Piet de Boer schreef:
De fietspaden langs de busbaan in Utrecht hebben een natuurstenen stoeprand die – als het regent – spekglad is. Veel mensen hebben de gemeente al op deze gladheid gewezen. Als fietsers uitwijken voor overstekende wandelaars of andere fietsers willen inhalen komen ze snel op deze glibberrand terecht, waardoor fietsers een gevaarlijke smak maken, zeker als de bus er ook nog langs komt denderen. Volgens mij kan de gemeente niet volhouden dat ze niet aansprakelijk is voor ongelukken omdat ze niet op de hoogte zou zijn van dit manco. Klopt dit? Het antwoord wil ik graag gebruiken in een brief aan de gemeente.
Advocaat August Van (werkgroep Fiets & Recht Fietsersbond):
Bij een val als gevolg van gebrekkig onderhoud rust op de gemeente een risico-aansprakelijkheid. Dat wil zeggen dat de gemeente aansprakelijk is, tenzij zij zich kan beroepen op overmacht. Van overmacht is bijvoorbeeld sprake wanneer een fietser is gevallen door een gat in het wegdek dat heel kort tevoren is ontstaan door het gewicht van een te zwaar beladen vrachtwagen. In die situatie heeft de gemeente geen enkele gelegenheid gehad om iets aan het gat te doen, en kan zij zich jegens de fietser beroepen op overmacht. Let wel: het bewijs dat het gat pas kort tevoren is ontstaan, rust op de gemeente. Als de gemeente dit niet kan bewijzen, blijft zij aansprakelijk.
Behalve op overmacht, kan de gemeente zich beroepen op eigen schuld van de fietser. De aanwezigheid van eigen schuld kan leiden tot een vermindering van de aansprakelijkheid van de gemeente; in het meest extreme geval kan de eigen schuld de aansprakelijkheid geheel wegnemen, maar meestal zal het neerkomen op een verdeling van de aansprakelijkheid. De gemeente hoeft dan bijvoorbeeld maar 50% van de schade te vergoeden. Het meest bekende voorbeeld van eigen schuld is onvoorzichtig rijgedrag. Of het rijgedrag van een fietser onvoorzichtig is geweest, moet altijd worden beoordeeld tegen de achtergrond van het concrete geval. Het hangt er dus af van verschillende factoren, zoals: de weersgesteldheid, de drukte op de weg, maar ook bijvoorbeeld het feit dat de fietser wist of had kunnen weten dat zich naast het fietspad een glibberrand bevond, in verband waarmee hij zijn snelheid of rijgedrag had moeten aanpassen. Let wel: ook hier rust de bewijslast op de gemeente. Het is dus de gemeente die moet aantonen dat het rijgedrag van de fietser onvoorzichtig was. Dat is een behoorlijk zware bewijslast. Als de fietser bijvoorbeeld kan aantonen dat hij is gevallen omdat hij moest uitwijken voor een plotseling overstekend kind, gaat het verweer van de gemeente al niet meer op (de val is dan geen gevolg van onvoorzichtigheid van de fietser). In het geval van de glibberrand moet ik nog zien of het de gemeente lukt om eigen schuld van de fietser aan te tonen.