Supermarkten checklist

‘Kijk’, wijst Laurent Theunissen naar een pilaar bij de trap naar beneden naar de Jumbo op de Gubbelstraat in Maastricht. ‘Daar hangt een bordje dat je je fiets hier niet neer mag zetten. De vraag is waar dan wél.’
Erg serieus wordt het bordje niet genomen. Langs de reling staan allerlei fietsen. Een toezichthouder passeert de parkerende fietsers zonder met zijn ogen te knipperen.
Deze Jumbo zet duidelijk in op de auto. Op alle ruiten hangt een pamflet met de afbeelding van een auto en de leus: ‘1 uur gratis parkeren bij besteding van 25 euro’. Vanuit de luxe parkeergarage pak je zo een winkelwagentje en loop je de winkel in.
Maar de meeste mensen hebben niet eens een winkelwagentje nodig. Als we de trap naar beneden nemen en een kijkje nemen, blijken op een woensdag om één uur ’s middags in de rijen voor de kassa praktisch alleen maar mensen te staan met drie of vier spullen die makkelijk in een tasje passen. Zo’n gloednieuwe supermarkt en dan de fiets zo links laten liggen. Een gemiste kans. Hoog tijd om meer aandacht te vragen voor de fietsvriendelijkheid van supermarkten en zulke flaters in de toekomst te voorkomen.

Hoe fietsvriendelijk is jouw supermarkt? Laurent Theunissen begon over die vraag na te denken toen het winkelcentrum bij hem om de hoek op de schop ging. Van huis uit is hij verkeerskundige en in de loop der tijd is hij steeds meer gespecialiseerd geraakt in de behoeften van fietsers. ‘Het gaat mij niet om de fiets als ding met twee wielen, maar om de betekenis van de fiets voor een stedelijke omgeving.’
Hij onderzocht twintig Maastrichtse supermarkten en kwam van alles tegen. Op veel plekken is slecht nagedacht over de fietsende klant.
‘Het is een kwestie van je blik trainen’, legt Theunissen uit. Hij kwam tot een lijst van acht punten om supermarkten te beoordelen op fietsvriendelijkheid (zie kader). Op al die punten kunnen supermarkten al dan niet scoren. De totaalscores per supermarkt varieerden in Maastricht van 1 tot 6.

Er is bijvoorbeeld in Maastricht een Aldi waarbij je als fietser de keuze hebt om over de stoep te rijden of tegen het autoverkeer in als je bij de supermarkt wegrijdt. Dat voelt niet erg welkom en scoort niet op de punten Verkeersveiligheid aanrijroutes en Autovrije toegang. Maar als je eenmaal tussen de fietsenrekken staat is er genoeg ruimte en scoort de supermarkt goed op Parkeersysteem, Sociale ruimte, en Netheid en aantrekkelijkheid.
Laurent hoorde de term ‘ontmoetingscentrum’ vallen in verband met het winkelcentrum dat bij hem om de hoek ligt en begreep dat die term sloeg op de cafeetjes. ‘Maastrichtenaren spreken graag af in café’s, maar als ik buiten bij de fietsen mijn buurvrouw tegenkom kan ik bijna niet vragen hoe het gaat. Daar is het te vol voor en je moet uitkijken voor de auto’s.’ Zo kwam het criterium Sociale ruimte in zijn methode.

‘In Maastricht wordt het aantal fietsers stelselmatig onderschat’, zegt Leo Maathuis, voorzitter van Fietsersbond Maastricht. Maastricht staat van oudsher niet bepaald bekend als een stad waar veel gefietst wordt, maar het percentage fietsers neemt toe. En meer fietsers betekent meer behoefte aan fietsparkeerplekken. Bij de supermarkten is aan een structureel tekort aan rekken.
De gemeente maakt wel plannen voor de fiets, maar daar blijft het vaak bij, volgens Leo Maathuis.
Eén van de hoogtepunten van de laatste jaren in de Maastrichtse (fiets)geschiedenis is de aanleg van de Groene Loper, een nieuw stuk stad op de plek waar vroeger een snelweg liep. Die snelweg loopt nu door een tunnel onder de grond. Boven de grond heb je een rustige strook groen met een breed pad voor fietsers en wandelaars. ‘Kijk ze toch gaan’, wijst Theunissen enthousiast.
Om de Methode Laurent te testen heeft Fietsersbond Maastricht fietsers gevraagd wat zij van de beoordeling van hun supermarkt vonden. ‘Ja, inderdaad, zo is het’, zeiden de meesten. Ze konden zich er perfect in herkennen.
Tot nog toe heeft geen enkele supermarkt zich gemeld voor advies over hoe ze fietsvriendelijker kunnen worden, maar Maathuis ziet in de Methode Laurent ook mogelijkheden om ontwikkelingen bij te houden. Bijvoorbeeld op de Helmstraat in de binnenstad van Maastricht, waar steen en been wordt geklaagd over geparkeerde fietsen voor de Albert Heijn daar. Hoe zal dat er over vijf jaar uitzien? Gaat de gemeente de stoep verbreden?

