Vijfdaagse fietsreis in Drenthe

Wie vroeger in Drenthe op het zand leefde, had het goed. Op zandgrond kon je, met schapenmest, prima boeren. Maar als je wieg in het veen stond, was het bikkelen. ‘Turfstekers werkten onder barre omstandigheden, voor een schraal loontje’, vertelt Klaasjan Niezing, als de fietsen net bij zijn hotel De Oringer Marke zijn gestald. ‘Nog altijd is er een verschil tussen Drenten die op het veen en het zand wonen.’
Tijdens een fietsreis van vijf dagen door het Hondsrug-gebied zie je de tegenstellingen; niet alleen in de huizen, ook in het landschap. De route slingert door brede akkers, moerasgebieden met orchissen, heidevelden en jonge bossen die elkaar vlug afwisselen, alsof alle puzzelstukjes in een doos door elkaar zijn gehusseld.

Op het zand bouwden de Drenten hun boerderijen rond een brink, waar ze het vee verzamelden. Lekker knus. In de veenmoerassen staan de huizen in een lint langs sloten en kanalen, op langgerekte dalgronden, waar de turf ooit te drogen lag. Met de buren verder weg wordt er minder snel een praatje gemaakt.
Niet dat je er op de fiets wat van merkt, dat de ene Drent nukkiger zou zijn dan de andere. Alle voorbijgangers groeten even enthousiast, alsof ze de hele dag niemand hebben gezien en plotsklaps uit hun eenzaamheid worden getrokken.

Je wordt op de een of andere manier vanzelf stil in dit landschap. Soms gaat er met gemak een uur voorbij waarin mijn fietsmaatje en ik geen woord wisselen. Ik luister naar de vogels, die het overduidelijk naar hun zin hebben in het dunbevolkte Drenthe. Een ooievaar kleppert, tussen dennenbomen klinkt het getik van een specht, een Vlaamse gaai kijkt ondeugend toe.
De bagage wordt door de reisorganisatie van hotel naar hotel gebracht. Dat maakt de bijna zestig fietskilometers per dag een stuk comfortabeler. Al kan de wind soms een spelbreker zijn als die zich juist in open boerenland wil bewijzen. Fijn zijn de charmante elzensingels, waar bomen voor beschutting zorgen.

Waar het te nat was om te bouwen, kreeg de natuur eeuwenlang de ruimte. De Drentsche Aa is de enige serieuze Nederlandse beek die nog zo sierlijk meandert. Zijn zijtakken stromen overal, soms tot aan het fietspad toe. Als de Drenten rond zes uur aan het avondeten zitten, toont enkel het glooiende asfalt de invloed van de mens.
Tussen de akkers kan de weg soms wat eentonig zijn, maar er komt vanzelf een welkome afleiding. Een geel kwikstaartje dat bijna licht geeft op het donkergrijze zand, of een buizerd die laag overvliegt. En dan is er weer zo’n ander kleurend puzzelstukje. Desolate heide, een bankje met zicht op een ven of een schattig dorp vol rieten daken.

‘Hoe mooier de boerderij, hoe rijker de boer’, vertelt bewoonster Ingrid Dolfing in het autovrije monumentendorp Orvelte. Ze wijst naar het vlechtwerk op de wanden en de ventilatiedriehoeken in de daknokken, ook al zo fraai versierd. In het dorp ‒ waar gewoon wordt gewoond en gewerkt ‒ kun je goed zien hoe de Drenten rond 1900 leefden.
Met al dat vogelgezang zou je bijna vergeten dat het er niet altijd zo vredig aan toeging. Het knusse brinkdorp Westerbork iets verderop veranderde tijdens de Tweede Wereldoorlog in een hel. Meer dan honderdduizend joden werden hier op transport gezet naar concentratiekampen in Oost-Europa.

We fietsen langs paaltjes met nummers. Zoveel personen gingen er per trein mee.

Auschwitz, 1108 personen
Auschwitz, 516 personen

Nooit geweten dat je hier mag fietsen, maar dat is dan weer tekenend voor de vrijheid die we vandaag de dag genieten. Zelfs in coronatijd.

We trappen verder over de ruggen en door de beekdalen van de Hondsrug, in de ijstijden gevormd. De prehistorische mens die hier al woonde, liet zijn schatten na. Verborgen in heidevelden en bossen, of pal naast een autoweg, staan hunebedden, die toch altijd iets magisch hebben.
Vlak voordat we na een paar volle fietsdagen weer bij het hotel van Klaasjan aankomen rent een ree een stukje met ons mee, waarna hij vlák voor ons het fietspad oversteekt. Alsof Drenthe ons nog één keer wil overtuigen van haar pracht. Helemaal niet meer nodig.

