De afsluitdijk: col van de Lage Landen

Het fietspad lag er al toen de snelweg nog een tweebaans betonweg was. Op 28 mei 1932 werd het laatste gat in de Afsluitdijk gesloten. Een jaar en drie maanden later mocht het verkeer erover. Generaties Nederlanders hebben inmiddels over de Afsluitdijk gefietst. Een rondje IJsselmeer behoorde tot de klassieke fietsvakanties, totdat in 2019 de vernieuwingswerkzaamheden van start gingen.

Het oude fietspad ligt pal naast de snelweg en is zelf ook een soort snelweg. 32 kilometer lang en alsmaar rechtdoor. Dat kun je saai noemen, maar alsmaar rechtdoor heeft voordelen. Je hoeft niet scherp op te letten. Geen verkeer van rechts. Je kunt over iets nadenken. Het is al vaker bezongen. Nergens kun je zo goed nadenken als op de fiets. De Afsluitdijk biedt daarvoor de ultieme mogelijkheid. Geen afleiding, gewoon doortrappen. En doorzetten, zeker met de wind tegen.

Hoeveel fietsers er precies dagelijks over de Afsluitdijk reden is niet bekend. Pakweg 400 op een dag? Dat is niet te vergelijken met drukke fietsroutes in de stad, maar niet niks. Is de Afsluitdijk een van die dingen die je ‘gedaan’ moet hebben als fietser in Nederland? Het is absoluut een sportieve uitdaging. Je kunt ’m niet half doen; er is geen trein onderweg om in te stappen. Maar het is niet iets waar je mensen nu vaak over hoort. Dat is het rare van de Afsluitdijk. Het is een opmerkelijk bouwwerk, maar buitenlandse toeristen lijken er meer oog voor te hebben dan wij. Het fietspad zou een soort col voor De Lage Landen kunnen zijn, maar waarschijnlijk is het voor velen niet meer dan een fietspad om van Noord-Holland naar Friesland te komen of vice versa.

In 2006 liet de ANWB de toeristische potentie van de Afsluitdijk onderzoeken. Het bleek dat jaarlijks 300.000 mensen de Afsluitdijk bezoeken. Zonder promotie. Net zoveel als werkeiland Neeltje Jans, waar wél een echte attractie van is gemaakt. Vooral buitenlanders komen de Afsluitdijk bekijken. De dijk zou nog veel aantrekkelijker gemaakt kunnen worden, schreven de onderzoekers. Bijvoorbeeld door de dijk leuker te maken voor fietsers: rustplekken aan de Waddenzee-zijde of een fietspad. En dat komt er. Aan de Afsluitdijk wordt hard gebouwd.

Zicht op de Waddenzee is spaarzaam. Het werelderfgoed Waddenzee was niet besteed aan mannen als Lely. De zee was toen vooral bedreiging. Het is toch jammer dat je 32 kilometer langs de Waddenzee fietst en die maar op vier plekken te zien krijgt: bij de sluiscomplexen in Den Oever en Kornwerderzand, bij Breezanddijk en bij het Monument. Wat zou mooier zijn dan zeehonden spotten tijdens een fietstocht?

Aan de afsluitdijk wordt hard gewerkt. De dijk wordt versterk met enorme stenen van 6500 kilo. Bij Den Oever, aan de Noord-Hollandse kant van de dijk, komen extra spuisluizen om IJsselmeerwater af te voeren. Daarin worden pompen gebouwd. Die kunnen straks 235.000 liter per seconde verwerken. De energie voor de pompen wordt ter plaatse opgewekt met zonnepanelen. Er komt een vismigratierivier zodat vissen makkelijker natuurlijke leef- en paaigebieden kunnen bereiken. En er komt een fietspad aan de Waddenzeekant!