Je neemt gewoon de fiets. Iedereen fietst. Je zou niet weten hoe het anders moet.
Zo schreef socioloog Giselinde Kuipers in 2010 in haar oratie De fiets van Hare Majesteit: Over nationale habitus en sociologische vergelijking. Ze doelt hier op de Nederlander en zijn fiets. Fietsen is zo gewoon geworden dat we zijn vergeten waarom we eigenlijk fietsen. Dat we wereldkampioen fietsen zijn valt pas op wanneer we nieuwkomers in onze samenleving met de fiets zien worstelen. En als je goed kijkt zie je ook dat niet voor elke Nederlander de fiets zo gewoon is. De een fietst veel meer dan de ander.
Eerder onderzoek toonde al aan dat er verschillen bestaan tussen het fietsgebruik van dé autochtoon en dé allochtoon. Wat zijn die verschillen, wat is de reden ervoor en kunnen die worden verkleind door (ander) fietsbeleid? Ik heb hier onderzoek naar gedaan in het kader van mijn master studie Sociale Geografie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen.
Ik heb een enquête afgenomen bij inwoners van twee wijken en daarin onderzocht of hoger opgeleiden (van niet-westerse komaf) meer fietsen dan lager opgeleiden (van niet-westerse komaf). De eerste wijk, Hoograven in Utrecht, is gekozen door De Fietsersbond. De tweede wijk, Boschveld in ’s-Hertogenbosch, heb ik geselecteerd omdat hij vergelijkbaar was met Hoograven. Het zijn wijken waarvan de afkomst van de bewoners vergelijkbaar is, waar stedelijke problemen spelen en het fietsgebruik lager is dan gemiddeld.
Verschillen in fietsgebruik.
Uit de antwoorden van de 286 respondenten uit Boschveld en Hoograven blijkt duidelijk dat respondenten van Nederlandse komaf inderdaad meer, en over grotere afstanden fietsen dan niet-westerse respondenten. Twee van de drie respondenten van niet-westerse afkomst fietsen niet meer dan vijf kilometer, terwijl maar één op de drie respondenten van Nederlandse afkomst niet meer dan vijf kilometer fietst. Maar belangrijk is dat niet-westerse respondenten dus weldegelijk fietsen. Ook werd gevonden dat hoger opgeleiden meer fietsen dan lager opgeleiden.
In tegenstelling tot wat wel gedacht wordt over mensen met een niet-westerse achtergrond, kan het merendeel van de inwoners van Hoograven en Boschveld met niet-westerse achtergrond dus wel fietsen, heeft een fiets tot zijn beschikking en geen negatief beeld van de fiets. Wel blijken Nederlanders vaker en over grotere afstanden te fietsen dan niet-westerlingen. Maar nogmaals, de niet-westerse respondent fietst wel. Alleen niet zo vaak als de Nederlander, fietsen is voor hem minder normaal.
Om de fiets ook normaal te maken voor Nederlanders met een niet-westerse achtergrond zou je de fietsmarketing meer op de jeugd moeten richten in plaats van op volwassenen omdat die laatsten minder makkelijk hun gedrag veranderen. Introduceer de fiets bij jonge kinderen zodat de fiets voor hen een gewoonte wordt. Niet alleen bij kinderen met een Nederlandse achtergrond maar zeker ook bij kinderen met een niet-westerse achtergrond, zodat ook voor hen de fiets een vanzelfsprekendheid wordt en ze niet meer zouden weten hoe het anders moest.
Dit weblog is een samenvatting van de scriptie van Thijs Koolhof. Een uitgebreider verslag vindt u hier: NL samenvatting je neemt gewoon de fiets.docx. Lees ook de gehele thesis van Thijs Koolhof: ‘Does one’s descent affect bicycle use?’
Categorieën