Onderzoek: Wie is de speedpedelecrijder?

Maud van der Salm ziet de voordelen van de speedpedelec van nabij. Haar man gaat vier keer in de week op de snelle elektrische fiets naar zijn werk. Zestien kilometer heen en zestien terug. Hij doet er met de auto net zolang over, maar dat is zeker niet doorslaggevend. ‘Het doet hem goed. De wind om zijn hoofd. Fietsen is een echte stress reliever.’ De speedpedelec is aan een opmars bezig. Er zijn er op dit moment ongeveer 21.000 en het aantal is het laatste jaar met 30 procent gegroeid. Van der Salm hoopt dat haar onderzoek het draagvlak voor de snelle fiets kan vergroten. ‘Nieuwe vormen van transport zijn belangrijk om duurzaam mobiel te zijn.’

‘Ik merkte dat mensen veel vooroordelen hebben. Dat was mijn trigger. Ze zien in de speedpedelec een gevaar. Het beeld dat mensen hebben, is van een overdreven competitief ingestelde man van in de 50 die inhaalt waar het eigenlijk niet kan en die weigert zijn snelheid aan te passen. Dat verbaasde mij.’
‘Ik wilde dat beleidsmakers iets aan het onderzoek zouden hebben. 85 procent van de speedpedelecrijders stapt uit de auto en op de fiets. Dat is een ontwikkeling die je zou moeten stimuleren. Ik wilde dat mijn onderzoek bruikbaar zou zijn in de praktijk. Daarom heb ik een preonderzoek gedaan bij de gemeente Utrecht en de provincie Utrecht. Ik merkte dat overheden met de speedpedelec worstelen. Ze willen hem graag inpassen in het beleid, maar ze weten niet hoe ze dat moeten doen. Ze zijn bang dat er gevaarlijke situaties ontstaan. Ik ben gaan vragen welke informatie ze nodig hadden. Op basis daarvan heb ik mijn onderzoek opgezet.’

‘Het is een gemengd gezelschap. Een derde vormt de ‘fanatieke’ groep die status erg belangrijk vindt. Die rijder wil laten zien dat hij iets heeft wat nog maar weinig mensen hebben en dat hij sportief is en gezond. De efficiënte rijder, ook ongeveer een derde van het totaal, vindt het fijn om flexibel en stipt te zijn. Hij kan files vermijden en daardoor precies voorspellen hoeveel tijd hij nodig heeft. Hij noemt als voordeel dat hij geen extra tijd kwijt is aan sporten. Een derde groep vindt het fijn om lekker buiten te zijn. Deze relaxte rijder (14 procent) geniet van de natuur en ervaart positieve effecten op de geestelijke gezondheid. Er is ook nog een groep die ik ‘de bezorgde rijder’ noem (21 procent). Die heeft er last van dat hij op de rijbaan tussen de auto’s moet rijden. Hij voelt zich niet erg veilig en overweegt soms ook de speedpedelec weg te doen.’

‘Dat is niet bekend. Ongelukken met dit type elektrische fiets worden niet apart geregistreerd. Wel rapporteerden de deelnemers aan mijn onderzoek negatieve ervaringen. Conflicten met automobilisten bijvoorbeeld die niet begrijpen waarom speedpedelecs op de rijbaan rijden. Soms wordt de speedpedelecrijder zelfs afgesneden. In de stad schrikken andere fietsers van de snelle speedpedelec.’

‘Er is verwarring over wat een speedpedelec is en wat de regels zijn. Daar zou de overheid wat aan moeten doen. Denk aan een campagne. Er is nu een oerwoud aan regels rondom scooters, bromfietsen, snorfietsen en speedpedelecs. Bijna niemand weet hoe het zit met snelheden en verkeersregels. We moeten ook nadenken over wetgeving. In België mag de speedpedelecrijder kiezen waar hij rijdt. Op het fietspad met maximaal 30 km per uur, of op de rijbaan met maximaal 45. Daar wordt ook op fietspaden geflitst om die 30 km te handhaven. In Rotterdam kunnen speedpedelecrijders een contract ondertekenen waarin vastgelegd wordt dat ze op het fietspad mogen als ze niet harder rijden dan 30. Dat is een proef die onlangs is gestart. Ook zou het kunnen helpen als je de herkenbaarheid van de speedpedelec vergroot, zodat mensen duidelijk zien dat ze met een snelle fiets te maken hebben.’

‘Om te beginnen: die 45 km, die haal je echt niet zo makkelijk als iedereen denkt. Je moet er flink voor trappen, dus met de snelheid valt het reuze mee. Het is hoe dan ook een duurzaam vervoermiddel en geschikt voor de langere afstand, zeker als je buitenaf woont waar het openbaar vervoer geen goede optie is. Stel je open en probeer het gewoon zelf. We moeten alles doen om te bevorderen dat mensen de auto laten staan. Er zouden meer mogelijkheden moeten komen om de fiets wat langer uit te proberen. In België is gebleken dat veel mensen na een weekje proefrijden echt overstappen. In Brabant en Utrecht zijn al gemeenten die zo’n testmogelijkheid aanbieden. Ook bedrijven zouden dat kunnen oppakken. Daarnaast is het nodig dat er meer overdekte stallingen komen waar je je speedpedelec veilig kunt wegzetten.’