Hoeveel fietsen zou Schiermonnikoog hebben? Bij de fietsenrekken staan lange rijen Batavussen en Gazelles van hetzelfde model, gehuurd op het eiland. Je moet hier goed onthouden waar je de fiets stalt, anders ben je hem zo kwijt. In het enige dorp rijdt iedereen door elkaar heen. Soms is iemand ongeduldig en moppert wat, maar verder zie ik vooral lachende gezichten.
Zo ziet de wereld er dus uit zonder auto’s. Geen getoeter of mensen die elkaar bewust afsnijden, maar vrolijkheid en verdraagzaamheid.
Schiermonnikoog is een bonte mix aan landschappen, alsof het eiland verschillende T-shirts heeft gepast, niet kon kiezen en alles maar in de kledingkast heeft opgehangen.
Tijdens een fietsrondje kom je langs de Waddenzee met zijn meeuwen, een vogelplas met een kolonie lepelaars en uitgestrekte weilanden waar scholeksters schel zingen. Pe-tiet, pe-tiet. Stuifduinen en bossen volgen elkaar op. In het oosten ligt het niemandsland: drassige kleigrond met lamsoor en zeekraal, waar je kilometers ver kunt kijken.
Geen auto's
Heerlijk is het, om een dag geen auto’s te zien. Alle aandacht gaat naar de vogels, die zich opvallend dicht bij het fietspad laten zien, of er zelfs op gaan zitten relaxen. Leeuweriken zwieren in de lucht als balletdansers, kieviten zoeken in het gras naar een maaltje, oeverzwaluwen hangen op de takken naast een picknicktafel.
De Fietsersbond riep Schiermonnikoog niet zomaar tot Fietsgemeente 2022 uit. De jury gaf de rapportcijfers aan de hand van een enquête die door zo’n 48.000 fietsers werd ingevuld. Het eiland scoorde niet alleen hoog omdat het autoluw is, maar ook vanwege het goede onderhoud van de fietspaden, de geschiktheid voor jong en oud én de beleving.
Op het eiland merk ik al snel: hier hebben de fietsers het voor het zeggen.
‘We zijn heel trots op de prijs’, zegt serveerster Petra Huisman bij Havenpaviljoen Wad Anderz, vlak onder het dorp. ‘Het is een hele eer.’ Huisman heeft een huis net onder Groningen, maar ze werkt inmiddels al een jaar op Schiermonnikoog; zo erg heeft ze het naar haar zin.
Collega Viviën studeert Rechten in Groningen. Haar moeder woont op het eiland; daarom komt de studente hier in de vakantie werken. Collega Niki woont hier vast, net als eigenaar Eelke: ‘Niet alleen de landschappen vormen een bonte mix, ook de bewoners.’
Fietspaden van schelpjes
De meerderheid van de toeristen blijft in het enige dorp, Schiermonnikoog, ook wel Oosterburen genoemd, hangen. Daarbuiten is het soms even druk, bij een strandopgang, of De Wassermann, een ruim 27 meter lange bunker. Verder is het opvallend rustig op de fietspaden, die vaak van schelpjes zijn, soms van asfalt.
Verdwalen kan haast niet. Zelfs zonder kaart kun je je makkelijk oriënteren, met de rode Noordertoren en witte Zuidertoren ‒ allebei vuurtorens van 1854.
‘De Zuidertoren was voor het Westgat, de doorgang tussen de Noordzee en Waddenzee’, zegt Jos Saveur (80), vrijwilliger bij Bunkermuseum Schlei. ‘Die heb ik nooit in gebruik gezien. Maar de Noordertoren is voor de Noordzee, waar nogal wat containerschepen overheen varen. Die wordt nog altijd 24 uur per dag bemand.’
Sinds Saveur met pensioen is, verblijft hij met zijn vrouw een groot deel van het jaar in het houten zomerhuis, dat zijn schoonvader in 1936 naast de Noordertoren liet bouwen. ‘Onder de vloerbalken ligt duinzand. Als de wind van de zijkant komt, waait het zo de andere kant op. Mijn vrouw moest als meisje weleens onder de vloer kruipen, als haar moeder haar breinaald en breiwerkje had laten vallen.’
