Een fietsende koning

In Wenen had de jonge koningin Wilhelmina een wielerwedstrijd bekeken. ‘En Hare Majesteit werd op hetzelfde ogenblik aangetast door de  “velomanie”. Een voortreffelijk rijwiel werd gekocht en meegenomen naar Holland’, zo berichtte de Kampioen indertijd (uit: Koninklijk Autorijden van Frans Vrijaldenhoven).

De Koningin-Regentes Emma vond die ‘velomanie’ maar niks en deelde haar zorgen met de minsterraad. De Kampioen berichtte: ‘Ook de Ministerraad was ertegen. Koningin Wilhelmina bleef evenwel volhouden dat wielrijden een gezonde ontspanning is en Zij noemde een aantal hooge vrouwen, die ook al fietsen. Toen zei de Minister-President: Dit kan waar zijn, maar geen van de vrouwen die U noemt, heeft de verantwoordelijkheid voor het welvaren van zovelen als Uwe Majesteit. Wij moeten dus Uwe Majesteit vriendelijk verzoeken van Haar voornemen af te zien, ook al is het gevaar, dat in wielrijden ligt, zeer gering.’

Inmiddels zal niemand het koningshuis afraden te gaan fietsen. Het beeld van een koning op de fiets zal juist bijdragen aan de populariteit van het koningshuis. Herman Pleij, emeritus hoogleraar Historische Nederlandse Letterkunde, voorspelde zes jaar geleden dat Willem-Alexander zich vaak op de fiets zal laten zien. ‘Beatrix fietst niet, zij heeft bewust afstand genomen van het volkse. Maar met Willem-Alexander gaat het weer goed komen. Hij staat dichter bij het volk en we zullen hem nog veel op een fiets met kinderzitjes zien’, vertelde hij tegen de Vogelvrije Fietser.

Twee jaar geleden in een documentaire over Máxima ter ere van haar veertigste verjaardag kwam de fiets al prominent in beeld. Het hele gezin ging met de fiets op pad en Willem Alexander riep al fietsend tegen zijn oudste dochter: ‘Amalia, twee handen aan het stuur!’. Ook het koninklijk gezin is een gewoon Nederlands gezin.
‘Het koningshuis heeft de fiets geadopteerd als symbool van gewoonheid en dat doet het al vijf generaties lang. Dat Máxima zich op een bakfiets laat fotograferen is ook een marketingstrategie, en die werkt goed. De overgrootmoeder van Willem Alexander liet zich al op de fiets fotograferen. Het statement van het koningshuis is telkens: ‘wij zijn net als jullie’’, zei socioloog Giselinde Kuipers van de Universiteit van Amsterdam twee jaar geleden tegen de Vogelvrije Fietser.

De fiets hoort bij Nederland en daarom gaat het koningshuis ook op de fiets op pad. Maar waarom zijn we zo verknocht aan de fiets?  ‘De fiets is een uitdrukking van gelijkwaardigheid’, aldus Pleij. ’Wij hebben een hekel aan hiërarchie. Wij vinden alle zestien miljoen inwoners even belangrijk. Het sterk ontwikkelde gelijkheidsdenken komt voort uit onze nederzettingsgeschiedenis, wij hebben dit land zelf gemaakt en daarvoor moet je samenwerken.’
‘Je ziet vervolgens dat onze leiders, tot en met de vorsten aan toe, een agressief fietsen etaleren. Donner bijvoorbeeld pendelde als informateur op de fiets tussen de Tweede Kamer en Paleis Noordeinde. Met de fiets was hij agressief gewoon aan het doen. Donner in driedelig pak op de fiets; dat zien wij graag. Wij verlustigen ons daarin.’
Donner staat in een lange traditie van gezagdragers die zich bewust op de fiets aan het volk tonen. Pleij: ‘Het is opvallend hoe vaak wij een minister-president zien fietsen. Nederlanders stellen dat op prijs. Juliana fietste ook veel en was daar populair om.’