In broedplaatsen kan iedereen terecht met woeste plannen. Ook kleinschalige craftbrewers. Maar de anarchistische vrijheid is bijna voorbij. Bierkenner Kees Volkers zette voor ons een route uit.

Bierroute Amsterdam

In Amsterdam hebben we een fietstrip uitgezet langs zes brouwerijen met proeflokaal in (voormalige) transitiegebieden. De route voert door Noord en Oost, onder meer door het Hamerkwartier, het Oostelijk Havengebied, Oostpoort en het Marineterrein. In sommige buurten is de transitie al voltooid, in andere is die nog bezig of zal die binnenkort aanvangen.

Van broedplaats tot yuppenwijk: verbaas je over de enorme veranderingen die hier hebben plaatsgevonden of die er nog aan komen. De route begint en eindigt achter station Centraal (IJ-zijde) en is 13,5 km lang. Let op dat je hier de goede pont neemt naar het IJ-plein. Openingstijden proeflokalen onder voorbehoud; check de websites. Wil je alle proeflokalen aandoen, dan kan dat het beste in het weekend. Dan is het goed om te weten dat de proeflokalen ook alcoholarme bieren op de kaart hebben: we zijn wel op de fiets!

Hamerkanaal

We bereiken het Hamerkwartier door achter het Centraal Station de veerpont te nemen naar het IJ-plein. Het IJ-plein was vroeger een haven van de Amsterdamsche Droogdok Maatschappij (ADM). Op dit uitgestrekte terrein is inmiddels een nieuwe woonwijk verrezen. In de wijk passeren we een imposant monument ter ere van de vroegere scheepswerf.

Het Hamerkwartier was nog niet zo lang geleden het domein van metaalbedrijven en machinefabrieken met illustere namen als Stork en Draka. Met de ADM en een hand vol kleinere bedrijven vormden zij een industrieel cluster aan de noordelijke IJ-oever. De wegen hier dragen fraaie namen als Hamerkanaal, Beitelkade en Aambeeldstraat. Het Hamerkanaal en de insteekhavens zijn in de jaren 1980 overigens al gedempt, de oorspronkelijke bedrijven zijn gesloten of verhuisd. Nu zijn in de hallen, loodsen en soms fraaie industriepanden talloze kleine bedrijfjes gevestigd, veelal in de ambachtelijke en creatieve sfeer. Straks zullen in dit levendige gebied 6500 woningen worden gerealiseerd, vrijwel geheel in hoogbouw. Een deel van de panden en bedrijfjes kan misschien worden gehandhaafd, maar wie de prettig anarchistische sfeer van de broedplaats nog wil meemaken, moet snel zijn.

In het Hamerkwartier vinden we twee jonge, maar nu al gerenommeerde craft beer brouwerijen. De eerste die we tegenkomen is Walhalla, in een voormalig garagebedrijf aan de Spijkerkade. Iets verderop, aan het Gedempt Hamerkanaal, zit Oedipus, schuin tegenover de monumentale Kromhouthal, die in de nieuwe plannen mag blijven staan. Oedipus, bekend van het bier ‘Mannenliefde’, is inmiddels een vrijage aangegaan met Heineken. Zo infiltreren de grote brouwerijen langzaam maar zeker de craft beer-markt. Bij beide brouwerijen is een proeflokaal ingericht met een kleine Biergarten.

Walhalla Craft Beer  (Spijkerkade 10)

Geopend: 2018; tijden: vr vanaf 16.00, za en zo vanaf 14.00

Oedipus Brewing  (Gedempt Hamerkanaal 85)

Geopend: 2015; tijden: wo en do vanaf 17.00; vr-zo vanaf 14.00

Als we bij Walhalla en Oedipus onze eerste dorst hebben gelest, verlaten we het Hamerkwartier aan de oostzijde. In een oude loods aan de kade is het populaire restaurant De Goudfazant gevestigd, even verderop ligt op de stelconplaten een cluster ‘strandtenten’, allemaal met fabelachtig uitzicht op het IJ, maar dan met borden ‘Verboden te zwemmen’. Daarnaast vertrekt de veerpont naar het KNSM-eiland.

