Het hippe Freiburg is een van de groenste én zonnigste steden van Duitsland, waar de fietser het steeds meer voor het zeggen heeft. Ook in de omgeving kun je heerlijk fietsen, langs de rivier Dreisam en de Kaiserstuhl: een oude vulkaan met wijngaarden.

De zon lijkt altijd te schijnen in Freiburg. Dat komt door de gunstige ligging, helemaal in het zuiden van Duitsland, vlak bij de grens met Frankrijk, tussen de bergen van de Vogezen en het Zwarte Woud. Bewoners klinken met hun glazen wijn op de overvolle terrassen. Naast de pastelkleurige huizen laten kinderen hun houten speelgoedbootjes varen in de Bächle: brede goten, waar kristalhelder water van de rivier Dreisam doorheen stroomt. 
Al sinds de jaren zeventig zet de stad sterk in op duurzaamheid. Overal liggen fietsstraten; ik word voorbij gezoefd door moeders op elektrische bakfietsen en jongeren met fixies. Op de Münsterplatz staan rijen vrolijke kramen met streekproducten. ‘De verkopers moeten ons vertellen waar alles vandaan komt’, vertelt coördinator Benedikt Budde, terwijl zijn zoontje smeekt om Lange Rote, een traditionele worst. ‘Steeds meer is biologisch. Duurzaamheid is zó belangrijk in een groene stad.’

Glinsterende zonnepanelen

Met fietsmaatje Erica trap ik naar de wijk Wiehre, waar tussen de bomen deftige belle époque-villa’s staan. ‘Niet verkeerd om hier te wonen’, roept ze. Langs een eeuwenoude wijngaard – inderdaad, midden in de stad – fietsen we verder naar de wijk Vauban, die model staat voor ecologische stadsontwikkeling; overal glinsteren zonnepanelen en groeien planten die het regenoverschot opvangen. Op een heuvel staat het huis Heliotrope, dat drie keer zoveel energie opwekt als het verbruikt.

De Kaiserstuhl Radweg

Freiburg is een mooi beginpunt voor een fietsroute door het schitterende gebied. De Kaiserstuhl Radweg is een rondje van 61 kilometer om de Kaiserstuhl, een oude vulkaan ten noordwesten van de stad. We komen er over een stukje van de Badischer Weinradweg (een ronde van 460 kilometer). Al snel trappen we door een romantisch landschap, waar de fruitbomen wit zijn van de bloesem. Naast ons strekken de wijngaarden zich boven ons uit, als soldaten in het gelid.

Europastad

Vrolijke raadhuizen in het lichtgeel en zuurstokroze sieren de plaatsjes Merdingen en Ihringen op. Een ooievaar op een toren verraadt zichzelf door haar geklepper. Als ik omhoog kijk zie ik het nest, met moeder en kind. Aan de Rijn, die hier de grens met Frankrijk vormt, ligt de stad Breisach am Rhein. Metershoge stadsmuren omringen de Münsterberg, die al meer dan 4000 jaar wordt bewoond, met op de top de romaans-gotische kerk.

‘We beschouwen onszelf hier soms als het centrum van de wereld’, zegt bewoonster Annette Senn lachend, als we met haar in gesprek raken tijdens onze lunch bij Markt 13 – ook hier veel gerechten met lokale producten. Breisach draagt de titel Europastad. Tijdens proefverkiezingen in 1950 stemde 96 procent van de bewoners voor een vrij, verenigd Europa. ‘Daar zijn we nog altijd heel trots op.’  

Picknick

De route slingert een stuk langs de rivier. In de charmante hoofdstraat van wijnstadje Burkheim staan vakwerkhuizen en woningen in vrolijke pasteltinten. Even klimmen we omhoog en kijken vanaf de Kaiserstuhl uit over het dal, met in de verte de Vogezen. Dan verlaten we de route en gaan langs de Dreisam terug naar Freiburg. Jongeren picknicken in het gras, op kleedjes lezen bewoners een boek. Vrijheid, blijheid.

