Liberation Route – 59 km

Ze staan op de gekste plekken, direct langs het fietspad, of wat meer verdekt opgesteld in het bos: bankjes met het silhouet van een zittend mannetje. In de folder of app van de Liberation Route kun je lezen wat er hier in de Tweede Wereldoorlog gebeurde.

Zo verliest de vrijwillig-dienstplichtige Lodewijk Johannes Timmermans deels het zicht in beide ogen door een Duitse houtmijn, maar raakt hij in het hospitaal bevriend met een Duitse soldaat, waardoor zijn vooroordelen verdwijnen. Hij beheert uiteindelijk de Duitse Oorlogsbegraafplaats in Ysselsteyn, waar de fietsroute langsloopt.
De Duitse luitenant Hans Wulff, die bij de boerderij Haantjeshof aan de Deurneseweg in Venray met zijn vliegtuig neerstort, ontmoet in het krijgsgevangenkamp in Engeland uiteindelijk zijn Britse vrouw.

Een oorlog heeft altijd meerdere kanten, willen de verhalen vertellen. Er is geen zwart-wit. Neem je plaats op het bankje en tuur je door het silhouet, dat uit een bronzen plaat is gesneden, dan kijk je automatisch naar de andere kant, is het idee.
De verhalen zijn gortdroog opgeschreven, maar voor de doorzetters maken ze de vergeten slag en andere momenten in de oorlog tastbaarder. De soldaten hebben – of ze nu Nederlands, Duits, Engels, Amerikaans of Canadees zijn – namen, en zijn vaak jong. Ze worden verliefd, maken vriendschappen, raken gewond, of sterven.
In het bos is het geluid van mitrailleurs en neerstortende vliegtuigen ingeruild voor vogelgezang, alsof de natuur de gruwelijke tijd wil vergeten. Een boer besproeit verderop zijn aardappelplanten. In de Peel grazen schapen rondom de oude fundamenten van een turfloods, die aan nòg vroeger herinneren, als er op grote schaal hoogveen wordt afgegraven voor brandstof. De laatste fabriek sneuvelt in 1944, door oorlogsgeweld.

Juist vandaag is het wat bewolkt, droevig weer dat past bij de fietstocht. Maar lang somber blijven, lukt niet, in zo’n heerlijk groen landschap. Bij Herberg De Morgenstond in Griendtsveen is het zelfs even grinniken, met op de menukaart een ‘klootzak’; een bal (kloot) gehakt. Eind negentiende eeuw dronken de Peelwerkers van de veenkolonie hier hun borrel.
De Duitse troepen kiezen in september 1944 het dorp Overloon als basis in hun strijd tegen de geallieerden. Alle bewoners worden uit hun huis gejaagd. Tijdens de wekenlange strijd daarna verandert het dorp al snel in een rokende puinhoop. Als de Britten richting Venray oprukken, wordt het vlakke, modderige weiland een slagveld.

De Loobeek, die na de slag ‘bloedbeek’ als bijnaam kreeg, heeft op zijn oever een broekbos gekregen; een drassig stuk land, waar els en wilg groeien. Op veel plekken is het water bruin, omdat het tijdens zijn reis door de grond een hoop ijzer opnam. Het zit hier vol leven, van vlinders en insecten tot de bunzing, das en ree.
Later gaat de fietsroute langs weilanden, met hier en daar een kapel of kruis. Limburg gaat over in Noord-Brabant, dan weer Limburg. In zijn achtertuin ploegt een boer woest zijn grond, terwijl twee pony’s toekijken, alsof ze zich afvragen waar hun baasje zich toch zo druk om maakt. Het zand vliegt door de lucht.

Ondertussen stijgt de spanning. Want hoe zou de fietsbrug door Oorlogsmuseum Overloon eruit zien? Na de opening moest hij bijna direct weer dicht door de coronamaatregelen, maar nu kun je er overheen fietsen – negentig meter lang dwars door het museum!
Eerst loopt het fietspad nog langs een tank en metalen versperringen, die een beetje uit de toon vallen, zo in het bos. Dan fietsen we het museum in, met onder ons legervoertuigen, vliegtuigen en kanonnen. Je hebt een mooi overzicht zo, en eigenlijk voelt het ook wel fijn, dat alles op een afstandje staat. Na een paar foto’s schieten we zo weer het bos in, de vrijheid in.

Café Hulsman staat in de volksmond bekend als de huiskamer van Venray. “De heiligenbeeldjes boven de bar, daar zijn vroeger heel wat rekeningen mee betaald,” vertelt serveerster Astrid Verstegen-Arts, die er al 22 jaar werkt. Ze komen zelfs in een carnavalsliedje voorbij: Bìj Truus ien ‘t kefeeke, dor baove ‘t buffet, zien de hellege uut d’n hemel òp ‘n reejke nérgezet. ‘Met carnaval staat het hier vol mensen, kippenvel krijg ik ervan. Dat heb ik dit jaar zo gemist!’ De nieuwe eigenaar heeft meerdere oude foto’s aan de muur laten hangen. Boven bevindt zich een hotel, beneden een fietsenkelder met acculader.