De eerste bewoners in het moeras staken turf alleen voor eigen gebruik. Ze woonden in vochtige plaggenhutten. In openluchtmuseum Veenpark zijn die nagebouwd, net als een veenkoloniaal dorp, met een bakker, kruidenier en klompenmaker. De veenbaas hield de prijzen bewust hoog. Geen turfsteker die zijn inkopen ergens anders durfde te doen, anders was hij zijn baan kwijt.
Berkenrode 4, Barger-Compascuum, (0591) 32 44 44, veenpark.nl.

Coevorden is een vestingstad, met het enige kasteel van Drenthe. ‘Het lag op een zandrug, met aan beide kanten een moeras’, vertelt gids Lambert Hans in het Stedelijk Museum. ‘De stad werd altijd kapot geschoten, met steeds zwaardere wapens. Had je hier de macht, dan had je de macht in het noorden.’ In het museum liggen harnassen, speren, helmen, drankflessen en rubberen brandemmers, die bij opgravingen gevonden zijn in de stad.
Haven 4, Coevorden, (088) 012 83 15

Midden tussen de akkers ligt de beeldentuin van Yvo van Marle: Beelden in Gees. Het figuratieve werk en de abstracte sculpturen komen mooi tot hun recht in de gazons met vijvers en bomen. Tussen het kunst koekeloeren door kun je uitrusten op een van de bankjes of op het terras van de brasserie, met zelfgemaakte vlierbloesemsap en appeltaart. Het kunstaanbod is ieder jaar anders.
 Schaapveensweg 16, Gees, (0524) 58 21 41, beeldeningees.nl.

Je fietst in Drenthe langs een hoop hunebedden, maar in het Oertijdpark van het Hunebedcentrum kun je zien hoe die er vroeger echt uitzagen. De zwerfkeien waren bedekt met aarde, zodat er grafkamers ontstonden. Je ontdekt hoe het landschap in de ijstijden is gevormd en wat de sporen van de oudste bewoners van het Hondsrug-gebied vertellen. Het grootste hunebed van Drenthe is gratis te bezichtigen.
Hunebedstraat 27, Borger, (0599) 23 63 74.

Wil je het bos vanuit een ander perspectief bekijken, maak dan een wandeling over het Boomkroonpad van Staatsbosbeheer. Ineens hoor je de vogels niet boven, maar naast je. Een wenteltrap leidt naar een slingerend pad tussen de boomtoppen, met een uitkijktoren op 22,5 meter hoogte. Bij wind kan het pad een beetje bewegen, dus je moet niet te veel hoogtevrees hebben.
 Steenhopenweg 4, Drouwen, (0592) 37 73 05, staatsbosbeheer.nl

In het brinkdorp Orvelte kun je met gemak een paar uur doorbrengen. Er zijn onder meer een kaasmakerij, smederij, houtzagerij en oud-Hollands snoepwinkeltje. Ook leuk: het Jan Kruis Museum.

Oad biedt een bijzonder gevarieerde lezersreis aan rondom de Hunebed Highway in Drenthe. Tijdens deze fietsvakantie is er volop aandacht voor de prachtige natuur en de bijzondere cultuur en geschiedenis van Drenthe. U verblijft in uitstekende middenklasse hotels op basis van halfpension. De rondreis eindigt weer bij het hotel waar u gestart bent.
’s Ochtends stapt u na een goed ontbijt op de fiets en kunt u op uw eigen tempo uw route fietsen. Voor iedere fietsdag is er een uitgebreide routebeschrijving en een overzicht van de knooppunten samengesteld. Natuurlijk wordt uw bagage naar het volgende hotel gebracht.

Inbegrepen:
– Verblijf in uitstekende hotels in Odoorn, Coevorden, Ees en Zuidlaren:
De Oringer Marke Hoofdstraat 9, Odoorn, (0591) 51 90 00
Hotel Talens Sallandsestraat 51, Coevorden, (0524) 51 62 51
Eeserhof Dorpsstraat 2, Ees, (0599) 23 86 38
Brinkhotel  Brink 0.Z. 6, Zuidlaren, (050) 409 12 61
– 4 overnachtingen in een 2-pers. kamer met bad of douche en toilet
– Halfpension vanaf het diner op de eerste dag t/m het ontbijt op de laatste dag
– Bagagetransport tussen de verschillende hotels
– 4 speciaal samengestelde routeboekjes incl. de fietsknooppunten en beschrijving van bezienswaardigheden
– Gratis parkeren bij het eerste hotel