Utrecht is de snelst groeiende stad van Nederland. De gemeente maakt korte metten met rommelige rafelrandjes en bouwt ze vol met appartementen. Kees Volkers schuimde voor ons ‒ nu het nog kan! ‒ de ‘versleten industriegebieden’ af op zoek naar craftbeer-brouwers.

Het aantal bierbrouwerijen in Nederland is de afgelopen jaren exponentieel gestegen. Volgens de Stichting Erfgoed Nederlandse Biercultuur telde ons land in 2020 bijna 800 brouwerijen, een verdubbeling in vijf jaar! Als we de huurbrouwers ‒ die geen eigen ketels hebben ‒  niet meetellen, blijven er zo’n 400 ‘echte’ brouwerijen over. De meeste daarvan zijn kleinschalige craftbeer-brouwerijen. Ongeveer de helft daarvan beschikt over een eigen proeflokaal of brewpub. Een rondje langs de brewpubs voert opvallend vaak door versleten industriegebieden, waar beginnende brouwers zich graag vestigen. Ze vinden er goedkope huisvesting in verlaten loodsen en oude bedrijfspanden.

Het einde van de rafelrandjes

In deze transitiegebieden ontstaat een levendige broedplaats, maar ze zijn voorbestemd als ontwikkelingslocatie waar dure appartementen en kantoren zullen verrijzen. Soms wordt voor deze broedplaatsfuncties een plekje ingeruimd in de nieuwbouwplannen.

Een stad die zich goed leent voor een rondje langs brouwerijen en broedplaatsen is Utrecht. Deze plekken veranderen snel, dus maak dit tochtje dit jaar nog, als het kan. Start- en eindpunt is Station Centraal; de route leidt daarna langs de Veilinghaven, Kanaleneiland, Leidsche Rijn, Cartesiusdriehoek, Werkspoorkwartier, Overvecht en Centrum. Lengte: 23 km. Openingstijden proeflokalen onder voorbehoud. Check de websites. Wil je alle brouwerijen aandoen, dan kan dat het beste op een zaterdagmiddag. Dan is het goed om te weten dat alle brouwerijen ook alcoholarme of alcoholvrije bieren in de aanbieding hebben; tenslotte zijn we op de fiets! 

Brouwerij: De Kromme Haring

Vanaf Station Centraal Jaarbeurszijde (OV-fiets) peddelen we via de oude Veilinghaven richting Kanaleneiland. Rond de havenkom zijn inmiddels keurige appartementencomplexen verrezen. De metamorfose is hier reeds voltooid, inclusief naamsverandering. Veilinghaven heet nu Parkhaven, wat natuurlijk sjieker klinkt, maar de historie schaamteloos verloochent.

We gaan de brug over en belanden in de Merwedekanaalzone: een naoorlogse bedrijvenstrook aan de rand van Kanaleneiland. Deze omgeving zal er over een paar jaar heel anders uitzien. Naast diverse maakbedrijven vond je hier onder meer de garage van het gemeentelijk vervoerbedrijf, bouwmarkten en een tippelzone. De opstallen van een oude medicijnfabriek zijn nu het domein van Vechtclub XL, waar tientallen startende bedrijfjes hun intrek hebben genomen. Waaronder brouwerij De Kromme Haring, met een hoog en licht proeflokaal en uitnodigend terras. Het is de bedoeling dat Vechtclub XL in de nieuwe plannen gehandhaafd zal worden. Dat is natuurlijk heel mooi en terecht, maar wie de prettig anarchistische sfeer van de broedplaats nog wil proeven moet daar niet te lang meer mee wachten.   

De Kromme Haring (Europalaan 2c)

Geopend: 2016

Tijden: do-vr vanaf 16.00 uur, za-zo vanaf 14.00 uur

De kaart, de routebeschrijving en GPX-bestanden van deze Bierroute vind je in de Fietsrouteplanner van de Fietsersbond.

Maximus

Dan terug langs het kanaal, waar de reeds geruimde magazijnen van Defensie plaats gaan maken voor een autoluwe hoogbouwwijk, die de Hof van Eden degradeert tot een knollentuin, als we de artist’s impressions mogen geloven. Gelukkig zijn het woonhuis en kantoor van Ford-dealer Jongerius gespaard gebleven en fraai gerestaureerd. Bij de Muntbrug haken we in op de hoofdfietsroute naar Leidsche Rijn. De bruggen, de sluis en de oude Soyafabriek vormen hier een nostalgisch ensemble. Via de nieuwe Dafne Schippersbrug (2018) rijden we Leidsche Rijn binnen. Hier verrijst een heel nieuw stadsdeel voor 100.000 inwoners: een transitie van een heel andere orde. Via het Groenedijkje ‒ voorheen een smalle landweg tussen weilanden en tuinderijen ‒  bereiken we de Hoge Woerd, waar de restanten van een Romeins fort zijn gevonden. Er is nu een museum en daar vlakbij vinden we brouwerij Maximus. Het proeflokaal biedt zicht op de brouwketels en het buitenterras op een Romeinse wachttoren.  

