Congres Fietsstad van de toekomst: Fietsgeluk

Hij had beloofd het niet te abstract zou maken, fietsprofessor Marco te Brömmelstroet. Het zou niet te veel gaan over metaforen en taal die verbergt dat je dingen ook anders kunt bekijken. (Steekt een hert de weg over of rijden wij dwars door zijn bos heen?) Het werd een boeiend en inspirerend verhaal met als kern: jouw ideale fietsstad is de mijne niet. We moeten keuzes maken. Wil je een fietsstad voor de efficiënte homo economicus die via snelfietsroutes en slimme apps zo snel mogelijk op zijn plek van bestemming wil komen, liefst zonder af te hoeven remmen voor andere weggebruikers? Of wil je een ideale fietsstad voor de creatieve homo ludens die zich op de fiets verbonden voelt met stadsgenoten die hij anders nooit zou ontmoeten en zijn beste ideeën op de fiets krijgt? Wil je een stad á la de rigoureus modernistische architect Le Corbusier of á la de vrije, blije Constant Nieuwenhuis die de fiets als een anti-kapitalistisch vervoersmiddel zag? Een ideale Fietsstad gaat om meer dan om perfect onderhouden vrijliggende fietspaden. Er zijn geen waardevrije, objectieve standaarden voor de ideale fietsstad. Elke fietser is anders en heeft andere voorkeuren. Niet elke fietser wil een recht, breed fietspad waar je alleen vogeltjes hoort fluiten. Sommigen slalommen liever langs winkels, straatmuzikanten en stromen mensen. Ze willen juist contact en prikkels.
Ok, en wat zegt dat over deze Fietsstadverkiezing? Te Brömmelstroet vroeg de congresbezoekers of ze vonden dat de vragen uit de fietsstadenquête meer Corbusier of meer Constant waren. De meningen waren verdeeld.
Meer weten? 21 april komt Het recht van de snelste uit van Marco te Brömmelstroet en Thalia Verkade met lekker veel metaforen en wat die verhullen.

Broederlijk stonden ze naast elkaar, een uur voor bekend zou worden wie van hen Fietsstad 2020 zou worden. Benjamin Groenewolt van de gemeente Enschede en Melvin ten Dolle van de gemeente Veenendaal legden uit wat zij de afgelopen jaren aan campagnes hadden gedaan om de titel Fietsstad 2020 binnen te halen.

Logo’s, filmpjes en boegbeelden

Beide gemeenten hebben een filmpje gemaakt waarin ze benadrukken hoe belangrijk de fiets voor de gemeente is en wat ze hebben gedaan om fietsen nog prettiger en veiliger te maken. Dit is het filmpje van Enschede en deze is van Veenendaal.

Enschede: Het allerbelangrijkste, benadrukt Benjamin Groenewolt van Enschede is dat je als gemeente de straat opgaat. het maakt bijna niet uit wat je doet, als je je maar laat zien en contact maakt met fietsers. In Enschede deelde de gemeente chocola uit aan fietsers en liet met grote borden bij werkzaamheden zien: ‘Hier wordt gewerkt aan Fietsstad 2020.’ Als boegbeeld heeft Enschede fietsburgemeester en oud-wielrenner Hennie Kuiper. Enschede richt zich al sinds 2016 op Fietsstad 2020. De stad had al langer een app, SMART, waarmee fietsers sneller groen kunnen krijgen, maar er was nog niet genoeg publiciteit aan gegeven. De fietsstadverkiezing was een mooie aanleiding dat nu wel aan te pakken. Groenewolt: ‘Het zou een nachtmerrie zijn geweest als we niet in de top 5 hadden gestaan.’

Veenendaal is vorig jaar met de campagne begonnen met als boegbeeld een grote knuffelige kat, genaamd Dolores, die overal opduikt waar iets te doen is met de Fietsstadverkiezing. Het hele jaar door zijn fietsers betrokken bij de verkiezing en heeft Veenendaal extra zijn best gedaan voor fietsers. Wethouder Engbert Stroobosscher deelde bij een  nieuwe fietsenstalling chocolademelk uit. Veenendaal heeft een Zangfietspad geopend en flink geïnvesteerd in vrijliggende fietspaden. Het werd steeds drukker met fietsen in het centrum, maar er was een gebrek aan stallingen. Daar werkt Veenendaal nu ook aan. En kijk, wat een mooie onderdoorgang onder het spoor, wijst Melvin ten Dolle. ‘Dat is de snelste route naar Scherpenzeel, die ook in de top 5 staat. Als Scherpenzeel wint, sluiten wij hem af’, grijnst hij.

