Maak ruimte voor fietsers en voetgangers in de anderhalvemetersamenleving

In Nederland zijn dergelijke maatregelen tot nu toe nog niet genomen. Het is minder nodig, omdat we in tegenstelling tot het buitenland een uitgebreid netwerk van fietspaden hebben. Bovendien delen voetgangers en fietsers hier meestal niet dezelfde ruimte, zoals dat in veel buitenlandse steden wel het geval is. Op straat is er veel meer ruimte om te lopen of fietsen. Daarbij komt dat het verplaatsingspatroon nu heel anders is, doordat er veel minder woon-werk- en schoolverkeer plaatsvindt, iets wat normaal gesproken vaak op de fiets gebeurt. Daarom zijn er in de spits – in tegenstelling tot in al die andere plaatsen ter wereld – juist veel minder fietsers en voetgangers dan normaal. Door het mooie weer wordt er in Nederland juist buiten de spits en vooral in de weekends meer gelopen en gefietst, vooral ommetjes binnen en buiten de bebouwde kom. En daar zie je nu al de problemen ontstaan die we straks moeten oplossen.

De overheid heeft aangekondigd de intelligente lockdown geleidelijk te willen versoepelen. Daarnaast moet de anderhalvemetersamenleving vorm gaan krijgen, waarin we allemaal meer afstand houden. Hierdoor verandert er echter iets fundamenteels op straat. Het openbaar vervoer zal veel minder mensen kunnen vervoeren. Daardoor zullen steeds meer mensen voor hun vervoer aangewezen zijn op met name lopen en fietsen. Zij hebben ruimte nodig om dit veilig te kunnen doen.

De huidige loop- en fietsnetwerken zijn op heel veel plaatsen niet geschikt voor de anderhalvemetersamenleving. Als we geen maatregelen nemen, dan lopen miljoenen mensen hierdoor de kans om ziek te worden of ongewild verspreider van het coronavirus te worden. De afgelopen weken kwamen er bij de Fietsersbond en Wandelnet al klachten van voetgangers en fietsers binnen dat op smalle trottoirs en fietspaden anderhalve meter afstand houden moeilijk of zelfs onmogelijk was.

Dagelijks gaan er miljoenen fietsers en voetgangers op pad. Door de verwachte uitval van openbaar vervoer zullen daar nog veel meer mensen bij komen. Om te voorkomen dat zij massaal besmet worden tijdens hun verplaatsingen zijn er zo snel mogelijk extra maatregelen nodig om de ruimte te vergroten. Dat veilig op pad gaan van voetgangers en fietsers is bovendien van groot belang voor de fysieke en mentale gezondheid van onze bevolking.

De Fietsersbond en Wandelnet hebben daarom het ministerie van IenW een uitgebreid advies gegeven. We pleiten er allereerst voor om voor afstanden tot 20 kilometer lopen en fietsen zoveel mogelijk te stimuleren. Daarmee voorkomen we dat het autogebruik in het stedelijk gebied groeit. Al die auto’s nemen ontzettend veel ruimte in, en die ruimte is nodig om zoveel mogelijk mensen mobiel te houden. De schaarse capaciteit in het ov-systeem kan zo optimaal benut worden, omdat deze niet gebruikt wordt door mensen die met een (elektrische) fiets of lopen eigenlijk een alternatief hebben. Investeren in lopen en fietsen is relatief goedkoop en kan ook nog eens vrij vlot gerealiseerd worden, waardoor ook snel extra capaciteit en dus mobiliteit ontstaat.

We kunnen deze ontwikkeling in gang zetten door een actieplan met maatregelen. De belangrijkste daarvan:

• In het stedelijk gebied verlagen we de maximumsnelheid naar 30 kilometer per uur of lager. Hierdoor kan verkeer beter mengen en ontstaat er een groter netwerk van bruikbare wandel- en fietsroutes. Zo kunnen fietsers zich verspreiden en komt er meer ruimte op de bestaande fietsroutes als resultaat.
• Fietspaden maken we onverplicht zodat (snelle, brede, bezorgde) fietsers, brommers en snorfietsers de rijbaan kunnen kiezen en daar rijden waar ze andere fietsers en voetgangers minder vaak tegenkomen. Voor snelle realisatie is hiervoor één landelijk besluit nodig.
• Tweerichtingsfietspaden worden in één richting afgesloten als er aan de andere kant van de weg ook een fietspad is. Waar er geen alternatief is, zullen te smalle tweerichtingsfietspaden verbreed moeten worden.
• Verkeerslichten worden uitgezet of fiets- en voetgangersvriendelijk afgesteld, zodat fietsfilevorming voorkomen wordt. Op fietspad en trottoir wordt de anderhalve meter afstand duidelijk aangegeven, zodat mensen weten hoe ze verantwoord moeten wachten.
• Autoparkeerplaatsen langs drukke routes worden (tijdelijk) opgeheven om fietsers op langsliggende fietspaden/stroken te kunnen laten uitwijken. Fietsparkeerplekken worden van de stoep naar vrijgekomen autoparkeerplekken verplaatst, zodat er ruimte op de stoep ontstaat voor voetgangers.
• Lokale wegbeheerders kunnen versneld kleine (onderhouds)maatregelen op loop- en fietsroutes nemen, zodat de ruimte op voetpad en fietspad kan worden vergroot. Denk daarbij aan het veiliger maken van bermen, het verbreden van het bestaande fietspad of trottoir, verkeerseilanden verkleinen, paaltjes weghalen, stoepranden gelijktrekken aan het fietspad, beschadigde tegels of asfalt vervangen.
• Ten slotte is het wenselijk om nationaal gerichte voorlichting en gevisualiseerde gedragsinformatie te geven aan alle verkeersdeelnemers over hoe ze zich het beste kunnen gedragen.

Zonder deze maatregelen zal het in de anderhalvemetereconomie voor voetgangers en fietsers onmogelijk zijn om zich veilig en verantwoord op straat te bewegen. Het is goed om ons te realiseren dat het hierbij om meer dan een derde van de bevolking gaat. Zonder 1,5 meter afstand op fiets en wandelroutes is de geleidelijke exit uit de quarantaine gedoemd te mislukken. Alle reden dus om deze maatregelen met vaart te nemen.