Nederland is een van de weinige Europese landen waar trekkers 3 meter breed mogen zijn, en waar geen rijbewijs of kentekenplaat vereist is. De Onderzoeksraad voor Veiligheid wil strengere regels. Maar het politieke debat zit muurvast.
Vorig jaar, op een van de eerste stralende voorjaarsdagen, reed in België een tractor in op een groep fietsende senioren: vier doden. Het was een bericht dat ook de Nederlandse kranten haalde. De bestuurder verklaarde verblind te zijn door de zon, de politie constateerde dat zijn zicht ook beperkt was door balen stro op de voorvork.
Door ongelukken met landbouwvoertuigen zijn jaarlijks gemiddeld zeventien zwaargewonde of dode fietsers te betreuren. Ook onder bromfietsers (achttien per jaar), automobilisten (vijftig) en de bestuurders van het landbouwvoertuig zelf (veertien) vallen slachtoffers. In het uitgebreide onderzoek naar de verkeersveiligheid van landbouwverkeer constateert de Onderzoeksraad voor Veiligheid van Pieter van Vollenhoven dat ‘ongevallen met een landbouwvoertuig drie keer zo vaak dodelijk zijn als ongevallen met een personenauto’. Er is duidelijk iets mis met de veiligheid. Of zoals de onderzoeksraad het formuleert: er is sprake van ‘structurele veiligheidstekorten’.
3 meter 50
De Raad onderzocht een groot aantal ernstige ongelukken, waarvan elf uitgebreid. Opvallend bij de ongelukken met fietsers is het gebrek aan zicht bij de bestuurders. Enorme dode hoeken. Die balen stro uit het Belgische ongeluk zijn beslist niet uniek. Fietsers worden over het hoofd gezien omdat er grijpers in beeld hangen Eén trekker bleek geen zicht te hebben op de eerste tien meter voor hem. De breedte van de voertuigen ten opzichte van de weg speelt vaak een rol. Een van de beschreven ongelukken gaat over een tractor van 2 meter 95, die op een weggetje van 3 meter 15 reed. De bestuurder van de tractor met kiepkar had niet eens gemerkt dat hij een fietser overreed.
Officieel mag een tractor maximaal 3 meter breed zijn, met ontheffing zelfs 3 meter 50. Dat is veel op een plattelandsweggetje. Bij 40 procent van de ongevallen was het landbouwvoertuig breder dan de helft van de weg; bij 11 procent breder dan 80 procent van de weg.
Trekkercertificaat
De Raad constateert een enorm gebrek aan regelgeving en handhaving. Er worden nauwelijks voertuigeisen gesteld, er is geen periodieke keuring en ook een kentekenplaat ontbreekt. Zonder kentekenplaat is het lastig handhaven voor de politie. Officieel mogen tractoren nu maximaal 25 kilometer per uur. In de praktijk houdt maar 6 procent zich aan die snelheid (aldus een door de raad geciteerde enquête uit 2006). Eén op de drie bestuurders rijdt zelfs sneller dan 40 kilometer per uur.
Er is geen fatsoenlijke rijopleiding. Zestien- en zeventienjarigen mogen met een weinig voorstellend ‘trekkercertificaat’ de weg op. De vorige minister heeft wel toegezegd dat er een trekkerrijbewijs komt, maar een uitzondering wordt gemaakt voor iedereen die op de datum van invoering achttien jaar is en een rijbewijs voor de auto heeft.
Opmerkelijk is verder dat Nederland in Europa uit de toon valt. Wij blijken het enige land te zijn waar bestuurders geen rijbewijs hoeven te hebben. In de meeste Europese landen hebben trekkers gewoon kentekenplicht of een andere vorm van registratie. En in de meeste landen is de maximale breedte 2,55 meter of minder, in plaats van het Nederlandse 3 meter of meer.
De conclusie van de Raad: Behandel landbouwvoertuigen net als andere gemotoriseerde voertuigen en stel eisen. Wie het rapport leest, ziet onmiddellijk dat er echt wat moet gebeuren. Maar de verwachting is dat er niks gaat gebeuren. In november liet de nieuwe verkeersminister Schultz alvast weten ‘niet heel veel nieuwe zaken’ in het rapport te hebben gezien.
Theo Zeegers van de Fietsersbond vindt dat er eerst een kentekenplicht moet komen voor trekkers, zodat de politie goed kan handhaven. 'Verder moet er een echte rijopleiding komen voor de trekkers. En dan is er de breedte van die gevaarten. De aanbevelingen in de verkeerskunde zijn gebaseerd op een maximum breedte van 3 meter, terwijl er veel ontheffingen worden gegeven voor voertuigen van 3 meter 50. Het zijn zeer zware voertuigen; het is echt onbegrijpelijk dat er zo weinig regels zijn.’
In Barneveld is het voortaan verboden met de trekker naar school te komen.
Categorieën