5 hotspots

1. Wijnhuis Alte Wache (Freiburg)

Het wijnhuis Alte Wache op de Münsterplatz huist in een romantisch pand uit de achttiende eeuw. Hier kun je in de zomer Kalte Sofie drinken, een soort slush puppie (ingevroren siroop met water) van cuvée. ‘Op warme dagen dronken veel mensen wijn met ijsblokjes erin, en dat wilden we absoluut niet’, legt sommelier Eva Beenenga lachend uit. ‘Daarom besloten we de wijn te bevriezen met een slush machine. Je hebt wijn met meer zoetheid en zuur nodig, zodat de smaak het best intact blijft. Dus gebruiken we een hele goede cuvée.’ Bij het wijnhuis zijn 35 wijnmakers aangesloten.

2. Café Förster Max (Freiburg)

Café Förster Max is vernoemd naar de grootvader van eigenaar Johannes Dilger, een boswachter die het Zwarte Woud op zijn duimpje kende. In de sfeervolle ijszaak in de wijk Wiehre serveert het jonge team verrukkelijk ijs. De ingrediënten komen uit de omgeving: bosbes, rozenbottels, rabarber – noem maar op. Het conserveren en produceren van extracten gaat nog op de oude manier, maar het interieur oogt hip. Een tikje Zweeds: wit en pasteltinten, veel hout. Laat je niet afschrikken door de lange rij. 

3. Wijnmakerij Geldermann (Breisach)

Wijnmakerij Geldermann gebruikt Franse wijnen voor zijn Sekt. Tijdens een rondleiding door de eeuwenoude wijnkelders vertelt de gids waarom dat zo is. Peter Geldermann kreeg in 1830 van de baron Alwin Freiherr von Amelunxen de opdracht om mousserende wijn te kopen in de Champagnestreek. Omdat de invoerbelasting op champagne in Duitsland vier keer zo hoog was als die van vaten wijn, besloot zijn zoon om in eigen land een bedrijf te starten. Hij importeerde de wijn vanuit Frankrijk en maakte er in Duitsland bubbeltjeswijn van. Slim!
geldermann.de

4. Korkenzieher Museum Kaiserstuhl (Burkheim)

Bernhard Maurer toont in het piepkleine Korkenzieher Museum Kaiserstuhl zijn verzameling kurkentrekkers – 1500 in totaal. Als grafisch ontwerper raakte hij in de ban van de vele ontwerpen en mechanismes. Hij struinde vervolgens heel wat vlooienmarkten en antiquariaten af. De oudste kurkentrekker komt uit Engeland en is driehonderd jaar oud. Een Noorse heeft de vorm van een schip, eentje is van ivoor en goud, sommige exemplaren hebben een kwastje om de fles mee schoon te maken.

5. Hotel Kreuz-Post (Burkheim)

Al ruim tweehonderd jaar runt dezelfde familie Hotel Kreuz-Post. Het gebouw diende als herberg en van 1850 tot 1980 ook als postkantoor, en is vernoemd naar de Heilige Kruiskapel die hier vroeger in de akkers stond. Nu zit er een hotel met eigen restaurant én spa. ‘Onze regio was lange tijd arm, dus koks zag je hier honderd jaar geleden niet’, vertelt eigenaar Reiner Gehr. ‘Ik was de eerste van de familie die de gastronomie inging.’ Hij trouwde met een Franse, Isabelle. Zij is nu de kok. Het hotel verhuurt e-bikes.

PRAKTISCH

Freiburg is met de trein bereikbaar. De fiets kan mee (reservering en fietsticket verplicht, te boeken via int.bahn.de/nl). Reistijd vanaf Utrecht Centraal is zeven uur, één keer overstappen in Frankfurt. Om de juiste treinen met fietsplekken te vinden moet je mogelijk twee aparte tickets boeken (Utrecht-Frankfurt en Frankfurt-Freiburg).

Freiburg is in het jaar 1120 door Conrad en hertog Berthold III van Zähringen gesticht als een vrije-marktstad; vandaar de naam.