Direct naar inhoud

Welke versnelling voor je elektrische fiets?

Je hebt de keus uit twee systemen: een naafversnelling of een derailleur. Met een naafversnelling zit je in Nederland altijd goed. Maar op hellingen kom je echt tekort. Er is een systeem dat de voordelen van beide verenigt. Kees Bakker (TestKees) helpt je op weg.

Wanneer is een versnellingsnaaf handig?

TestKees: ‘Versnellingsnaaf is perfect voor de polder. Maar niet geschikt voor de Ardennen’
‘Bij een naafversnelling zitten alle tandwielen netjes verpakt in de naaf van het achterwiel. De slijtage is gering. En je kunt in stilstand terugschakelen, handig bij het stoplicht. Voor de meeste fietsers is de Nexus 8 prima. Maar het nadeel is dat je met een naafversnelling alleen in Nederland er goed mee uit de voeten kunt. Op hellingen is zelfs de lichtste versnelling al snel te zwaar. Als je hem op vakantie naar het Zwarte Woud meeneemt, kun je er niet de bergen mee in. En als je al op een helling fietst, is terugschakelen met een middenmotor lastig. Je moet echt even je benen stilhouden en dan schakelen. Als je toch doorfietst, hoor je een hoop gekraak en blijft de versnelling even hangen. Dat is niet goed voor je naafversnelling. Sommige fietsen bieden een schakelonderbreking, dan gaat de motor even uit als je schakelt. Dan kan er niks misgaan. Of je kiest een fiets met de NuVinci-naaf (enviolo). Dat is een traploze versnellingsnaaf. Met deze naaf kun je ook automatisch schakelen. Je stelt je gewenste traptempo in en hij regelt dan automatisch de passende versnelling en ook de ondersteuning om met dat traptempo te kunnen blijven fietsen. Ook bij tegenwind of op een steile helling.’

  • Ontvang de E-bike Special 2024

    Vraag gratis de nieuwste E-bike Special aan, met praktische tips voor de aanschaf of upgrade van jouw e-bike.

Wat is direct drive? En waarom is die zo belangrijk?

‘Een versnellingsnaaf bestaat uit een ingenieus stelsel van tandwielen dat verschillende versnellingen mogelijk maakt. Dat is geweldig. Maar hoe meer tandwielen er draaien hoe zwaarder je moet trappen om al die tandwieltjes aan te drijven. De efficiëntste versnelling is de direct drive. Dan gebruik je al die tandwieltjes niet en trap je net zo efficiënt als op een fiets met terugtraprem. Als de direct drive je meest gebruikte versnelling is, zit je altijd goed. Dan haal je het meeste uit je accu. En als de motor uitvalt, trap je nog licht. Let dus bij een proefritje op of de direct drive een fijne versnelling voor je is.’

Shimano Nexus 8: ‘De beste naaf voor Nederland’

‘De beste naaf voor het vlakke Nederland en lichte heuvels is de Nexus 8′, zegt TestKees. ‘In de lichtste versnelling kun je ongeveer 8 km/h fietsen met een traptempo van 60 omwentelingen. Licht genoeg om met volle ondersteuning bijna alle heuvels op te komen. Dan moet wel de tandwielverhouding correct zijn. De lichtste overbrenging is 2,1. Bijvoorbeeld een voorblad met 38 tanden en achter 18 tanden. De naaf heeft de direct drive in de vijfde versnelling. Het rendementsverlies is dan maar een paar procent. In de andere versnellingen is het verlies zo’n 10 a 15%. De vierde versnelling is erg slecht qua rendement en die kun je beter overslaan. De Alfine 8 is de kwalitatief iets beter versie van de gewone Nexus 8. Maar verder in het gebruik gelijk. Shimano levert de naaf ook met elektronisch schakelen (di2). Dan bedien je de naaf met 2 knopjes. Op het moment dat je schakelt houdt even in. Schakelen gaat dan makkelijker.’

shimano nexus 8 versnellingsnaaf

Shimano Nexus 7

‘Geen direct drive en een slecht rendement’
‘Ook prima voor de polder is de Nexus 7. De naaf heeft 2 duidelijke nadelen ten opzichte van de Nexus 8. De lichtste versnelling is iets zwaarder. Je kunt ongeveer met 10 km/h fietsen. De naaf heeft geen direct drive en in versnelling 3, 4 en 5 een slecht rendement. Dus je hebt wat minder actieradius dan met de Nexus 8 en zonder ondersteuning trapt de fiets altijd vrij zwaar.’

