Lang leve de Amersfoortse fiets

Tien jaar bestaat de Fietswerkplaats en na vijf á zes verhuizingen zit de Fietswerkplaats nu naast de Kringloop in Amersfoort. Ton Beckers: ‘Ik vroeg me eerst af of mensen ons hier wel konden vinden, maar dat is geen enkel probleem. Rijk en arm komt bij de Kringloop en dan zien ze: ‘Hee, je kunt daar ook fietsen kopen.’
Beckers begon het bedrijf aan huis. Hij was reïntegratiecoach en toen hij voor een paar cliënten die dolgraag fietsen wilden maken geen plek kon vinden, dacht hij: dan doe ik het zelf wel. Het concept van de Fietswerkplaats bestaat uit vier ingrediënten:
1. Verzamelen van oude fietsen
2. Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een plek geven om te groeien
3. Opgeknapte fietsen voor een zacht prijsje verkopen aan mensen met weinig geld
4. Fietsreparaties

De zaken lopen zo goed dat Ton en zijn medewerkers hebben besloten om even geen reparaties meer te doen. ‘We hebben een lange wachtlijst van mensen die een tweedehands fiets bij ons uitgezocht hebben. Een wachttijd van een maand. Als we er dan ook nog gewone reparaties tussendoor doen, dan redden we het niet, dan kunnen we de fietsen niet op tijd leveren.’
Maar het was niet vanaf dag één feest. Beckers heeft de afgelopen tien jaar veel geleerd en die kennis wil hij dolgraag overbrengen. ‘Fietswerkplaatsen in het hele land, dat zou toch geweldig zijn. ‘Ik vind het verschrikkelijk dat er in Nederland nog zoveel fietsen naar het oud ijzer gaan. Moet je kijken wat er allemaal nog mee kan! En er staan nog zoveel fietsen in schuurtjes te verstoffen. Geef ze een tweede leven.’

In het begin had Beckers nog inkomsten vanuit zijn werk als reïntegratiecoach. Hij heeft nooit een lening aangevraagd bij de bank. Subsidie krijgt hij ook niet. ‘De gemeente betaalt helemaal niks en dat vind ik prima. Ik vind het een voordeel dat we geen subsidie krijgen. Daar word je creatiever van. Ik heb altijd aan PR gedaan en met mensen gepraat om samen te werken. Vroeger kocht ik partijen fietsen op. Dat hoeft niet meer. Wij krijgen fietsen van Amersfoorters. Mensen willen graag hun oude fiets een nieuw leven geven. Dat geeft ze een beter gevoel dan hem zomaar bij het vuil zetten.’
Beckers heeft ook mooie verhalen over zijn Werkplaats, over de droogboom van medewerker Janam en het lieve briefje dat een meisje aan haar fiets had gehangen. Lees ze op de site.

Een vrouw komt langs met haar oude stationsfiets: ‘Ik ga toch maar een e-bike kopen en ik heb nog twee andere stadsfietsen, dus staat deze alleen maar in de weg.’ Ze heeft de banden opgepompt en levert zelfs het reservesleuteltje in. Nog een klopje op het zadel en ze loopt weg.
Ton bekijkt de fiets tevreden: ‘Ziet er netjes uit,’ Maar bij nadere inspectie blijken op het frame veel roestplekken te zitten. ‘Ik ben bang dat we niks kunnen met dat frame. Het is lichtgroen. Dat kunnen we niet bijlakken. Zwart wel. We gaan geen armoedige fietsen verkopen. Ze moeten er goed uitzien. Dat een fiets er goed uitziet is misschien des te belangrijker als je niet zoveel geld hebt.’
Maar de onderdelen van de fiets kunnen zeker hergebruikt worden. Er zit een fantastisch zadel op, het slot is prima.
In grote bakken tegen de muren van de werkplaats staan bakken met tweedehands onderdelen. Bagagedragers, spatborden, fietstassen, en heel veel schroefjes en moertjes. Boven hangen netjes gesorteerde wielen naar wielmaat en het aantal versnellingen.
Sommige onderdelen zijn hopeloos, weet Beckers: ‘Zadels. Ik begrijp het niet. Er zit altijd een gaatje in. Achterlichten moeten we ook bijna altijd vernieuwen.’

