Na de 15-minutenstad ook het 15-minutendorp

Ross Goorden, beleidsmedewerker van de Fietsersbond: ‘Het idee van de 15-minutenstad is dat je als bewoners van een stad binnen 15 minuten lopend of fietsend bij de winkel, de school, het ziekenhuis of een park moet kunnen zijn. Dan heb je minder vaak een auto nodig en is er meer ruimte voor wandelaars, fietsers en groen. Terwijl oude steden zijn ontworpen rondom de auto, worden 15-minutensteden ontworpen rondom de mens. Zo’n stad nodigt uit tot bewegen ‒ wat gezonder is ‒ en ontmoetingen. De luchtkwaliteit is er beter.’

‘In 2019 hebben we de doelstelling van de Fietsersbond verruimd. We willen met de fiets bijdragen aan een leefbaar, gezond en actief Nederland en daar past een 15-minutenstad prima bij. Fietsen kan heel fijn zijn, maar het is hier niet het doel. Het doel is een socialere en gezondere omgeving. Wat je ook niet moet vergeten is dat niet iedereen een auto heeft, auto kan rijden of zich een auto kan permitteren. Ook daarom is het goed dat je zonder auto bij voorzieningen kunt komen.’

‘We hebben een gids gemaakt met de organisaties Rebel en Wandelnet om het voor gemeenten, woningcoöperaties en vastgoedbedrijven inzichtelijker te maken wat voor stappen je moet zetten om een 15-minutenstad te krijgen. We hebben voor die gids ook samengewerkt met de gemeenten Almere en Zwolle. Met die ontwerpwijzer gaan we nu de boer op om de 15-minutenstad op de politieke agenda te krijgen. Grote steden als Utrecht en Amsterdam zetten al stappen in die richting, maar het is vooral bedoeld voor steden als Emmen, Sittard en Assen. Je bent er ook nog niet als een winkel op 15 minuten fietsafstand is. Het moet logisch zijn om de fiets te pakken. En dat is het niet als de route gevaarlijk en onaantrekkelijk is. Daar moet je ook aan denken.’

‘Daar gaan we ook mee aan de slag. 15 minuten is ook maar een getal. Het kan ook om twintig minuten of dertig minuten gaan. Dat is ook nog dichtbij. Een van de valkuilen is dat we er op een randstedelijke manier naar kijken. Bij een dorp heb je met andere zaken te maken. Veel dorpen hebben de afgelopen decennia met leegloop te maken gehad, waardoor de basale voorzieningen verdwenen zijn. En daar moeten dan nu vaak honderden woningen bijgebouwd worden. Hoe pak je dat aan? Hoe zorg je dat met de nieuwe bewoners de voorzieningen ook weer terugkomen voor de huidige bewoners? Zuid-Holland heeft bijvoorbeeld besloten dat er in nieuwe woonwijken vanaf het vijftigste huis een ov-verbinding moet liggen.’

‘Ja hoor, maar die auto staat meestal niet meer voor je deur. Je moet er net iets meer moeite voor doen. Je moet bijvoorbeeld twee minuten naar je auto lopen. Maar daar krijg je dus heel veel voor terug. Een stukje lopen is gezond en op straat lopen wordt aantrekkelijker. Je komt je buren nog eens tegen, waardoor de buurt socialer wordt, en misschien woont tegenover je wel een loodgieter die niet met zijn bus door de stad hoeft, maar met een bolderkar naar je toekomt om de lekkage te verhelpen. Ik denk dat er uiteindelijk weinig mensen zijn die zullen kiezen voor de oude stad als ze zien wat een 15-minutenstad ze oplevert.’

Voor wandelen in een bos of een afspraak in het ziekenhuis moet je een eind reizen. Het enige wat voor de deur ligt is de straat. Zelfs om te sporten voelt het logisch om de auto te pakken. Hij staat voor de deur, je stapt in en weg ben je. Op straat in de oude stad ligt een platgereden egeltje. Je moet als voetganger of fietser altijd op je hoede zijn. Een moment van onoplettendheid kan fataal zijn. Niet alleen egeltjes worden platgereden. Busjes van bezorgers staan links en rechts geparkeerd en benemen je het zicht als je over wilt steken. Kinderen kunnen niet zelfstandig de deur uit en ouderen en mensen met een beperking kijken wel uit om zich op straat te wagen. De omgeving is lawaaierig en druk, en de luchtkwaliteit is slecht. Als het regent kan het water niet weg en tijdens hete zomers blijft de warmte hangen.

Als je in deze stad de deur uitstapt ben je al in een prettige omgeving. Daar hoef je geen kilometers voor te reizen. Er zijn bankjes om te ontspannen en om je heen te kijken. Ook dieren voelen zich prettig in het parkachtige landschap. Er zijn egelfamilies en gierzwaluwen. Terwijl je naar de winkel loopt of fietst, heb je tijd en rust om om je heen te kijken en bekenden te groeten. Waar vroeger geparkeerde auto’s en straten een groot deel van de ruimte opslokten, is nu ruimte voor speeltoestellen, een vijver met fontein en een klein koffietentje. De drukke straat heeft plaats gemaakt voor plekken waar je elkaar kunt ontmoeten, sporten en ontspannen. De lucht is schoner. Pakketjes worden naar het pakketpunt gebracht, waar je ze op je eigen tijd op kunt halen. Een eigen auto heb je vaak niet eens nodig. Trein en bus zijn vlakbij. Maar als je toch eens een auto nodig hebt, kun je een deelauto huren. Wel hard een eigen auto nodig? Bijvoorbeeld vanwege je werk? Geen probleem. Hij staat alleen niet voor je deur, maar iets verder weg in een parkeergarage.