De Albert Heijn op Plein 1992 behoort tot de vier best scorende supermarkten. Plek zat, rustig, geen auto te bekennen. Zorgelozer kun je als fietser nergens boodschappen doen. Voor de supermarkt staat een rij ‘nietjes’, beugels waartegen je je fiets kunt zetten. Laurent: ‘Toen ze werden neergezet hebben we daar als Fietsersbond nog tegen geprotesteerd omdat de beugels hoekig en smal zijn en de lak van je fiets erdoor zou kunnen beschadigen. Maar ik ben ze gaan waarderen. Het grote voordeel is dat je er elke fiets aan vast kunt maken en dat het niet uitmaakt aan welke kant je voorwiel staat. Andere rekken blokkeren bovendien vaak de doorgang, zelfs als er geen fietsen in staan, terwijl je zo door een rij nietjes kunt lopen als er geen fiets staat.’

https://maastricht.fietsersbond.nl/actuele-dossiers/de-supermarkten/

Hoe vaak doe jij boodschappen bij de supermarkt?
Twee à drie keer per week.
Wanneer ga je met de fiets en wanneer met de auto?
Nog nooit met de auto geweest; die blijft thuis.
Hoe neem je de spullen mee?
Sinds een halfjaar heb ik twee afneembare tassen van Basil in de kleur van de fiets. Ben verbaasd dat de haken het gewicht van de inhoud nog steeds aankunnen. Verder een steeds oudere
plastic zak voor lichte spullen die niet meer in de fietstassen erbij kunnen. Soms een doos van de winkel achterop, maar de winkels hebben niet altijd geschikte dozen staan.
Wat is het vervelendste product om te vervoeren?
Een vlaai kun je niet bij andere spullen in je tas stoppen. Maar daarvoor ga ik natuurlijk apart naar een goede bakker of, onderweg, naar een gezellig terras.

Hoe vaak doe jij boodschappen bij de supermarkt?
Eens per twee dagen.
Wanneer ga je met de fiets en wanneer met de auto?
Ik kom alleen met de auto als ik daar om andere redenen toch al in zit.
Hoe neem je de spullen mee?
Ik haal in het algemeen niet meer tegelijk dan ik in twee armen kan dragen. Met enig kunst- en vliegwerk laat ik dat in dubbele fietstassen glijden.
Wat is het vervelendste product om te vervoeren?
Een krat bier. Dan moet je goed opletten als je je been over de bagagedrager van de fiets zwaait.
Ben je weleens buiten gekomen met spullen die niet op je fiets passen?
Een triplexplaat van 122 bij 122 centimeter. Je kunt hem wel op de trapper zetten, maar dan kun je niet fietsen. Elektriciteitsbuizen van vier meter maak ik aan elkaar vast met plakband en laat ik gewoon uitsteken. Ik heb ook altijd losse tiewraps en een spin bij me.

De Methode Laurent

• 1. Logistiek
  Kun je makkelijk vanaf de openbare weg bij de fietsparkeerplekken komen (of kom je allerlei obstakels tegen)? Staan de winkelwagens vlak bij de fietsenrekken en kun je ook veel boodschappen handig op je fiets krijgen?
• 2. Parkeersysteem
  Heeft de supermarkt genoeg praktisch bruikbare rekken voor fietsen?
• 3. Sociale ruimte
  Is er bij de fietsenrekken plek om even een praatje te maken, of sta je dan direct in de weg? Is het een prettige verblijfsplek? Staan de fietsen in het zicht?
• 4. Netheid en aantrekkelijkheid
  Is er positieve aandacht besteed aan de fysieke omgeving (of moet je parkeren bij een blinde muur aan de achterkant waar opgewaaide kranten in een hoek liggen)? Bij een aantrekkelijke fietsomgeving zijn de rekken natuurlijk netjes en verzorgd.
• 5. Verkeersveiligheid aanrijroutes
  Voldoen de routes naar de supermarktlocatie aan de fysieke uitgangspunten van Duurzaam veilig (50-kilometerwegen met fietspaden en oversteekplekken, of 30-kilometerstraten, of erven, of autovrije gebieden)?
• 6. Autovrije toegang
  Profiteren fietsers van een autovrije zone? Kun je veilig de fietsenstalling in- en uitrijden, of moet je uitkijken voor auto’s?
• 7. Overdekte stalling/beschutting
  Is de fietsenstalling overdekt zodat je ook als het regent op je gemak je boodschappen op kunt bergen en beschut bent tegen wind en felle zon?
• 8. Fiets in communicatie en promotie
  Wijzen bordjes of posters fietsers de weg naar de fietsenstalling? Is er op een andere manier positieve aandacht voor de fiets? Bijvoorbeeld een actie om klanten te belonen als ze op de fiets komen?