Beckers verkoopt veel kinderfietsen. Veel ouders betalen vaak met een bon van de Stichting Leergeld. Een stichting die ervoor zorgt dat kinderen met de fiets naar school kunnen. Op alle fietsen zit drie maanden garantie. Hij wijst op een fiets: Batavus Snake. ‘Die is heel populair. Hij heeft zowel een terugtraprem als handremmen. Prima kinderfiets.’
Daarnaast verkoopt De Fietswerkplaats veel stadsfietsen. Middelbare scholieren willen allemaal een zwarte Cortina. Vooral geen paarse of rode fiets. Naar afwijkende fietsen als cruisers van Johnny Loco taalt niemand. En ze willen het liefst versnellingen. ‘Een terugtraprem is typisch Nederlanders, mensen die daar niet mee zijn opgegroeid hebben veel liever versnellingen.’

De Fietswerkplaats heeft drie betaalde krachten en vijf vrijwilligers. Ieder heeft zo zijn eigen talenten. De een wil niets met klanten te maken hebben en zit het liefst uren aan fietsen te pielen. Nieuwe vennoot Ronald is juist een briljante verkoper, stelt de goede vragen en zorgt voor tevreden klanten. Dennis is gediplomeerd fietsenmaker en zorgt voor het overdragen van kennis. Zo heeft ieder zo zijn talent. ‘Ik begeleid ze niet’, zegt Ton. ‘Ik vraag niet of ze goed hebben geslapen of zo. Ik kijk alleen of ze goed fietsen kunnen maken en verkopen. Om hier te kunnen werken moet je er natuurlijk wel gevoel voor hebben.’
Een trap leidt naar de tussenverdieping waar mensen uit wel honderdzestig oude fietsen kunnen kiezen die nog niet opgeknapt zijn. ‘We komen om in de fietsen. We lopen altijd achter.’
Er staat geen standaard tijd voor het repareren van een fiets, maar als ze klaar zijn kosten ze in principe allemaal tussen de 120 en 200 euro. Zwarte Cortina’s en fietsen die er echt uitspringen kosten iets meer. ‘Sommige fietsen zijn een drama. Dan ben je met drie man bezig om de stuurpen los te wrikken. Als het echt onbegonnen werk is, gaat de fiets naar de opkoper.’

Een jongetje van een jaar of negen komt met zijn moeder zijn fiets ophalen. Een stoere MTB-achtige fiets is het, met vóór een blauwe velg á la een Swapfiets. ‘Beetje groot hé’, zegt zijn moeder, maar Ton laat haar zien dat hij die maat wel nodig heeft: ‘Het is ook niet goed als de fiets over een half jaar te klein is.’
De jongen rijdt nog een rondje op zijn mini-Swapfiets en de moeder beslist dat het goed is. Weer een tevreden klant.

Is de Fietswerkplaats Amersfoort uniek? Nou, oude fietsen opknappen met hulp van medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt doet ook Roetz bikes bijvoorbeeld, maar Roetz spuit de frames over en maakt er fietsen van die zo goed als nieuw zijn. Dat zie je ook terug in de prijs. (roetz-bikes.com)
In een project als Heel Utrecht Fietst (heelutrechtfietst.nl), dat onder meer is opgezet door Fietsersbond Utrecht, worden oude fietsen ingezameld, opgeknapt en voor 30 euro verkocht aan mensen met een U-pas, de pas die je in Utrecht krijgt als je een laag inkomen hebt. De Fietsersbond is bezig met een projectplan ‘Iedereen een fiets’ om te stimuleren dat geldgebrek voor niemand in Nederland meer een belemmering is om te fietsen. Daar horen onder andere ook fietslessen en fietsreparatie bij. Want met alleen een fiets ben je er niet.

Gaat het je ook aan je hart dat zoveel fietsen weggegooid worden in Nederland? Wil je een eigen Fietswerkplaats in jouw woonplaats beginnen? Ton Beckers deelt met alle liefde zijn kennis en ervaringen. Mail hem op [email protected]