‘De fiets is mijn grootste probleem’
Amsterdamse bestuurders zijn overvallen door de populariteit van de fiets. ‘Het grootste probleem dat ik moet oplossen, is het fietsprobleem’, zegt Jeanine van Pinxteren, voorzitter van het stadsdeel Centrum met verkeer onder haar hoede.
In Amsterdam is de fiets het belangrijkste vervoermiddel geworden. Is dat voor u nog een verrassing?
‘Met de auto schiet het gewoon niet op. De fiets is de betrouwbaarste en ook de snelste manier van transport. Ik kan op grond van mijn functie een dienstwagen vragen, maar daar heb ik niks aan. Van deur tot deur is de fiets gewoon niet te verslaan. Inmiddels heeft de fiets een aandeel van meer dan vijftig procent in het centrum. Dat is een gebied van maar acht vierkante kilometer, met weinig fietspaden, 83.000 inwoners, 90.000 arbeidsplaatsen en een miljoen bezoekers per maand. En al die mensen gaan steeds meer fietsen. De grens van de binnenstad is de Singelgracht. Daar worden de passerende fietsers gemeten in het spitsuur tussen vier en zes. Het aantal fietsers is sinds 1990 verdubbeld. Twintig jaar geleden domineerde de auto. Maar nu passeren er meer fietsers dan auto’s de Singelgracht.’
In Amsterdam is het succes van de fiets ten koste gegaan van de auto. Een bijzondere prestatie, want het blijkt in veel steden lastig om de vrijheid van de auto in te perken.
‘Er is geen discussie over de richting: er komen nooit meer autoparkeerplaatsen bij. Of GroenLinks, de PvdA of de VVD de grootste partij is, maakt wat dat onderwerp betreft eigenlijk niet uit. Ik heb wel het idee dat we het beleid nog moeten afmaken. Noodzakelijk autoverkeer, bevoorrading bijvoorbeeld, blijft altijd mogelijk. Maar veel auto’s in Amsterdam kunnen eigenlijk weg. De afgelopen twee jaar kon je dat in de winter goed zien. Er viel toen sneeuw en vervolgens ging het een aantal weken vriezen. Op veel auto’s lag wekenlang sneeuw. Die kwamen dus niet van hun plek. De vraag is of je voor één euro per dag – want dat kost een parkeervergunning – tien vierkante meter van de duurste grond van Nederland voor een geparkeerde auto moet reserveren.’
Komt de groei van het fietsgebruik door de invoering van betaald parkeren voor auto’s?
‘Betaald parkeren heeft zeker een grote invloed. Maar in heel Nederland is er een toename van het fietsen. En niet alleen het fietsgebruik is toegenomen, er zijn ook heel veel scooters bijgekomen. De Amsterdamse makelaars zijn vanwege het parkeerbeleid scooter gaan rijden. Dan ben je toch gemotoriseerd, je hebt de wendbaarheid van de fiets en je hoeft geen parkeergeld te betalen. Of dat laatste zo blijft, weet ik niet. De scooters nemen veel ruimte in en veroorzaken veel overlast. De scooter is de nieuwe auto. Er zal betaald moeten worden voor het parkeren, daar zijn de meeste Amsterdammers het wel over eens. In een poll op de site van Het Parool vond twee derde van de stemmers het een goed idee om betaald parkeren voor scooters in te voeren.’
Het hoge fietsgebruik is mooi, maar leidt ook tot problemen. Hebben de bestuurders de groei onderschat?
‘Bestuurders waren onvoldoende doordrongen van het feit wat het betekent als zo veel mensen gaan fietsen. Een fiets is zo klein; je kunt je niet voorstellen dat het een groot probleem wordt. Ik heb ook pas na mijn aantreden gemerkt dat het grootste probleem dat ik op moet lossen het fietsprobleem is. Ik wil niet dat het succes van de fiets zich tegen ons gaat keren.’
Veel mensen klagen over slordig geparkeerde fietsen. Wat is daartegen te doen?
‘Bij het Centraal Station voeren we een straf beleid. Alles buiten de rekken wordt verwijderd. Dat mag alleen als je kunt aantonen dat je op piektijd 95 procent van de fietsen zou kunnen plaatsen. Als je dat niet kunt hard maken, word je teruggefloten door de rechter. Voordat je fietsen wilt verwijderen, moet je dus altijd eerst zorgen dat er voldoende plekken zijn. Op het Leidseplein, waar ook veel overlast is, gaan we hetzelfde beleid voeren. Verder ga ik bij elke grote verbouwing van een publieksvoorziening inpandige fietsenstallingen verplicht stellen. Dat was al zo, maar de gemeente gaf heel gemakkelijk een ontheffing. Dat wil ik niet meer. Bij het De La Mar-theater is het bijvoorbeeld misgegaan. Daar was een stalling gepland, maar Joop van den Ende begon daarover te mekkeren. Het probleem is dat je voor de ingang van een fietskelder een stuk voorgevel nodig hebt. Dat levert geen inkomsten op en Van den Ende zei: ‘Als ik er horeca in zet, verdien ik wel geld’. Het gemeentebestuur heeft dat toen goed gevonden. Voortaan doen we het anders. Een stalling is een harde eis voor het verlenen van een vergunning.’
Stallingen vergen veel investeringen. In Utrecht stelde de wethouder voor betaald parkeren bij het station in te voeren.
‘Ik ben het daar niet mee eens. Rond het station moet je goede gratis voorzieningen hebben. Je moet het aanbod verbeteren. We moeten geld overhebben voor stallingen omdat we het fijn vinden dat mensen gaan fietsen. Je zou ook kunnen differentiëren: hoe dichter bij het station, hoe meer je betaalt. Of zoals het is geregeld bij het treinstation WTC. De eerste dag is gratis; stal je langer, dan moet je betalen.’
De fiets is het meest gebruikte vervoermiddel in Amsterdam. Zou de fietser meer ruimte moeten krijgen?
‘Als er echt te weinig ruimte is, moeten we autoparkeerplaatsen opheffen. Meer ruimte geven is niet altijd mogelijk. En snijden in het netwerk van de tram is niet verstandig; er zijn veel mensen die niet kunnen fietsen. Het is een enorm gepuzzel. De locaties moeten bereikbaar blijven voor de hulpdiensten. Maar je kunt wel proberen andere oplossingen te bedenken. In de Haarlemmerstraat bijvoorbeeld. Daar wordt de ruwe en onbehoorlijke fietser een probleem. In het spitsuur rijden daar echte snelheidsmaniakken. Voor die groep wil ik parallel aan de Haarlemmerstraat een snelle route maken. Dan is de Haarlemmerstraat voor mensen die rustig fietsen. Vrachtwagens mogen alleen tijdens venstertijden (vaak van negen tot elf ’s ochtends, red.) de winkels beleveren. En de laatste auto’s kunnen er dan uit. De winkeliers hebben daar geen moeite mee. Gebieden gaan aanwijsbaar economisch beter floreren zodra auto’s verdwijnen. Fietsers leveren geld op.’
Lees ook Meer Fiets meer ruimte: en De fiets regeert in Amsterdam
En ook: 'De ruimte voor de auto is op'
Categorieën