afgelopen jaar heeft het coördinatiepunt veel nieuwe initiatieven genomen om vooral toeristen – die voor 97 % gebruik maken van de auto en dus veel overlast bezorgen – op de fiets te krijgen. ‘Het mooie van toeristen is dat ze ontvankelijk zijn voor andere vormen van verplaatsen omdat ze toch op vakantie zijn’, zegt Stan Lauret van het Coördinatiepunt optimistisch. Voor verbetering van het fietsnetwerk wil hij net als de provincie Utrecht gebruik maken van de meetfiets van de Fietsersbond. Daarnaast noemt Lauret een hele serie projecten waarmee de provincie gemeenten stimuleert meer voor de fietsers te doen: ‘Met een subsidie van 5000 euro kunnen gemeenten goede fietsenrekken met het keurmerk fietsparkeur aanschaffen om daar kennis mee te maken. We hebben een project gehad rond gevaarlijk plekken voor fietsers en we krijgen veel subsidieverzoeken voor lokale fietsprojecten.’
Lauret, die in zijn eentje het Coördinatiepunt Fiets bemant, ziet de rol van de provincie vooral als een regisseur: ‘Wij zijn een spin in het web van twintig wegbeheerders in Zeeland, gemeenten, waterschap en haven. Wij zien het groter geheel. Doordat we de middelen hebben, kunnen we gemeenten stimuleren meer aan fietsbeleid te doen. Wij zijn bezig met fietsinfrastructuur, maar ook met gedragsbeïnvloeding. Daarnaast hebben we contacten met alle wegbeheerders en zijn dus ook een informatiecentrum.
Wat wil de Fietsersbond?
De Fietsersbond heeft in een aantal provincies vertegenwoordigers die zich bezig houden met de provinciale politiek. In Zuid-Holland werkten afdelingen van de Fietsersbond enkele jaren geleden mee aan het in kaart brengen van het fietsnetwerk. Nu proberen ze te voorkomen dat aanvankelijk geplande fietsroutes geschrapt worden. Als het aan de Fietsersbond ligt, zouden provincies nog beter kunnen waken over het in stand houden van fietsverbindingen als die door nieuwe snelwegen of verbreding van spoorlijnen dreigen te verdwijnen. Theo Zeegers, beleidsmedewerker van de Fietsersbond: ‘Als die verdwijnen, zou de provincie over een alternatief moeten nadenken die de fietsroute niet langer maakt. Bij het goedkeuren van bestemmingsplannen van gemeenten kan ze hier op letten.’
Omdat de provincie bestemmingsplannen van de gemeente moet goedkeuren, zou ze ook kunnen eisen dat nieuwe lokaties altijd op fietsafstand van het centrum liggen. Daarnaast ziet Zeegers in de bewegwijzering die de gemeentegrenzen overschrijdt een belangrijke taak voor de provincie.
Ook stelt de Fietsersbond voor dat de provincie het initiatief neemt om gemeenten die meegedaan hebben aan het onderzoek Fietsbalans van de Fietsersbond uit te nodigen om de resultaten onderling te vergelijken en daarvan te leren. Johan Leferink, fietscoördinator van de provincie Gelderland, doet nog een andere suggestie: de provincie moet ook een rol gaan spelen in de aanpak van fietsdiefstal. Het antidiefstalproject van Harderwijk, waar stadswachten gestolen fietsen terugbezorgen, is door de Fietsersbond in de publiciteit gekomen (Vogelvrije Fietser, januari 2003). Leferink: ‘De provincie zou dergelijke projecten ook in andere gemeentes mogelijk kunnen maken.’ En dat is helemaal geen gek idee, omdat uit de gegevens van Harderwijk blijkt dat de fietsen vaak in de regio (buiten de gemeente, maar in de provincie) gestolen zijn. De provincie zou in samenwerking met de politie onderzoek kunnen laten doen naar de handel in gestolen fietsen die de gemeentegrenzen overstijgt. Leferink: ‘Iedereen heeft z’n mond vol over veiligheid, dan heeft de provincie daar misschien ook een taak in.’
Provinciale stemwijzer
Op www.stemwijzer.nl zijn per provincie speciale stemwijzers te vinden. Ook staat hier per provincie een vergelijking van wat de verschillende politieke partijen over bepaalde onderwerpen (bijvoorbeeld ‘verkeer’) zeggen. Op www.provincie.nl is per provincie allerlei nieuws te vinden rond de provinciale verkiezingen.
Anne van Voorthuizen
Vogelvrije Fietser, maart 2003
Categorieën