Direct naar inhoud

Het fietsplaatje is nergens een oplossing voor

Saskia Kluit Esther van Garderen
Gepubliceerd op:

Volkskrant-columnist Peter de Waard pleitte in een column dat de herinvoering van het oude fietsplaatje – een belasting uit het verre verleden – de oplossing kan zijn voor problemen op het fietspad. Vertrekkend Fietsersbond-directeur Saskia Kluit en aankomend directeur Esther van Garderen reageren.

Hoewel wij als huidig en toekomstig directeur van de Fietsersbond met alle liefde elke avond in “kletsprogramma’s” op tv komen om het fietsen te promoten, hopen we van harte dat dat niet zal zijn om de onvolledige berekening van Peter de Waard in de Volkskrant van 3 september 2020 te weerleggen. Fietsplaatjes (met bijhorende belastingen) zijn afgeschaft omdat het een onzinnige maatregel is die voor geen enkel probleem een oplossing biedt.

Er zijn volgens Peter twee redenen om fietsplaatjes te willen: handhaving en belastingen. We pellen het even af, te beginnen met de fietsbelasting. Daarbij valt op dat Peter nogal wat zaken weglaat uit het financiële plaatje voor de fietsbelasting. De uitvoeringskosten om 23 miljoen fietsen van een plaatje te voorzien zijn niet nul. De inning van de belastingen ook niet.

De gezondheidskosten van fietsers die stoppen met fietsen of minder gaan fietsen uit verzet tegen een fietsplaatje, telt Peter niet mee. Dat zijn geen onaanzienlijke kosten in een land waarin meer dan de helft van de inwoners nu al de beweegnorm niet haalt en de helft van de volwassenen overgewicht heeft. Met een paar kilometer per dag fietsen, loopt het risico op een hartaanval met meer dan 45% terug. We hoeven niet gedetailleerd uit te rekenen wat het omgekeerde, minder fietsen, zou betekenen voor de kosten die het ministerie van VWS moet maken. Het is economisch onzinnig om wel de kosten van verkeersveiligheid mee te nemen, maar niet de kosten van extra gezondheidsschade terwijl die een factor veelvoud groter is.

Maatschappelijke baten

Door te fietsen vermijden fietsers op enorme schaal maatschappelijke kosten.

Dan de kosten van investeringen voor fietsers, zouden ze daar niet zelf wat aan kunnen bijdragen nu deze kosten steeds meer stijgen? Grappig genoeg dragen fietsers financieel en maatschappelijk gezien al enorm bij. Door te fietsen vermijden ze immers op enorme schaal maatschappelijke kosten. Ze vervuilen geen lucht, ze veroorzaken geen geluidsoverlast, ze gebruiken geen brandstof, ze veroorzaken vrijwel geen ongelukken voor anderen etc. etc. We hebben een klimaatcrisis, een wooncrisis, de stikstofcrisis, een economische crisis en grote problemen door overgewicht. Mensen die op de fiets stappen, dragen bij aan het beperken en zelfs oplossen van al deze problemen. En dat alles voor de prijs waar elke andere wijze van je verplaatsen alleen van kan dromen, inclusief de overheid die erin investeert. Dat vindt niet alleen de Fietsersbond, vele analyses van maatschappelijke baten en lasten van mobiliteitsinvesteringen laten dit keer op keer zien. Uit het Bruto Utrechts Fietsproduct bleek bijvoorbeeld dat elke euro die in Utrecht besteed wordt aan fietsers, de stad bijna 2 euro aan maatschappelijke baten retour brengt. Daarnaast helpt fietsen het kabinet om Nederland bereikbaar te houden en om de grote binnenstedelijke opgaven te kunnen realiseren. Ook hier geldt de omgekeerde redenering: als de bewoners van deze nieuwe woonwijken niet massaal gaan fietsen, zijn de plannen voor binnenstedelijk woningbouw onhaalbaar.

Nu leveren al die fietsers veel maatschappelijke baten op. Als ze belasting moeten betalen en daarom stoppen met fietsen, lossen deze mensen natuurlijk niet op. Ze gaan dan met de auto of met het openbaar vervoer, waarmee ze een veelvoud aan maatschappelijke kosten veroorzaken tov hun eerdere fietsgebruik.

Handhaving

Fietser wil helemaal niet wildparkeren

Slordig geparkeerde fietsen roepen wrevel op. Maar de fietsers kunnen er ook vaak weinig aan doen. ‘In de jaren negentig…

Lees meer

Dat de tweede reden voor een fietsplaatje: kunnen we die anonimiteit van asociale fietsers niet een beetje aanpakken. Natuurlijk is het makkelijker handhaven met plaatjes op elke fiets. Echter, de herkenbaarheid van fietsen is niet het probleem bij de handhaving. BOA’s en wijkagenten lopen al over van de werkdruk zonder fietsers te beboeten. In het plaatje van Peter moeten dus ook extra wijkagenten, BOA’s, wegslepers en opslag voor verkeerd geparkeerde fietsen komen.

Overigens mogen overheden alleen onder strenge voorwaarden fietsen wegslepen van de stoep. En ook dat is een probleem want zonder alternatief waar mensen hun fiets wel mogen zetten, kan de overheid niet handhaven. Dan is de stoep de legale en bedoelde plaats om fietsen te parkeren. Vanzelfsprekend zijn wij geen voorstanders van parkeren op de stoep, denk aan de overlast voor kinderen en mindervaliden, maar zolang enkele automobilisten kunnen tegenhouden dat er meer ruimte voor de fiets komt door parkeerplaatsen om te bouwen, is dit wat het is.

Het piept en het kraakt in het fietssysteem. Daarin heeft Peter, die we overigens verder hoog hebben zitten en graag lezen, helemaal gelijk. De ruimte is schaars, het fietsgebruik neemt snel toe en de fietsfamilie rijdt in verschillende snelheden over smalle fietspaden.

Het vergt geen dappere politici om een fietsplaatje te introduceren om dit op te lossen. Het vergt wel dappere politici die durven de bestaande paradigma’s in de mobiliteit ter discussie te stellen en de fiets als transportmiddel serieus te omarmen. En daarbij de boter bij de vis niet vergeten.

Een lijst met medewerkers

Word lid van de Fietsersbond

Steun de belangenbehartiger van fietsend Nederland en ontvang heel veel voordeel!