Achter de Afsluitdijk 

Ik wist niets over de geschiedenis van het IJsselmeer/de Zuiderzee. Mijn nieuwsgierigheid werd gewekt door een theatervoorstelling van Orkater vorig jaar bij de Oudemirdumer kliffen, Het verdriet van de Zuiderzee, die ik helaas niet gezien heb, maar waarover ik wel heb gelezen. Kliffen! In ons eigen Friesland nota bene! Kliffen van opgestuwd keileem waar steeds weer door de Zuiderzee tegenaan werd gebeukt. Het landschap van Zuid-West Friesland heeft een ruig verleden. Ooit werden grote stenen door schuivende ijslagen meegevoerd.

Ik heb besloten met de trein naar Stavoren te gaan en daar een fiets te huren. Het uitzicht uit de trein, met hoofdzakelijk scholieren als passagiers, die van Leeuwarden naar Stavoren rijdt wordt steeds mooier. Rondom veel weilanden, ja, maar in die weilanden staan ook steeds meer bomen en overal draaien windmolens op volle toeren.

Als je van het station Stavoren naar de haven loopt, kun je de grote fontein niet missen. Het is één van de elf fonteinen van internationale kunstenaars ter gelegenheid van Leeuwarden Culturele hoofdstad in 2018. Mensen maken sindsdien ook elffonteinenroutes in plaats van elfstedenroutes. Niet iedereen vindt de enorme vis van Mark Dion een succes. Hij zou het (kleine) vrouwtje van Stavoren overvleugelen en, zoals een bewoner het verwoordt, ‘Het gaat om het vrouwtje van Stavoren want dat is een waargebeurd verhaal.’ Een pré van de vis is dat je voor zijn opengesperde bek kunt gaan staan, leuk voor de foto.

Er zijn weinig wegen en verdwalen is bijna onmogelijk als je langs de kust naar Oudemirdum fietst. Het eerste deel fiets ik aan de achterkant van de dijk langs speelse jonge zwarte hengsten en kuddes schapen, maar net als ik me afvraag of ik soms dat hele stuk onderaan de dijk moet fietsen zonder ook maar iets van het IJsselmeer te zien, voert het pad omhoog. In het haventje van Laaksum staat een bord; ‘Stop de groene leugen over de garnalenvisserij op de Noord- en Waddenzee.’ Verderop langs de weg staat een groot spandoek met twee koeienkonten en de tekst: ‘Kom Famke, we zijn hier niet meer welkom.’ Ook in Zuid-West Friesland is de BBB bij de Provinciale verkiezingen de grootste geworden.

Na het eerste roze Dafje met drie op elkaar gepakte nostalgische vijftigplussers zie ik een tweede oud beschilderd Dafje en nog één en nog éen. Toeval? Een reunie? De Dafjes blijken te huur te zijn bij solexverhuurfriesland.nl.
Bij knooppunt 15 sla ik linksaf richting bos. Gaasterland heeft een atypisch Fries landschap met een geschiedenis van schuivende ijslagen die rotsen mee hebben genomen. Het landschap glooit zelfs. Aan het plein in Oudemirdum liggen een aantal terrassen en het bezoekerscentrum Mar en Klif waar je informatie vindt over de totstandkoming van het landschap. Ik leer dat in de buurt een steenkist, een variant van een hunebed, heeft gestaan, maar dat arbeiders in 1849 de stenen niet als zodanig herkend hebben en weg hebben gevoerd. Jammer, net zoals die uit armoede ooit gekapte bossen.

Ik wijk af van mijn geplande route en fiets naar het Oudemirdumer klif. Een wandelpad voert naar een paar bankjes van waar je over het glinsterende IJsselmeer uit kunt kijken en naar de vele vogels kunt luisteren.
Terug naar Oudemirdum maar,  en vandaar weer zo dicht mogelijk langs het IJsselmeer naar Stavoren. Maar voordat het zover is ga ik eerst bij Paviljoen ‘t Mar wat eten en drinken. Hier voel je de last van een verleden niet. De inrichting is modern en ruim, het eten lekker en het uitzicht fenomenaal. Vanachter glazen windschermen kijk ik uit op een lieflijk strandje. Een gele ballenlijn  markeert het kalme zwemwater. Een kalf van een herder duikt het water in en een gezin is ruim een half uur bezig met het opruimen van een strandtentje en andere lig-en zitobjecten.

Na het eten wandel ik naar het inmiddels verlaten strandje en staar zittend op een muurtje over het warmblauwe, kabbelende water. Twee vogels bekvechten tot een van de twee wegvliegt.
Bij paviljoen ‘t Mar verhuren ze trouwens in plaats van gewone elektrische fietsen e-choppers en e-fatbikes. Onderweg zie ik die niet, maar dat zal wel aan de doordeweekse dag liggen.

Op de terugweg passeer ik voor de tweede keer het monument op de Roode Klif ter herinnering aan de slag bij Warns in 1345. Als ik later mijn poging om de reusachtige windmolens en de koeien vast te leggen terugkijk, zie ik dat de foto niet bepaald is geworden wat ik voor ogen had. Een standaard weiland-met-koeienfoto waarop je goed moet kijken om de windmolens te zien. Het monument staat er gelukkig wel duidelijk op 😉

Voor ik de dag erop de huurfiets terugbreng verken ik Stavoren nog wat beter. Op een platbodem, een schip met platte bodem voor ondiep water, maakt een groep Duitse toeristen zich klaar voor vertrek. Ik kan wel de hele dag zitten en kijken naar boten en mensen die wegvaren en binnenkomen.
Naast de grote visfontein heeft Stavoren nog meer moderne kunst. Ooit stond het Blokhuis in Stavoren, een militair vestingwerk. Maar het gebouw zelf bestaat niet meer. Op de blootgelegde restanten is nu een open constructie met glasplaten en metaal gebouwd. Rondom staan enigszins vervallen informatieborden. Het was een enorme strijd om deze herinnering aan het Blokhuis te bouwen. De vrouw die mij de fiets heeft verhuurd, heeft er geen goed woord voor over: ‘Zoiets moderns past niet in zo’n oud stadje’, maar zelf vind ik het verfrissend. De oude verhalen moet je vertellen, maar dat kan ook op een eigentijdse manier. Zie de voorstelling van Orkater, Het verdriet van de Zuiderzee, de voorstelling die ik gemist heb en die ook niet meer terugkomt. De fietstocht maakt dít verdriet bijna goed.

Fietsen huren kun je op verschillende plaatsen, maar bel voor de zekerheid of ze nog beschikbaar zijn en wat voor fietsen het zijn. Het kan behoorlijk waaien, dus een e-bike is best lekker.
Fietsverhuur Stavoren Súdwest Fryslán
Voorstraat 22, 8715 JA Stavoren.
06 26550958

FrieWheelers 
Suderstrand 2, 88715 ZH Stavoren
T 0514 – 522 103 of 06 – 201 05 972
[email protected]

Knooppuntenroute
Startpunt: Stavoren 98-04-05-06-15-14-17-16-22-24-22-16-15-06-05-04-98

Horeca:
Paviljoen ‘t Mar
Murnserdyk 46A
8573 WP Mirns