Eilanders zitten altijd vol verhalen. Ook deeltijdeilanders blijkbaar, waarvan Schiermonnikoog er aardig wat lijkt te hebben. Zo kun je met gemak de hele dag over een rondje van 28 kilometer doen. Sowieso stop ik om de haverklap, omdat ik weer ergens een vogel zie, of omdat een paar schapen het fietspad blokkeren.
Het verbaast me dat je op zo’n klein eiland toch nog bijna dertig kilometer bij elkaar kunt fietsen. Maar ja, overal liggen fietspaden. Zo slinger ik alle kanten op. Als ik de volgende dag naar de haven trap, besef ik ineens dat ik geen enkele auto heb gezien. Alleen het busje van de huurfietsen. Ik weet nog steeds niet hoeveel fietsen Schiermonnikoog heeft.
De Route
Mis onze fietstips nooit meer
De Fietsersbond maakt het leven voor jou als fietser makkelijker met mooie routes, de routeplanner en onafhankelijke testen en tips.
Daar wil ik meer van weten!Vijf favorieten
1. Lepelaars en Rietvogels, Westerplas
Waar de zee vroeger vrij spel had, ligt nu de Westerplas, het belangrijkste zoetwatergebied van het eiland. Met een beetje geluk kun je hier tientallen lepelaars zien, maar ook aalscholvers en schuwe rietvogels als de roerdomp. In de vochtige grasveldjes groeien paddenstoelen en wilde planten. De vogelkijkhut is te danken aan de NRCV-verkiezing ‘Mooiste plek van Nederland’. Schiermonnikoog won die verkiezing in 2006.
2. Ulevellen en schuimblokken, 't Peperhúsjen
In een oud bakkerswinkeltje zit ’t Peperhúsjen. Astrid en Jan van der Zaag kochten het pand eind 2005, om er te gaan wonen. Twee jaar later zag Astrid op Marktplaats de inventaris staan van een ouderwets snoepwinkeltje, met glazen potten, een weegschaal en kassa. Nu kun je in het pand onder meer ulevellen, polkabrokken, Italiaanse laurier en schuimblokken kopen ‒ enkel met contant geld, om een beetje in de sfeer te blijven. peperhusjen.nl
3. De Duitse Bezetter, Bunkermuseum Schlei
De Duitse bezetters bouwden tijdens de Tweede Wereldoorlog op het eiland een communicatiecentrum. Hier verzamelden zij gegevens van radio- en radarsignalen, die ze doorgaven aan de Luftwaffe. Zo konden ze de geallieerde vliegtuigen onderscheppen. In de bunker is een expositie, waar je kunt leren hoe de luchtoorlog met een radarsysteem werd gevoerd. Vrijwilligers geven uitleg. Open op woensdag en zondag. Bunker Wassermann ligt vlakbij.
4. Wilde Kwelder, Kobbeduinen
Het lijkt een beetje het einde van de wereld. In de Kobbeduinen hebben regen, wind, zand en zee vrij spel. Eind negentiende eeuw was het oostelijke deel van het eiland nog een enorme zandvlakte. Nu is het een kwelder, waar getijden het landschap vormen. Duizenden wadvogels doen zich tegoed aan zoete zeeweegbree en kweldergras. ’s Winters kan de kwelder volstromen met water. Dan is het helemaal een onherbergzame plek.
5. Een visje eten, Havenpaviljoen Wad Anderz
Eelke van der Heide, die sinds 2012 met zijn gezin op Schiermonnikoog woont, runt bij de jachthaven het restaurant Wad Anderz. Hier kun je met uitzicht op de Waddenzee vis eten. Denk aan schaaldierensoep, pasta met waddenkokkels en gebakken scholfilet. Eelke leerde zijn vrouw kennen op Schiermonnikoog. Omdat het eiland hem ‘net als smaak’ bleef verbazen, wist hij al snel dat hij er wilde leven.
wadanderz.nl
Fietsgemeente 2022
Schiermonnikoog won in 2022 onze Fietsgemeenteverkiezing van 2022. Het geheim van Schiermonnikoog? Burgemeester Ineke van Gent van Schiermonnikoog: ‘Fietsen zit in de genen van onze autoluwe gemeente. Samen met Natuurmonumenten zorgen wij heel goed voor onze fietspaden. De mooie natuur en prachtige omgeving doen de rest.’
Andere winnaars:
Zoetermeer (beste grote gemeente)
Gooise Meren (beste middelgrote gemeente)
Alphen-Chaam (snelste stijger)
