Er was eens een beweeglijk meisje…

De gemiddelde leeftijd stijgt. Dat is mooi natuurlijk. Maar het zegt niet direct dat we ook gezonder worden met zijn allen. Het aantal jaren dat we gemiddeld chronisch ziek zijn neemt namelijk harder toe. Dat leidt ertoe dat we meer medische zorg nodig hebben en dat de zorgpremies hard zullen stijgen de komende jaren. Bovendien tast een chronische ziekte je kwaliteit van leven ernstig aan. Tijd om het tij te keren. Hoe? Door te zorgen dat gezonder leven, meer bewegen en beter eten vanzelfsprekender wordt. Bijvoorbeeld door steden zo in te richten dat mensen graag naar buiten gaan.

Dr Dinand Ekkel van de Aeres Hogeschool in Almere bestudeerde vroeger dieren. Waarom werden ze ziek? Wat was er mis met hun omgeving. Tegenwoordig bestudeert hij de mens in zijn omgeving. Mensen hebben groen nodig. Groen kalmeert, blijkt uit onderzoek. Het is zelfs zo dat mensen sneller herstellen van een operatie en minder medicijnen nodig hebben als ze vanuit hun ziekenhuiskamer op groen uitkijken. In flats waar bomen omheen staan, kennen mensen meer namen van hun buren. Hoeveel groen er langs een fietspad staat, heeft ook invloed op het aantal mensen dat er fietst. Het soort groen maakt ook nog uit. Hoge bomen zijn uitnodigender dan een voetbalveld. Daar is onlangs onderzoek naar gedaan door Robert van Dongen.

Een embryo krijgt als eerste orgaan een hart en bloedvaten. Het is cruciaal voor ons functioneren. Door het te trainen kun je een sporthart krijgen. Een normaal hart heeft ongeveer de grootte van een vuist, een sporthart is groter en kan meer bloed rondpompen per hartslag. In rust is de hartslag van iemand met een sporthart dan ook lager dan de hartslag van iemand met een gewoon hart. Niets mis met een gewoon vuistgroot hart overigens. Dit voorbeeld laat alleen goed zien dat een hart een spier is die je net als andere spieren kunt trainen. Het is goed om je hart af en toe flink aan het werk te zetten. Als je klachten hebt als hartritmestoornissen, moet je dat wel in de gaten houden.
Tip van Dr Edward Gabeler van Hartkliniek Nederland: Zorg dat je bewegen leuk maakt. Dan houd je het langer vol.

Leefstijl- en voedingsadviseur Inge Wijsman komt halverwege haar verhaal over een beweeglijk meisje uit de kast: zij was zo’n meisje die uitgroeide tot een vrouw met overgewicht en diabetes . Bewegen werd bij haar thuis niet gestimuleerd, terwijl er wel veel en graag gegeten werd. Nadat ze de diagnose diabetes had gekregen, een familiekwaal, besloot ze dat ze geen medicijnen wilde omdat medicijnen allerlei bijwerkingen hebben. Sinds haar fietstocht naar Santiago de Compostela heeft ze de smaak van het fietsen te pakken. Nu geeft ze anderen in dezelfde situatie advies.  Maar ze zal nooit zeggen dat het makkelijk is en ‘gewoon een kwestie van gezond eten’.

Na al het gepraat over gezond leven, was er een gezonde en feestelijke lunch, waarin ook ruimte was om ervaringen uit te wisselen. Zo vertelde een man aan zijn tafelgenoten dat hij 40 jaar lang elke dag twee uur in de auto zat voor zijn werk en enorme last van zijn rug had. Sinds hij met pensioen was en veel meer fietste en zijn eigen tuin deed, had hij nergens meer last van. Zijn kinderen zag hij weer in dezelfde val trappen.

Het zou een beetje krom zijn om het de hele dag vanaf de luie bank over bewegen te hebben zonder zelf in de benen te komen. Op het middagprogramma staat onder andere ‘Yoga met Ilse Onrust‘. Een buitenkans om kennis te maken met een paar basale oefeningen om je spieren te strekken en te ontdekken hoe rustgevend het kan zijn om op een matje op je ademhaling te letten.
Fietsen kan ook. Voor wie geen eigen fiets bij zich heeft zijn er luxe huurfietsen om een rondje Weerwater te maken en en passant wat over de Floriade te weten te komen. Almeerse vrouw: ‘Stom misschien, maar ik ben hier nog nooit geweest.’
Daarnaast laat fietsdocent Mario Kramer mensen bochten oefenen op een fietsparcour en geeft TestKees tips om comfortabel en veilig door te fietsen.

Fysiotherapeut Remco Arensman is bang dat de e-bike vaak ongezond is. Want juist matig intensieve beweging is zo goed voor het lichaam, bijvoorbeeld tegen rugpijn. Bij matig intensieve beweging klopt je hart iets harder, het kost iets meer moeite en je begint een  beetje te zweten, precies wat mensen met een e-bike proberen te voorkomen.

Maar bewegen op een e-bike blijft altijd beter dan niet bewegen.

Remco Arensman is fysiotherapeut en onderzoekt lage rugpijn. Het is al lang niet meer zo dat mensen met klachten gemasseerd worden en met pijnstillers naar huis worden gestuurd. Mensen krijgen oefeningen voorgeschreven.  Het succes van de behandeling hangt af van de therapietrouw van de patiënt. Elke dag die oefeningen doen is voor veel mensen een opgave, maar Arensman heeft een app ontwikkeld die het makkelijker moet maken.

Het is een algemene trend in de gezondheidszorg: geen pillen maar meer bewegen en gezonder eten. We moeten volgens Inge Wijsman af van dat idee: ik ben de patiënt, jij bent de dokter. Nee, je bent een zorgvrager en je moet voorlichting en advies krijgen.
Het is alleen nog niet zo makkelijk voor een dokter, volgens bedrijfsarts Gerard Hissing Muller, om in een consult van 10 minuten je patiënt (of zorgvrager) ervan te overtuigen dat hij meer moet bewegen. Er zijn volgens hem veel luiaards. De dokter moet hun pijn oplossen.

Het is ook niet voor iedereen even makkelijk om gezond te leven. Als je elk dubbeltje om moet draaien en geen fiets hebt, heb je wel andere dingen aan je hoofd. Een vrouw die bij de Voedselbank in Vlaardingen werkt, weet dat juist mensen die weinig geld hebben vaak slecht eten. In pakketten van de Voedselbank zit wat andere mensen laten liggen: slagroomvlaai bijvoorbeeld.

Gezondheid is kortom geen puur individuele zaak. De samenleving moet het ook stimuleren. Bijvoorbeeld door snoep te weren uit scholen en ziekenhuizen, kooklessen op school te geven, en door laagdrempelige groepjes op te zetten die samen bewegen waardoor het leuker wordt.

• Tip voor thuis van Dr Edward Gabeler: Beweeg wat vaker en neem elkaar mee
• Tip voor thuis van Inge Wijsman: Zorg dat er genoeg voorlichting is en maak bewegen leuk

De Fietsersbond is nog lang niet klaar met Fietsen en gezondheid. We beginnen net! Wil je op de hoogte blijven van andere symposia en activiteiten op het gebied van Fietsen en Gezondheid? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief.