Direct naar inhoud

Kaart met 0-jarige Schiphol

Reinder Storm
Gepubliceerd op:

Er was een tijd dat je heerlijk kon slapen op de plek waar nu Schiphol is gebouwd. Reinder Storm levert het bewijs met een fietskaart van het gebied rond 1916.

De firma Sleeswijk te Bussum was uitgever van commerciële kaarten in de periode vanaf circa 1900 tot 1940. Er zijn vele tientallen kaarten van dit bedrijf bewaard gebleven in archieven en bibliotheken, en waarschijnlijk ook nog wel in vergeten hoekjes op talrijke Nederlandse zolders, in dozen in kasten en bij handelaren in tweedehands drukwerk. Naast kaarten van onder meer provincies maakte Sleeswijk ook zakatlassen, wereldatlassen en speciale atlassen van Nederland voor wandelaars en fietsers

Plattegrond van Amsterdam en omstreken met aanduiding: 'prijs: 90 cent'.

Op de illustratie op de buitenkant van deze kaart-in-opgevouwen-toestand is een ‘verhaaltje’ verwerkt. De richtingaanwijzer naar Amsterdam is afgebroken: hoe ver het nog is kan je niet meer lezen. Dus is de fietser aangewezen op het gebruik van een kaart. Liefst een van Sleeswijk natuurlijk!

Oude kaart met tekening van man die kaart leest bij een afgebroken richtingaanwijzer.

Speurwerk naar datum

Zoals zo vaak staat er geen jaartal op de kaart. Het is altijd een leuke puzzel om toch achter de datum te komen aan de hand van historische gegevens. We zien als we goed inzoomen bijvoorbeeld een heel rudimentair begin van ‘vliegterrein’ Schiphol: alleen maar een naam, nog geen bebouwing of startbaan of zoiets. Dat geeft aan dat de kaart op z’n vroegst rond 1916 is gemaakt. In het Westelijk Havengebied bij Amsterdam zien we de J.P. Coenhaven ‘in uitv.’ [ = in uitvoering]. Die is rond 1930 aangelegd.

Puin- en grindwegen

Is dit nu wel echt een fietskaart? Aangenomen mag worden dat Sleeswijk met de aanduiding ‘voor wandelaars, wielrijders en automobilisten’ probeerde zoveel mogelijk potentiële kopers voor de kaart te interesseren. Volgens de legenda zijn aparte fietspaden gemarkeerd met een rode stippellijn, maar dat zijn er omstreeks 1930 nog maar weinig. Wel wordt onderscheid gemaakt van wegen naar soorten plaveisel: straat-, puin- en grindwegen enerzijds en zand- en andere wegen anderzijds. Dat was toen belangrijke informatie voor fietsers. Op de achterzijde van de kaart is een eenvoudig extra kaartje met afstanden opgenomen. Zo ging dat dus, ongeveer een eeuw geleden. Wel even iets heel anders dan een route op de telefoon.

Elke verkeersdode is er één te veel

Het aantal fietsdoden in Nederland stijgt: dat is onacceptabel! Fietsen moet veilig zijn voor iedereen. Maak het verschil en word lid van de Fietsersbond.

Deel deze pagina

Een lijst met artikelen