Wat doet een zelfsturende auto in een noodsituatie? Rijdt ie rechtdoor tegen een vrachtwagen aan die remt en zijn lading verliest? Gaat ie naar links tegen een SUV? Of naar rechts tegen een motorrijder? Hoe is de software geprogrammeerd, gericht op het te allen tijde beschermen van de bestuurder of gericht op het veroorzaken van zo min mogelijk schade?
Bovenstaande is een extreem voorbeeld van de ethische dilemma’s die zich voordoen bij de ontwikkeling van de zelfsturende auto.
De dilemma’s stonden centraal op een workshop bij Connekt, het centrum voor slimme en duurzame mobiliteit in Delft. Verschillende sprekers gingen daar in op de ontwikkelingen, de filosofische en ethische dilemma’s die zich daarbij voordoen en wat we kunnen leren van soortgelijke ontwikkelingen in defensie, luchtvaart en gezondheidszorg.
Bart van Arum van de TU Delft ging in op alle zes varianten tussen auto’s zonder automatisering en de volledig geautomatiseerde auto. De laatste, die alle taken van de bestuurder overneemt, zal er volgens onderzoek overigens pas in 2075 zijn.
In de discussie vroeg ik aandacht voor de zelfsturende auto in stedelijk gebied, waar juist de interactie met voetgangers en fietsers plaatsvindt. Ingewikkelder dan de zelfsturende auto op de snelweg, waar één modaliteit dominant is en vooral de wisselwerking tussen zelfsturende en niet-zelfsturende auto’s een probleem zal zijn. Tom Alkim van Rijkswaterstaat gaf daarbij aan dat de lagere snelheid in het stedelijk gebied een factor is die oplossingen makkelijker maakt. In de verdere gedachtenwisseling kwam sterk naar voren dat communicatie en interactie in het verkeer ontzettend belangrijk zijn, het is een soort sociale dans tussen verkeersdeelnemers. Herman Wagter van Connekt gaf aan dat je vaak ondeugend moet zijn, je moet vaak een regel overtreden: wanneer je een langzame voorganger niet kunt inhalen op je eigen weghelft ga je als dat kan over de streep heen, ook als dat niet mag. Iedereen heeft daar op dat moment baat bij.
Kan de software in de zelfsturende auto zelflerend zijn en al dit type intuïtieve handelingen verwerken? Een fietser in Amsterdam fietst weer heel anders dan in Kopenhagen, een automobilist in Italië rijdt heel anders dan die in ons land. En wat betekent het voor de privacy wanneer we steeds meer data verzamelen om de veiligheid te vergroten?
Vragen die uiteraard niet allemaal werden beantwoord, laat staan dat de gevolgen voor fietsers volledig helder zijn. Maar duidelijk is dat de ontwikkeling in de richting van zelfsturende auto’s niet te stoppen is en van groot belang voor de toekomst van de fiets in onze steden.
Een lijst met medewerkers
-
Wim Bot
(Inter)nationaal beleidsadviseur
Word lid van de Fietsersbond
Steun de belangenbehartiger van fietsend Nederland en ontvang heel veel voordeel!