Shimano Nexus 7 versnellingsnaaf

Shimano Nexus 5

‘De beste naaf voor stadsverkeer’
‘De naaf is speciaal ontwikkeld door Shimano om makkelijk te schakelen onder belasting. Het is een prima naaf om te gebruiken in de stad als je veel optrekt. Maar in de lichtste versnelling kun je ongeveer 11 km/h fietsen. De eerste versnelling is de direct drive. Dus niet de versnelling die je veel gebruikt.’

Shimano Alfine 11

‘Duurder dan de Nexus 8 zonder extra voordelen’
‘Shimano levert ook nog een naaf met 11 versnellingen. Niet aan te raden voor een e-bike. De naaf is duurder dan de Nexus 8 en heeft geen voordelen ten opzichte van die naaf. De lichtste versnelling is gelijk aan die van de Nexus 8 en de naaf heeft geen efficiënte direct drive.’

Shimano Nexus 3

‘Prima voor Nederland’

‘Shimano levert ook nog een klassieke 3 versnellingsnaaf met de efficiënte direct drive in de tweede versnelling en grote stappen tussen de drie versnellingen. Een prima naaf om te gebruiken op een e-bike in het vlakke Nederland. De eerste om op te trekken en voor lichte heuvels en viaducten. De tweede om normaal te gebruiken en de derde om rustig met volle ondersteuning te fietsen.’

  • Fiets met versnellingsbak

    Pinion een versnellingsbak bij de trapas met achttien versnellingen.

Enviolo traploze versnellingsnaaf

‘Veel gemak, maar een laag rendement’
‘De enviolo is een traploze versnellingsnaaf. Tussen de lichtste en zwaarste versnelling kun je hem in elke gewenste stand zetten. Je kunt dus altijd een overbrenging kiezen die bij de omstandigheden past en in je gewenste beentempo blijven fietsen. De enviolo heeft één groot nadeel en dat is het lage rendement. In de lichtste en zwaarste versnelling is dat verlies ongeveer 20%. Het is dus een naaf waarmee je niet zonder ondersteuning kunt fietsen en ook de actieradius zal wat lager liggen dan bij de Nexus 8.
In de lichtste versnelling kun je ongeveer 7 km/h fietsen. Voordeel van de naaf is dat de kabel niet precies hoeft afgesteld te worden. Bij gewone naven moet dat wel en moet de kabel ook soepel blijven glijden om te kunnen schakelen. Bij de enviolo luistert dat niet zo nauw. De enviolo-naaf is er ook als AUTOMATiQ. Je hoeft dan niet zelf meer te schakelen. Je kiest een bepaald traptempo. Vervolgens regelt een motortje bij de achternaaf continu dat je in dat traptempo blijft rijden. Instellen van het tramptempo gaat eenvoudig met de bediening van het display. Je hoeft dan ook niet meer te schakelen bij het optrekken.’

Rohloff e-shift 14 versnellingsnaaf

‘Perfecte naaf, maar wel heel duur’
‘De Rohloff is een prijzige Duitse naaf die de voordelen van derailleur en gewone versnellingsnaaf combineert. De stapjes tussen de versnellingen zijn vrij klein. Dus je kunt altijd een versnelling kiezen passend bij je beentempo. Het rendement van de naaf is duidelijk beter dan die van andere merken. Er zit wel duidelijk verschil in tussen de gekozen versnellingen in de Rohloff. Versnelling 11 is de direct drive. Dus het is handig om in die versnelling te fietsen als je zonder ondersteuning rijdt of je accu wilt sparen. Versnelling 8 en 4 hebben ook een hoog rendement. In de lichtste versnelling kun je 4 km/h fietsen. Dus zelfs met weinig of geen ondersteuning kun je elke helling op. Op gewone fietsen is de bediening met dubbele kabel het zwakke punt van de Rohloff. Op elektrische fietsen schakel je met een klein motortje bij de achternaaf. Je hoeft alleen een knopje in te drukken om te schakelen. De ondersteuning houdt even in en de naaf gaat naar de gekozen versnelling. Je kunt onbekommerd door blijven trappen.’

