Lustoord voor (slimme) vogels en fietsers

Landingsbaan voor fietsers in Soesterberg

Nieuwe bestemming voor straaljagershelters

Fietsen op Soesterberg

Voormalige vliegbasis Soesterberg is een lustoord voor de veldleeuwerik en voor fietsers. De laatsten worden door gidsen van Het Utrechts Landschap van shelter naar munitieopslagplaatsen worden geleid. ‘De remsporen staan nog in het asfalt.’

‘Lekker je hand niet uitsteken’, zegt een vrouw. We slingeren onbekommerd met z’n twintigen over asfalt van tientallen meters breed. Geen auto te bekennen. Of toch; een kilometer verderop rijden er wel een paar. Daar zit de zweefvliegtuigenclub van vliegveld Soesterberg, maar die trekt gelukkig geen miljoenenpubliek.

De fietstocht over Soesterberg is een besloten feestje. Het hek naast het informatiecentrum in de oude brandweerkazerne is direct weer achter ons vergrendeld. We zijn met plusminus twintig mannen, vrouwen en paar kinderen. Gids Astrid van der Plank van het project Vliegbasis Soesterberg waarschuwt van tevoren: ‘Grote kans dat een van u meer weet dan ik. Alleen maar leuk als u dat deelt.’
En ja hoor, een van de deelnemers is een vliegtuigspotter met encyclopedische kennis van vliegtuigtypes en militaire geschiedenis. Hij weet bijvoorbeeld precies waar en wanneer in de wereld welk type afweergeschut is neergezet.
In een hal met cilindervormig dak scharrelen achter dranghekken een paar schapen rond balen hooi. Het is een shelter die jarenlang onderdak bood aan straaljagers, vertelt gids Astrid, om te voorkomen dat ze platgebombardeerd zouden worden. De vliegtuigspotter weet dat een nieuwer type straaljager absoluut niet achter de deuren zou passen.

Domme vogels

Een fietstocht over de vliegbasis is niet alleen voor liefhebbers van militair geschut en brede fietspaden interessant. Militaire activiteiten gaan goed samen met een bloeiende natuur, bijzondere dieren en planten. Zo moest de vogelman van Defensie er destijds voor waken dat ‘domme vogels’ als duiven en kieviten wegbleven van de basis. Die snapten niets van de stijgende en dalende vliegtuigen, en dat was niet alleen voor de vogels gevaarlijk. Andere vogels zoals de veldleeuweriken waren van harte welkom en profiteerden van de afwezigheid van hordes mensen. Ruim honderd paar veldleeuweriken telt de basis nu en dat is veel voor deze zeldzamer wordende vogel. De grond rondom de basis is heel aantrekkelijk voor veldleeuweriken – namelijk arm – en daar gedijen hei, bloemige grassoorten en het beschermde grasklokje ook prima op.

Waarschuwingsbord voor vliegtuigen in Soesterberg
Waarschuwingsbord voor vliegtuigen in Soesterberg

Illegale houseparty

We fietsen langs een ecoduct in aanbouw. Astrid: ‘Kleine dieren gaan als pioniers over het ecoduct. Eerst de insecten, dan muizen en konijnen, en uiteindelijk volgen reeën en herten.’ Het ecoduct kost vijf miljoen euro. Ongeacht wat er verder bezuinigd gaat worden, want de opdracht is al aan de bouwer gegeven. Over het ecoduct komt ook een fietspad.

We passeren de ene na de andere munitieopslagplaats. Machtige monumenten. ‘Maximaal 1000 kilo per m²’ meldt een bordje. Dat de vliegbasis zijn eigen brandstof ter plekke aangeleverd kreeg door gigantische buizen die vanaf het Botlekgebied onder de grond naar de ‘kerosineheuvel’ waren gelegd, maakt ook indruk. Twee mannen schuiven het luik open dat toegang geeft tot de pomp voor de vrachtwagens die de kerosine van de opslagplaats naar de vliegtuigen reden.

We stappen af bij een veldje waar koperdraden de voertuigen bij onweer beschermden tegen inslag. Inmiddels zijn een aantal koperdraden weggeroofd. ‘Er zijn altijd mensen geweest die de vliegbasis binnen hebben weten te dringen’, vertelt gids Astrid. ‘Ondanks de beveiliging zijn er zelfs illegale houseparty’s gehouden.’ De vliegtuigspotter grijnst. Hij kent collega-vliegtuigspotters die zich door niets of niemand laten tegenhouden. Ook Soesterberg was niet veilig voor ze.

Schuilbunker

Het laatste deel van de tocht noemt gids Astrid het toetje: de schuilbunker die voor het personeel gebouwd is tegen een kernaanval. Het gezin van de vliegtuigspotter met vrouw en twee dochters waagt zich als eerste op het smalle paadje dat naar de bunker leidt, maar de moeder en een van de dochters weten niet hoe gauw ze zich om moeten draaien. ‘Nat, vies en je ziet niks.’

Dat blijkt mee te vallen. Na even wennen aan de duisternis wachten twee rijen harde banken tegenover elkaar. Je moet er niet aan denken hier dagen of weken met je collegae – vergeefs – een atoomaanval uit te zitten.

In de toekomst zullen meer stukken van de vliegbasis toegankelijk worden voor het grote publiek. Maar eerst wordt het natuurgebied herontwikkeld en worden de oude explosieven opgeruimd. Voor nu wordt het hek weer zorgvuldig achter ons gesloten.

Kijk voor meer informatie en aanmelding voor de (gratis) rondleiding op utrechtslandschap.nl

Categorieën

52200975667_53bff07c54_k

Suzanne Brink

Hoofdredacteur Crossmedia

Op de fiets ben ik vrij en onafhankelijk en dat gevoel wil ik delen. We zijn de enige organisatie in Nederland die zich volledig inzet voor de veiligheid en het geluk van fietsers: geweldig dat ik daar aan mee kan werken.