We zijn dan in het Oostelijke havengebied beland, waar de metamorfose van versleten havengebied naar gewilde woonwijk al een tijdje geleden is afgerond. ‘Bijna afgerond’, want op het meest oostelijke puntje aan de Cruquiusweg wordt nog driftig gebouwd. Hier zullen de laatste appartementen met uitzicht op het IJ binnenkort worden opgeleverd. Enkele oude industriepanden zijn gehandhaafd, zoals de oude Sigma-verffabriek en enkele panden van de oliefabriek Insulinde. In het voormalige directiekantoor van Insulinde vinden we brouwerij en proeflokaal Krux. In 2018 werd de brewpub geopend door brouwerij Bruut, maar in 2020 zijn Bruut en brewpub ieder hun eigen weg gegaan en is de naam gewijzigd in Krux. De naam is een verwijzing naar het Cruquiusgebied. Krux gaat er prat op de kleinste brouwketels van Amsterdam te hebben, het bier wordt in het proeflokaal direct uit de ketels in de glazen geschonken: een kleine, sympathieke brewpub, zonder groeisyndroom.

Krux Brouwwerf  (Cruquiusweg 83)

Geopend: 2018 (als Bruut Brouwcafé); tijden: ma-do vanaf 15.00, vr-zo vanaf 13.00

We zakken af de Oostwijk in, richting Muiderpoort. In de driehoek tussen de spoorlijnen naar Amersfoort en Utrecht lagen tot voor kort de gebouwen van de Oostergasfabriek. De gasfabriek werd al in de jaren 1920 gesloten. Bijna een eeuw lang hebben allerlei bedrijven in de leeggekomen opstallen gezeten. De grootste hallen waren ingericht als tramremise. In een van de laboratoria zat jaren lang een dierenasiel, dat na vertrek werd gekraakt. In 2014 moesten de krakers er uit, want op het gasterrein verrees een nieuwe woonwijk: Oostpoort.  Deze is inmiddels voltooid. Een aantal monumentale onderdelen van de gasfabriek zijn bewaard gebleven.

Het gekraakte dierenasiel werd betrokken door de stichting De Gekroonde Valk, genoemd naar de legendarische bierbrouwerij die ooit op de Kadijken stond. Het bekendste bier van deze brouwerij was Van Vollenhovens Stout. In 2016 opende de stichting in het oude dierenasiel een nieuwe brouwerij met proeflokaal, waar nu naast Van Vollenhovens Stout tal van andere bieren worden gebrouwen. Brouwerij en proeflokaal, met een groot buitenterras, kregen de naam Poesiat & Kater, genoemd naar twee illustere medewerkers van brouwerij De Gekroonde Valk.

Poesiat & Kater  (Polderweg 648)

Geopend: 2018; tijden: ma-vr vanaf 11.00, za-zo vanaf 10.00

Brouwerij ‘t IJ  (Funenkade 7)
Geopend: 1985; tijden: dagelijks vanaf 14.00

Via de Oostelijke eilanden – ooit het domein van de VOC en de Admiraliteit – rijden we naar het Marineterrein op Kattenburg. De Marine heeft zich teruggetrokken op de noordelijke helft van het schiereiland, waardoor een groot terrein is vrijgekomen met ongewoon veel groen en ruimte, zo pal naast het Centraal Station. Over een paar jaar zullen ook hier appartementen verrijzen, maar voorlopig, tot 2026, kun je hier nog languit in het gras liggen of relaxen aan de waterkant. Centraal in het gebied ligt de voormalige officiersmess, waarin nu Pension Homeland is gevestigd. In 2016 werd in de mess tevens een brouwerij geopend, die inmiddels is verhuisd naar een ruimere plek aan de overzijde van de havenkom. De oude officiersmess annex proeflokaal en restaurant is vintage ingericht en heeft een mooi terras met uitzicht op de haven. Het is te verwachten dat de officiersmess straks een plekje krijgt in de nieuwbouwplannen.

Brouwerij en Pension Homeland  (Kattenburgerstraat 7)

Geopend: 2016;  tijden: dagelijks vanaf 7.00