Spoorfietsen in Spanje: de Via Verde de la Sierra

In Spanje lag zo’n dertig jaar geleden ongeveer 7600 kilometer aan stilgelegde spoorlijnen. Van  staatswege is toen een programma opgezet om een deel van die oude spoorlijnen om te zetten in autovrije fietspaden, de zogenaamde Vias Verdes (groene wegen). Inmiddels is 3200 km aan oude spoorlijnen omgezet in fietsroutes.

De Via Verde de la Sierra geldt als een van de mooiste. Ze telt 34 tunnels, vier viaducten, diverse stationnetjes en loopt door een dunbevolkt en fraai landschap. De aanleg van de spoorlijn begon in 1926 om een verbinding te maken tussen twee spoorlijnen in Andalusië. Toen de lijn bijna klaar was – tunnels, viaducten en stations waren al opgeleverd – brak de crisis uit en daarna de Spaanse burgeroorlog. De lijn is nooit gebruikt.

Het in stijl opgeknapte stationnetje van Olvera ligt half verscholen in de olijfgaarden, diep onder het schilderachtige, op een heuvel gebouwde stadje. Ik had hier wat bedrijvigheid verwacht, maar als we er na een steile afdaling zijn aanbeland is er niemand te bekennen, station en fietsenhok zijn dicht. We hadden toch om tien uur afgesproken? Een paar minuten later een stofwolk en het geknetter van een brommer: daar is onze man! Voor 14 euro per fiets laten we ons twee bicycletta’s aanmeten: terreinfietsen met dikke banden, inclusief fietshelm. Om vijf uur moeten we terug zijn, want dan gaat het fietsenhok weer op slot. Ruim de tijd om de 36,5 km naar Puerto Serrano te overbruggen, fotostops incluis.

Vanaf Olvera (449 mtr) daalt de via verde langzaam af naar Puerto Serrano (155 mtr). Het tracé is grotendeels verhard met steenslag. Omdat het een oude spoorbaan betreft is het gemiddelde stijgings/dalingspercentage gering: tunnels en viaducten zorgen voor een gelijkmatig (en spectaculair) tracé. Het verschil tussen omlaag of omhoog is niettemin goed te merken: alsof je met wind mee of wind tegen fietst. Voor een geoefende fietser met een goede (eigen) fiets is een heen-en-weertje geen probleem, wij kiezen wijselijk voor een enkeltje bergafwaarts. Ik ken die huurfietsen met die smalle zadeltjes en die lage stuurtjes: na 36,5 km ben je blij dat je mag afstappen. In Puerto Serrano hebben we om vier uur een taxi besteld die ons weer op tijd in Olvera zal afzetten.

Dat de Via Verde de la Sierra een van de mooiere is van Spanje geloven we meteen. Het landschap in het achterland van Andalusië is vrij ruig en overweldigend groen. De lijn loopt deels door beschermd natuurgebied, maar er wordt hier ook druk landbouw bedreven, met olijfgaarden tot op de toppen van de heuvels, maar ook teelt van granen en garbanzos (kikkererwten). Bebouwing is er nauwelijks, wel schapen, geiten en stieren.

Al snel na Olvera komt de eerste van de 34 tunnels. Er zijn tunnels met en zonder verlichting. In korte tunnels, waarvan je het uiteinde ziet, is licht niet echt nodig, hoewel je toch wat gedesoriënteerd kan raken als je halverwege door het donkerste gedeelte rijdt. Te laat constateren we dat onze bicycletta’s geen licht hebben. Minpuntje. De langere tunnels – de langste is 998 mtr – zijn voorzien van iluminacion, die automatisch aanfloept als je er binnen rijdt. Maar niet alle lampen branden even goed en door het vocht is het wegdek in tunnels soms slecht, dus het blijft oppassen.

Halverwege, in Zaframagon, passeren we een imposant rotsmassief, waar een grote kolonie vale gieren broedt. We zien er enkele tientallen boven de rots cirkelen, maar ze zijn moeilijk te fotograferen. Als er opeens eentje vlak voor ons over het viaduct vliegt zijn we al te laat. In het voormalige stationnetje van Zaframagon is een informatiepunt ingericht over de gieren.

Naast Zaframagon telt de lijn maar weinig stationnetjes. Ze lijken allemaal in niemandsland te liggen, de dorpen en stadjes liggen hoog en onzichtbaar op de heuvel. Navalagrulla is een ruïne, maar Olvera, Puerto Serrano en Coripe zijn gerestaureerd. Deze stations zijn stuk voor stuk voorzien van een cerveceria of tapasbar. In Coripe is het erg rustig, het is sowieso erg stil op deze maandag in mei. Gedurende de hele rit zijn we twee keer ingehaald en maar enkele tegenliggers tegengekomen.

De cerveceria in Puerto Serrano hangt vol met serrano-hammen en binnen wordt druk gegeten. Drie uur is etenstijd in Spanje. Nog drie kwartier voor de taxi komt. We vlijen ons neer op het terras in de schaduw van een dikke olijfboom. Tijd voor een welverdiende Cruzcampo!

Olvera ligt op 50 km rijden van Ronda, in hartje Andalusié. In Olvera en Puerto Serrano kan je fietsen huren. Bel een dag van tevoren om een fiets te reserveren. Er zijn taxidiensten die jou met je fiets van Puerto Serrano terug kunnen rijden naar Olvera. Dat kost voor twee personen tussen de 50 en 60 euro. Ook dit een dag van tevoren afspreken.

Telefoonnummers en info:  www.fundacionviaverdedelasierra.es.

Algemene info Vias Verdes in Spanje: www.viasverdes.com.