‘Moet je kijken wat een kuil’

Als je uitspreekt dat je fietsstad wilt worden, krijg je positieve reacties, maar ook negatieve zegt Benjamin Groenewolt (Enschede). ‘Dan zeggen ze: moet je kijken, wat een kuil, en dat wil dan fietsstad worden.’ Zijn advies is om aan negatieve kritiek een positieve draai te geven. ‘Bereid je er op voor.’

En vergeet ook niet alles wat je doet te delen op Facebook en twitter. Dan gaat het leven.

Schiphol heeft grote plannen met de fiets. Doel: terwijl in 2019 nog 4.000 werknemers op de fiets kwamen moeten dat er eind 2020 7.000 zijn en in 2024 zelfs 10.000. Na 2024 zijn zelfs de vliegtuigreizigers aan de beurt. ‘Zakenreizigers bijvoorbeeld’, vertelt Marcel van Beek van fietsstimuleringsprogramma Going Dutch in een Jaarbeurszaal met relaxstoelen waarin toch niemand wegdut dankzij de ideeënstroom van Van Beek: ‘Denk aan mensen die elke week van heinde en verre komen vergaderen op Amsterdam-Zuid.’ Experimenten leren dat met de fiets naar Amsterdam-Zuid sneller is dan taxi of eigen auto. Van Beek denkt onder andere aan een slim koffertje achter op de fiets waarin de laptop heel blijft.

Opvallend: Naar Schiphol Oost komt een veel hoger percentage werknemers op de fiets dan naar Schiphol Centrum. Daar zijn twee redenen voor: 1. de route via het Amsterdamse bos naar Schiphol Oost is veel aantrekkelijker dan de route door de Haarlemmermeer naar Schiphol Centrum. 2. Werknemers die naar Schiphol Oost fietsen zeggen vaker dat ze fietsen omdat het goedkoper is.

Volgens Van Beek blijkt uit onderzoek dat het comfort van de fietspaden minder belangrijk dan het comfort van kleding. Vandaar dat Schiphol werknemers helpt met goede kleding, stomerijen en kluisjes. Daarnaast trekt de luchthaven de nieuwste technologie uit de kast om de werknemer persoonlijke adviezen te geven. ‘Joh, neem je regenbroek mee, want op de terugweg krijg je een buitje.’ Of tips hoe hard je moet fietsen om je eerste afspraak te halen.

Tegen de wind in de kale polder helpt dat niet, maar ook daar heeft Van Beek een oplossing voor: Olifantengras op het boerenland. Houdt de wind tegen, groeit razensnel en je kunt het verwerken tot duurzame producten.

Marijn de Vries is schrijver en wielrenner. Terwijl de zenuwen door de zaal gieren – wie wordt Fietsstad 2020? – herinnert zij ons er aan waar het eigenlijk om gaat: het geluk dat het fietsen zelf geeft, ook als het weer wat minder is. Want van binnen blijven knapt niemand op. Binnen word je ellendig van wereldnieuws waar je je alleen maar machteloos van gaat voelen. Buiten is pretentieloos en prachtig. En tussen de buien door schijnt dan ineens de zon. Een cadeautje. ‘De euforie van eerste fietstochten vergeet ik nooit. De chaos in mijn hoofd, kolkende gedachten, gepieker: ze verdwenen onder mijn zoevende bandjes, lekten weg in de berm en losten op in het gras en het mos. Er kwam rust voor terug, stilte in mijn hoofd. Helderheid. Goede ideeën. Meer geduld, met mezelf en met anderen. En oog voor het buiten zijn. Buiten is prachtig. Ook als het waait en regent.’
(Het heeft wel zijn grenzen, hoorde je sommige mensen denken op de zoveelste grijze dag van een van de natste februari’s sinds mensenheugenis.)

En daarna regende het prijzen. Veenendaal werd beste middelgrote gemeente én Fietsstad 2020, Scherpenzeel werd de sterkste stijger, Enschede de beste grote gemeente, Winterswijk de beste kleine gemeente en Schiermonnikoog kreeg een eervolle vermelding als beste fietseiland. Fietsersbonddirecteur Saskia Kluit: ‘Je kunt natuurlijk zeggen: logisch dat de fietsdiefstal zo laag is op zo’n eiland, maar fietsers vinden de fietspaden ook schoon en kinderen kunnen veilig naar school fietsen.’

Ben jij een enthousiaste fietser en vind jij het belangrijk dat jouw gemeente zorgt dat jij vrij en blij naar school en naar je werk kunt fietsen? Schud met ons de gemeenten wakker door de fietsstadverkiezing!