Henseniusplein 9, Venray, hulsmanvenray.nl

Aan de rand van Venray ligt in het groen een Brits oorlogskerkhof, het Venray War Cemetery, waar 692 militairen zijn begraven. Ingrijpend is het, om de jonge leeftijden te zien, van de 18-jarige R. J. Simpson uit Monmouthshire tot aan de 28-jarige A. G. Smith uit Shropshire. Een groot deel van de soldaten kwam om het leven tijdens de gevechten rondom Overloon en Venray. Het was gebruikelijk om militairen dicht bij hun sterfplek te begraven. Na de oorlog zijn de slachtoffers overgebracht naar het Venray Way Cemetery.

Hoenderstraat 5801, Venray, cwgc.org

De Oorlogsbegraafplaats Ysselsteyn is de enige Duitse oorlogsbegraafplaats in Nederland. Hier liggen bijna 32.000 oorlogsdoden uit de Tweede Wereldoorlog. Het gaat vooral om (jonge) Duitse soldaten die hun dienstplicht vervulden, maar ook om SS-leden, oorlogsmisdadigers, Nederlandse collaborateurs, vrijwilligers van de Wehrmacht uit andere landen en enkele burgers, onder wie vrouwen en kinderen. In het splinternieuwe bezoekerscentrum leer je meer over de Duitse kant van de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Foto’s en persoonlijke items dragen bij aan de levensverhalen. 

Timmermannsweg 75, Ysselsteyn, joc-ysselsteyn.eu/nl

In het Oorlogsmuseum Overloon leer je niet alleen meer over de Slag bij Overloon, maar ook over de rest van de Tweede Wereldoorlog. Het was de Overloonse ambtenaar Harrie van Daal die direct na de bevrijding met een bosarbeider het voorstel deed om een museum op te richten, het eerste in West-Europa. Dertig Overloners droegen elk 50 gulden bij, terwijl de wederopbouw van het dorp nog moest beginnen. Op 25 mei 1946 openden de deuren. Tijdens de openingsuren van het museum (maandag t/m vrijdag 10.00-16.30 uur, in het weekend 11-16.30 uur) kun je op een hoogte van drie meter (gratis) door de museumhal fietsen.

Museumpark 1, Overloon, oorlogsmuseum.nl

Van truffel- en chocolade-ijs met hazelnootkrokantjes tot banaan met pisang-likeur: bij IJssalon Clevers in Overloon eet je de meest bijzondere ijsjes. Oprichter Theo Clevers begon in 1986 in Grubbenvorst zijn eerste zaak. ‘Hij nam door ziekte van zijn vader noodgedwongen het cafe over en werd voor gek verklaard toen hij daar een ijssalon van maakte,’ vertelt de huidige directeur Tom Vaessen. Inmiddels bestaan er acht vestigingen en een eigen ijsmakerij. ‘Theo en zijn vrouw zijn vorig jaar gestopt. Maar als we een nieuw recept hebben, is hij de eerste die we bellen.’ De ingrediënten komen zoveel mogelijk uit de eigen regio, van de asperges tot aan het Hertog Jan-bier.

Venrayseweg 5, Overloon, clevers.nl

De route ‘Aan de andere kant’ is een rondje van 59 kilometer. Op ieder knooppunt hangt een bordje, zodat je kunt zien welk nummer je vanaf daar moet volgen.

(Duitse Oorlogsbegraafplaats) 84 – 83 – 57 – 26 – 06 – 07 – 59 – 73 – 74 – 79 – 78 – 75 – 92 – 14 – 93 – 72 – 11 – 28 – 49 – 45 (Overloon) – 50 – 31 – 30 – 29 – 27 – 26 – 17 (Venray) – 20 – 25 – 24 – 18 – 98 – 97 – 96 – 89 – 01 – 02 – 85 – 25.

Omdat de fietsknooppunten recent zijn vernieuwd, mist een aantal nummers in de folder. Een actueel kaartje is te downloaden via venrayremembers.nl/nl/routes/fietsroute-aan-de-andere-kant. Met de app Venray Remembers kun je bij de bankjes video’s bekijken, door op het juiste nummer te klikken. Het is handig om de route in de app van tevoren te downloaden.

Van knooppunt 07 tot en met 75 is de route wat saai, je fietst dan langs megastallen en een groot stuk naast een drukke weg. Voor meer variatie: ga op knooppunt 07 linksaf, sla daarna direct rechtsaf (Trienenbergweg). Ga op het einde rechtsaf, steek de weg over en neem de eerste weg links (Zandschelweg). Ga richting knooppunt 72 – 77 – 78 en vervolg de route.

Meer info: www.visitnoordlimburg.nl
www.hartvanlimburg.nl