Derailleur op je elektrische fiets

‘Ideaal voor de bergen en je haalt meer kilometers uit de accu’
‘Bij een derailleursysteem heb je tandwielen bij het achterwiel en een tandwiel bij het voorwiel. Een derailleursysteem is met zowel een midden- als voorwiel- en achterwielmotor te combineren. De derailleurversnelling is een efficiënt systeem. Maar omdat tandwielen en ketting aan weer, wind en viezigheid worden blootgesteld, slijten ze ook sneller. En je kunt alleen schakelen wanneer je rijdt. Bij een stoplicht kun je dus niet terugschakelen naar een lichter verzet. Maar de voordelen zijn groot. Het is ideaal voor in de bergen, je kunt terugschakelen tot een hele lichte versnelling en omdat een derailleur efficiënter is – hij geeft minder weerstand – kun je verder komen met een volle accu dan met een naafversnelling.’

E-bike met derailleur. Waar moet je op letten?

‘Ga je op zware hellingen fietsen let er dan op dat de lichtste versnelling goed bij je past. Als je bang dat je te zwaar zult trappen, dan kun je een kleiner voorblad laten monteren. Het kleinste kettingblad voor de huidige Boschmotoren heeft 34 tanden. Gecombineerd met een tandwiel met 36 tanden achter kun je ongeveer 7 km/h fietsen.
Het aantal tandwielen in de cassette bij je achterwiel bepaalt het aantal versnellingen. Bij goedkopere fietsen zitten 9 of 10 tandwielen in de cassette. Bij duurdere modellen tegenwoordig al 12 tandwielen. Meer tandwielen achter betekent iets kleinere stapjes tussen de versnellingen. Maar het is de vraag of je die allemaal nodig hebt op een e-bike.

Let op! Op een e-bike kun je niet een heel klein voorblad monteren. Wil je toch een echte lichte versnelling met derailleur dan moet je achter een extreem groot tandwiel monteren. Bijvoorbeeld met 50 tanden. Hierbij hoort ook een speciale derailleur.’

Single speed

‘In het vlakke Nederland heb je eigenlijk geen versnellingen nodig als je altijd met een gelijke snelheid fietst. Maar het aanbod van e-bikes zonder versnellingen is klein. Alleen bij hipster fietsen zie je single speed modellen. Voordeel van het weglaten van het versnellingssysteem is dat de fiets lichter en goedkoper wordt, dat er minder kapot kan en dat de aandrijving efficiënter is.’

Aandrijving: ketting of riem?

‘Met naafversnellingen heb je de keuze uit een ketting of een tandriem. Een tandriem heeft heel veel voordelen. Hij rekt niet uit, zoals een ketting. Hij heeft geen smering nodig. En hij gaat veel langer mee dan een ketting. Nadeel is dat nieuwe onderdelen wel veel duurder zijn. Bij fietsen met derailleur of tandriem heb je geen dichte kettingkast. Voor de bescherming van je broek is het wel handig dat ze zijn uitgerust met een kettingscherm.

Om de aandrijving schoon te houden is het handig om een lang voorspatbord met een spatlap te laten monteren. Dan spettert er veel minder water en vuil op de aandrijving en je schoenen. Standaard is die bij fietsen te kort.’

Bediening: duim of draai?

‘De derailleur wordt bijna altijd met een duimschakelaar bediend. De naafversnelling meestal met een draaischakelaar. Draaien is wat zwaarder, vooral in de regen en als de kabel niet meer zo soepel loopt.  Maar je kunt bij naafversnellingen de draaischakelaar laten vervangen door een duimschakelaar. Helemaal licht schakel je met elektronische bediening. De enviolo is alleen met draaischakelaar leverbaar. Of met automatisch schakelen.’

  • Maak fietsen veiliger voor iedereen – word lid van de Fietsersbond!

    Elke dag werken wij samen met onze vrijwilligers aan betere en veiligere fietspaden, veilige kruispunten en meer ruimte voor fietsers in jouw omgeving. Jouw steun maakt dit mogelijk. Word lid en help ons de fietservaring in Nederland te verbeteren. Samen fietsen we vooruit!