Eenmansafdeling Gilze en Rijen

Cas Graafmans (46) woont nu twaalf jaar in Gilze en Rijen, een ideale woonplaats voor hem en zijn gezin. ‘Ik kan op de fiets naar mijn werk in Tilburg. Ik ben landmeter bij de gemeente. Omdat mijn ouders geen auto hadden, gingen we op de fiets op vakantie en ik wilde alles van die kaarten weten. Vandaar dat ik landmeter ben geworden. Ik breng in kaart waar de wegen liggen, waar de lantaarnpalen staan en dat soort zaken.’ 

Voor Cas is fietsen vanzelfsprekend. ‘Het is een way of life, het hoort bij mij.’ Zijn schuur staat vol fietsen. Vakantiefietsen voor het hele gezin, schoolfietsen, boodschappenfietsen, een vouwfiets en een vrij recente aankoop: een fatbike, een sportieve fiets met dikke banden voor in de bossen. 

Niet zo gek dus dat Cas al jaren lid was van de Fietsersbond, in navolging van zijn ouders, maar het kwam niet in zijn hoofd op om actief te worden. 

Totdat gemeente Gilze en Rijen fietsers bij het Raadhuisplein hun voorrang af wilde pakken.

We fietsen naar veel besproken Raadhuisplein. Rond het rechthoekige plein loopt een weg waar fietsers nu nog voorrang hebben als ze rond het gemeentehuis rijden. Haaientanden geven aan dat automobilisten moeten stoppen voor het tweerichtingen fietspad. Maar dat wil de gemeente dus veranderen. Cas: ‘Dat plein staat al twintig jaar ter discussie. In het begin gebeurden er vaker ongelukken dan tegenwoordig. Overal elders in het land worden de voorrangsregels gewijzigd, fietsers krijgen daar voorrang en hier willen ze het juist terugdraaien omdat automobilisten niet goed opletten. Ze willen de fietspaden zelfs onderbreken door ze met een knik naar een oversteekplaats te leiden. Niet van deze tijd. Het betekent dat fietsers steeds moeten op- en afstappen. Dat is niet alleen vervelend, maar het is ook gevaarlijk, vooral voor oudere fietsers. Ik hou mijn hart daarnaast vast voor de vele schoolgaande kinderen die over deze rotonde rijden.

Wat er mis is aan het plein wordt snel duidelijk. Een auto komt hard aanrijden en een overstekende fietser gaat zo langzaam rijden dat ze bijna van haar fiets valt. Fietsers voelen zich hier niet altijd veilig.

Cas: ‘Er zijn oplossingen om het voor fietsers veiliger te maken. Je kunt de maximum snelheid terugbrengen van 50 naar 30 kilometer per uur en duidelijker aangeven dat fietsers uit twee richtingen komen.’

Cas ging in november 2017 voor het eerst naar een bijeenkomst over de plannen voor het Raadhuisplein. ‘Toen leek het allemaal nog wel los te lopen. Maar vervolgens hoorde ik via via dat in de Staatscourant het verkeersbesluit stond waaruit bleek dat de gemeente die plannen toch door ging zetten. Je had nog zes weken om bezwaar aan te tekenen. Ik heb het laten bezinken en besloot na drie weken toch actie te ondernemen. Vroeger zou ik het er misschien bij hebben laten zitten, maar ik ben me er steeds meer van bewust dat het anders kan. Fietsvriendelijker. Ik kom op veel plaatsen, in Tilburg omdat ik daar werk, maar ik heb ook duizenden kilometers ervaring als racefietser en dan zie je ook de verschillen tussen de al die gemeenten.’

Cas schreef eerst een bezwaarschrift op eigen houtje, maar bedacht dat het toch ook handig was om de Fietsersbond erbij te vragen. Eerst Theo Smeele van Fietsersbond Midden-Brabant en later ook het Landelijk Bureau. Uiteindelijk werden er drie bezwaarschriften ingediend. ‘Ik heb ook zo’n zeventig handtekeningen verzameld.’

De uitslag was teleurstellend. ‘Onze bezwaren zijn ongegrond verklaard. Het bezwaarschrift werd zomaar van tafel geveegd.’

De volgende stap was dat Cas en de Fietsersbond een rechtzaak aanspanden tegen de gemeente Gilze en Rijen. ‘Als leek had ik me erbij neergelegd, maar nu hebben de verkeersexperts en juridisch adviseur van de Fietsersbond er uitvoerig naar gekeken en stond ik niet alleen.’

Het was wel raar om ineens een lastige burger te zijn. ‘Het is een nieuwe wereld. Ik was die liever op een andere manier binnengekomen dan met een bezwaarschrift. Dan ben je direct een moeilijke man.’

Cas werd naar aanleiding van het bezwaarschrift gevraagd om in de verkeerscommissie te komen en denkt nu ook mee over een tunnel onder het spoor en de snelfietsroute van Tilburg naar Breda. ‘Ambtenaren zeggen dingen toe, maar het duurt soms lang voordat er ook echt iets gebeurt. Dat is nogal frustrerend.’

Het is spannend, zo’n rechtzaak. Tijdens het interview is de uitslag nog niet bekend. Wat als de uitslag negatief is? ‘Dat zou wel een klap zijn. Demotiverend. Ik weet niet of ik dan nog wel door wil.’

Cas denkt even na: Aan de andere kant heb ik veel wedstrijden gefietst. Dan verlies je ook vaker dan je wint. Verliezen hoort erbij. Als je verliest, maak je je op voor de volgende wedstrijd.’

Een paar dagen na het interview wordt de uitslag bekend: De Fietsersbond verliest de rechtzaak.

Zin om de volgende wedstrijd met Cas mee te rijden? Cas: ‘Het zou leuk zijn als we met een clubje mensen konden nadenken over wat we beter willen voor fietsers in Gilze en Rijen. Dus wie zin heeft om mee te denken: graag. Het zou ook fijn zijn als iemand de social media kon gebruiken om meer achterban te mobiliseren.’ Geïnteresseerden kunnen een bericht sturen naar [email protected].

Piet van der Linden van het Landelijk Bureau van de Fietsersbond: ‘Je ziet vaker dat vooral kleine gemeenten afwijken van de huidige verkeerskundige richtlijnen en voor ouderwetse oplossingen kiezen die slecht uitpakken voor fietsers. Hoewel het in dit geval niet zo was, komt dat vaak door gebrek aan kennis en aan middelen voor het inhuren van die kennis. De maatregelen die de gemeente Gilze en Rijen wil nemen worden zelfs expliciet afgeraden in de CROW-richtlijnen (standaard werk voor verkeerskundigen) omdat het gevaarlijk is. Wij zouden het toejuichen als provincies middelen en kennis beschikbaar zouden stellen om kleinere gemeenten zonder eigen know-how te adviseren bij verkeerskundige beslissingen.’