Op dinsdag 11 februari 2025 vond het debat over verkeersveiligheid plaats in de Tweede Kamer. Zoals verwacht kreeg de problematiek rondom fatbikes de meeste aandacht. Wim Bot, beleidsadviseur van de Fietsersbond, volgde het debat: ‘Het blijft jammer dat de discussie over fatbikes alle aandacht opslokt, terwijl structurele verbeteringen voor fietsveiligheid nauwelijks aan bod komen.’

De staat van verkeersveiligheid

In 2023 kwamen 270 fietsers om het leven en raakten 5.180 fietsers ernstig gewond in het verkeer. 39% van de verkeersdoden en 70% van de ernstig gewonden waren fietsers. Van de 270 fietsdoden kwam 49% om door een aanrijding met een auto, bestelauto, vrachtwagen of bus. Ruim twee derde van de 8.300 ernstig gewonden en ook twee derde van de 134.000 mensen die op de eerste hulp belandden, waren fietser. De Fietsersbond luidde eerder al de noodklok. Esther van Garderen, directeur van de Fietsersbond, noemde de cijfers ‘onacceptabel’ en benadrukte de dringende noodzaak voor actie om de veiligheid van fietsers te verbeteren en het aantal fietsslachtoffers te verminderen.

Voorafgaand aan het debat pleitte de Fietsersbond al voor concrete maatregelen:

• Verbeter de fietsinfrastructuur
  Bij minstens de helft van de ongevallen is slechte infrastructuur de oorzaak: smalle fietspaden, slecht wegdek, onhandig geplaatste paaltjes, scherpe stoepranden of schuine bermen. Oplossingen zijn vrijliggende fietspaden, veilige kruisingen, tunnels en bruggen voor fietsers en vergevingsgezinde infrastructuur (de weg zo ontworpen dat ongelukken minder ernstig zijn, bijvoorbeeld door geen paaltjes op het fietspad en veilige bermen).
• Maak 30 km per uur de norm binnen de bebouwde kom
  Volgens berekeningen van de SWOV kan een verlaging van de snelheid naar 30 kilometer per uur in de bebouwde kom jaarlijks minimaal 100 doden en 900 ernstig gewonden schelen.
• Handhaaf de verkeersregels
  Meer handhaving is nodig, zowel voor te hard rijdende auto’s en fietsers als voor asociaal gedrag van alle verkeersdeelnemers. Handhaving houdt snelheden laag, ontmoedigt het gebruik van mobiele telefoons en verdovende middelen in het verkeer, en voorkomt dat illegale voertuigen, zoals opgevoerde fatbikes, de weg op komen.

Terugblik op het debat

Tijdens het commissiedebat over verkeersveiligheid waren negen politieke partijen vertegenwoordigd. Namens het kabinet waren ministers Barry Madlener (Infrastructuur en Waterstaat) en David van Weel (Justitie en Veiligheid) aanwezig. Wim Bot volgde het vijf uur durende debat gisteren namens de Fietsersbond en deelt zijn indrukken:

Minister Madlener zei, op basis van een rapport van bureau DTV, geen mogelijkheden te zien om fatbikes als aparte categorie in de wet te zetten. Hij noemde dit een “heilloze weg.” De coalitiepartijen NSC, VVD en PVV waren het daar niet mee eens en pleitten voor een aparte categorie voor zware e-bikes, op basis van het gewicht en de kracht van de motor. Dit zou kunnen betekenen dat ook zware e-bikes, zoals bakfietsen, onder deze categorie vallen, met maatregelen zoals een helmplicht en een leeftijdsgrens. DTV had er ook op gewezen dat fabrikanten ook het gewicht van de fatbikes zullen gaan aanpassen om onder de grens uit te komen.

Minister Madlener bleef bij zijn standpunt en zei geen mogelijkheden te zien voor een aparte categorie. Kamerleden Veltman (VVD) en Olger van Dijk (NSC) gaven aan een motie in te dienen, die binnenkort in een kort debat besproken zal worden. Het is nog onzeker hoe de PVV zich zal opstellen, omdat de partij geen maatregelen wil die ook gewone e-bikes zouden treffen.

Er was veel kritiek op het marktoezicht op fatbikes door instanties zoals de NVWA, douane, ILT en de politie. Uit een briefing vorige week bleek dat deze organisaties onvoldoende samenwerken. Minister Madlener beloofde in gesprek te gaan en voor de zomer met een gezamenlijke aanpak te komen. Hij gaf aan dat het naleven van het Europese CE-certificaat voor elektrische fietsen een sleutelrol kan spelen.

Ook gaven zowel Madlener als minister Van Weel van Veiligheid en Justitie aan positief te staan tegenover het verruimen van de bevoegdheden voor BOA’s. Dit zou hen in de toekomst in staat stellen bijvoorbeeld rollerbanktesten voor elektrische fietsen uit te voeren, in plaats van de politie. Een voorstel hierover volgt voor de zomer.

Beperkte aandacht voor bredere fietsveiligheid

Voor de fietsveiligheid in bredere zin en de budgetten daarvoor was relatief weinig aandacht, alleen van GroenLinks-PvdA, ChristenUnie, CDA en DENK. GroenLinks-PvdA drong bijvoorbeeld aan op invoering van meer 30 kilometerwegen. Minister Madlener verwees vooral naar de bestaande investeringsimpuls voor verkeersveiligheid. Daarvan gaat de derde tranche binnenkort beginnen. Gemeenten en provincies kunnen hun plannen indienen die de fietsveiligheid zal verbeteren. De Fietsersbond had echter voor het debat benadrukt dat er veel meer middelen nodig zijn om de veiligheid voor fietsers werkelijk te verbeteren.

NSC en ChristenUnie vroegen nog naar de voortgang van de motie over het aanpakken van onveilige schoolroutes. De minister beloofde daarover te rapporteren.

‘De politiek mag fietsveiligheid negeren, maar wij doen dat niet. De Fietsersbond blijft aandringen op échte oplossingen, want veilig fietsen moet voor iedereen vanzelfsprekend zijn,’ aldus Wim Bot.