Maximus (Pratumplaats 2a)

Geopend: 2012

Tijden: di-vr vanaf 14.00 uur, za-zo vanaf 12.00 uur

Cartesiusdriehoek

Een andere hoofdfietsroute brengt ons dwars door Leidsche Rijn terug naar Utrecht, naar de Cartesiusdriehoek. Ingeklemd tussen de spoorlijnen naar Amsterdam en Rotterdam ligt hier een bouwrijpe vlakte waar een nieuwe woonwijk gaat verrijzen. Aan de rand van dit voormalige NS-terrein staat het CAB-gebouw (Centraal Autoherstel Bedrijf). Het is gebouwd in 1948 naar ontwerp van architect Sybold van Ravesteyn. Momenteel zijn hier onder meer de studio’s en oefenruimtes van dB’s te vinden ‒ met prima biercafé ‒ en het proeflokaal en veganistisch restaurant van brouwerij Oproer. NS wilde het CAB-gebouw eigenlijk slopen; vermoedelijk worden de karakteristieke buitengevels nu gehandhaafd en verrijst in het middendeel een woontoren. Voor het lot van Oproer en dB’s wordt gevreesd. Ga snel kijken nu het nog kan! Update 2024: dB’s is verhuisd naar de Vlampijpstraat, niet ver er vandaan. Biercafé Oproer zit tegenwoordig op de Beyeartdreef.

Boot 122

We rijden een stukje terug om achter het benzinestation het Werkspoorkwartier binnen te rijden, waar aan de Industriehaven een vrolijke cultuur- en horecafavela is ontstaan. Hier vinden we ook Boot 122, een microbrouwerij met proeflokaal, ondergebracht in een oude prostitutieark en twee zeecontainers. 

Boot 122 (Nijverheidskade 12, ingang Nijverheidsweg 4)

Geopend: 2020

Tijden: vanaf 14.00 uur

De Leckere

Hierna rijden we verder het Werkspoorgebied in. Bij Werkspoor werden behalve rangeerlocomotieven ook treinstellen en bruggen gebouwd. Dit uitgestrekte terrein is in no time aan het veranderen van een no go area in een hotspot waar allerlei hippe initiatieven en evenementen plaatsvinden. In een fraai gerestaureerde fabriekshal uit 1915 is brouwerij De Leckere gevestigd. Iets verderop, op het erf van de Werkspoorkathedraal, ligt hun nieuwe proeflokaal, met een ruim terras aan de Werkspoorhaven.

De Leckere (Schaverijstraat 15, café: Tractieweg 43)

Geopend: 2019. Opgericht in 1996; na Lageweide en De Meern is dit de derde locatie

Tijden: dagelijks vanaf 11.00 uur

Vandestreek

We verlaten het Werkspoorkwartier en rijden onder de spoorbruggen door richting Overvecht. Onderweg passeren we de tuindorpen Elinkwijk en Zuilen, ooit gebouwd voor de werknemers van Werkspoor. Het industriegebied in Overvecht-Noord is aangelegd in de jaren zestig. Een transitiegebied is het nog niet, maar dat zal ongetwijfeld niet lang meer duren. In de opstallen zijn vooral bedrijven te vinden die iets doen met autoschade, autobanden en uitlaten, maar ook matrasrecycling, een dierencrematorium en als bedrijfshal vermomde sprookjespaleizen voor Turkse bruiloften. Op diverse hoeken worden snackkramen uitgebaat waar chauffeurs terechtkunnen voor koffie en een broodje bal. In een grote loods aan de Ontariodreef vinden we de imposante brouwerij vandeStreek met ‒ in de brouwerij ‒ een proeflokaal met zestien tapkranen. 

vandeStreek (Ontariodreef 43)

Geopend: 2017 (brouwerij) en 2019 (proeflokaal)

Tijden: vr vanaf 16.00 uur, za vanaf 13.00 uur

Oudaen aan de Oudegracht

Via een fietsvriendelijke route langs de Klopvaart en de Vecht rijden we terug naar de binnenstad, waar we aan de Oudegracht brouwerij Oudaen vinden. Bekend terrein voor de meesten. Toch blijven we binnen ons thema: de Oudegracht met zijn middeleeuwse werven en werfkelders is het oudste industriegebied van Utrecht; de terrascultuur is nog betrekkelijk recent. In Oudaen kun je behalve een vers gebrouwen Oudaen-bier ook een prima maaltijd krijgen, zoals een goede herberg betaamt. Daarna is het nog een maar klein stukje terug naar het station.  

Oudaen (Utrechtse stoombierbrouwerij, Oudegracht 99)

Tijden: zo-wo vanaf 11.00 uur, do-za vanaf 10.00 uur