Fietsverbod in de binnenstad?

‘In het weekend is het hier levensgevaarlijk’, vindt ondernemer Jawad Karini van een tabakszaak in de Haagse binnenstad. Hij wijst op de winkelstraat Lange Poten. ‘Het loopt hier dan vol met mensen. Ook veel gezinnen. Heel vervelend dat iedereen blijft fietsen.’
Het delen van de binnenstad van Den Haag door fietsers met wandelaars loopt nog niet helemaal soepel. Uit onderzoek dat het onderzoeksbureau Goudappel Coffeng in opdracht van de gemeente uitvoerde, bleek dat 40 procent van de fietsers en voetgangers de situatie gevaarlijk vindt (Rapport ‘Fietsen in het voetgangersgebied’). Daar is op een gewone dinsdagochtend weinig van te merken. ‘Als je nu de stad in kijkt, werkt het plan prima’, vindt Koen Baart van de Fietsersbond in de Haagse regio. ‘Maar op zaterdag en zondag is het een rampenplan.’ Het probleem zit hem onder meer in het gebrek aan verkeersborden. ‘Ze staan nu aan het begin en aan het eind van het gebied. Dat fietsers te gast zijn, is heel onduidelijk.’

Dat een deel van de Grote Marktstraat lager gelegen is dan de rest, met aan weerszijden stoepjes, maakt de boel er niet helderder op. ‘Voor fietsers lijkt dat een fietspad’, zegt Baart. ‘Maar dat is het dus niet. Vanuit de Fietsersbond leek het ons een goed idee om er dan maar echt een fietspad van te maken. Roze asfalt eroverheen en klaar. Dat wil de gemeente helaas niet, want dat is niet mooi.’ Dus blijft er verwarring.

Volgens Baart willen de winkeliers graag beleid. Zij zeggen: ‘Winkels open, fietsers lopen.’ Dat vindt de lokale Fietsersbond geen slecht idee, al moet het wel beperkt zijn en dus niet gelden voor supermarkten die open zijn tussen 08.00 en 22.00 uur. ‘We kunnen van alles bedenken om dit probleem op te lossen. Het plan van de winkeliers volgen, duidelijkere fietspaden maken of bijvoorbeeld venstertijden instellen. Het kan allemaal, maar dan moet de gemeente wel heldere verkeersborden plaatsen en handhaven. Nu begrijpt niemand het en dat leidt tot chaos.’ Terwijl hij vertelt, fietsen door de Spuistraat verschillende mensen. Alleen een blonde studente loopt met de fiets aan de hand. ‘Mag je hier fietsen? Echt? Nooit geweten!’

Het probleem kan opgelost worden, vindt Baart. Hij wijst erop dat de gemeente op een ander gebied al wél stappen heeft gezet. ‘Ze wilden al langer af van de rommelige aanblik van al die geparkeerde fietsen in de binnenstad’, zegt hij. ‘Ik vind dat alleen een probleem als het de doorgang belemmert naar de winkels. Om dit aan te pakken heeft de gemeente verschillende beveiligde fietsparkeerstallingen opgezet, waarin je fiets gratis mag staan. Fietsers mogen niet meer zomaar wild parkeren.’

Wie dat wel doet, wordt in veel gevallen aangesproken door een fietscoach van de gemeente. Rudolf Ong-A-Kwie is daar één van. ‘Ik wijs ze op de stallingen in de omgeving en het risico dat ze lopen’, vertelt hij. ‘Want als Handhaving langskomt doen ze een label aan de fiets om hem een halfuur later mee te nemen als de eigenaar dat niet heeft gedaan. Voor 25 euro kunnen ze hem dan ophalen in een andere stalling.’ Volgens Koen Baart werkt deze methode. ‘Sinds het nieuwe beleid is gestart, in oktober 2017, zie je op straat een stuk minder fietsen slingeren.’

In Den Bosch zijn ze al langer bezig met het fietsbeleid in de binnenstad. De stad adverteerde zelfs met een wervende animatie waarin ze uitleggen ‘hoe uniek’ hun fietsbeleid is. In een aangenomen motie uit 2008 staat: ‘De gemeente wil inzetten op het ‘ontvlechten’ van hoofdfietsroutes en hoofdwegen, het slechten van fietsproblemen en het aanbieden van meer fietsenstallingen.’ Dat is aardig gelukt, vindt Peter van Doremalen van de lokale afdeling van de Fietsersbond. ‘Maar in de binnenstad van Den Bosch is daar geen ruimte voor. Daarom is daar het belangrijkste uitgangspunt dat voetgangers en fietsers het prima samen uit kunnen zoeken.’

De passerende fietser Tineke Mulders is het daarmee eens. ‘Ik vind dat het heel goed gaat hier. Doordeweeks rijd ik voorzichtig, en als het zaterdag erg druk is stap ik af. Dat zie ik de meeste fietsers doen.’ Peter van Doremalen gelooft in het idee. ‘Als je op wilt schieten ga je echt niet op zaterdagmiddag door de binnenstad fietsen.’ Dat het goed gaat komt volgens zijn Fietsersbond-collega Karen Huijsmans ook door de duidelijke borden. ‘Elke straat die je inrijdt heeft een verkeersbord. Die lijken op de borden die je bij een speelstraat tegenkomt. Verder staan er op de marktdagen gele borden waarop staat dat je niet mag fietsen of snorscooteren. Volgens mij is het daardoor redelijk helder of je mag fietsen of niet.’

Probleemvrij is het fietsen in de binnenstad van Den Bosch overigens niet. Volgens Karen Huijsmans is de bevoorrading vooral een probleem. ‘De regels zijn niet zo duidelijk. In de ochtend zie ik vaak dat vrachtwagens de weg blokkeren, zodat fietsers er niet meer langs kunnen. Het wordt steeds drukker met vrachtauto’s. Daar moeten we het over hebben bij onze afdeling van de Fietsersbond.’
Parkeren gaat wél goed. In de stad zijn veel gratis stallingen en de gemeente vindt het niet zo’n probleem als kortparkeerders voor de deuren van winkels staan. ‘Hoe erg is dat nou?’, vraagt Peter van Doremalen zich af. ‘Het mooie van fietsen naar de binnenstad is dat je lekker voor een winkel kunt stoppen.’
Hij is er trots op dat het goed gaat in zijn stad. ‘Eens in de zoveel jaar klaagt een winkelier dat de situatie onhoudbaar is’, zegt hij. ‘Maar er zijn bijna geen incidenten. Je ziet dat mensen hier rekening met elkaar houden.’ Als gemeente kun je volgens hem dat gedrag beïnvloeden. ‘Door duidelijke borden neer te zetten, maar vooral door één lijn te kiezen. In Den Bosch mag je in de hele stad fietsen. Dat is helder. Ook zijn de wegen geschikt voor fietsers; dat nodigt uit. Die combinatie maakt het Bossche fietsbeleid volgens mij tot een succes.’