Een airbag voor fietsers

De fietsersairbag bestaat uit twee onderdelen. Het systeem herkent fietsers en kan in geval van een dreigende botsing de auto laten remmen. En als de fietser toch geraakt wordt, blaast de airbag zich bij een botsing ter hoogte van de voorruit razendsnel op.

Op die manier wordt voorkomen dat de fietser met zijn hoofd tegen de auto klapt en dodelijk of zwaar hersenletsel oploopt. ‘Een verplichte invoering van een airbag aan de buitenkant van de voorruit in combinatie met automatisch remmen kan in Nederland in potentie jaarlijks zestig dode en 300 ernstig gewonde fietsers schelen’, zegt Theo Zeegers van de Fietsersbond, die vanaf het begin bij airbagproject betrokken is.

Ben je blij met de Innovation Award van Intertraffic?
(internationale beurs over parkeren, verkeersmanagement, verkeersveiligheid en infrastructuur, red.)
‘Ja, heel blij. De Fietsersbond heeft in dit project de rol van aanjager gehad. Ons initiatief stuitte op scepsis. Het idee om auto’s veiliger te maken was in 2007 heel vernieuwend. Wij stelden: als je wilt, kun je een auto best veiliger maken voor fietsers. Dat wist de auto-industrie ook wel, maar het idee werd in de media belachelijk gemaakt. In 2007 was het provocatief en in 2014 is het idee echt geland.’

Wat is de doorbraak voor het project geweest?
‘Inhoudelijk is het inzicht dat de fietser geen voetganger is erg belangrijk geweest. In 2007 werden fietsers en voetgangers op één hoop gegooid, ze waren voor de onderzoekers beide vulnerable road users. Voor de voetgangers was al wel wat ontwikkeld, zoals een verende motorkap. Maar daar hebben fietsers niets aan. Als een fietser wordt aangereden valt hij niet met zijn hoofd op motorkap maar op de voorruit. En het hoofd maakt bij een aanrijding ook nog eens een zwiep waardoor de snelheid waarmee je de vooruit raakt nog hoger wordt. Dat er voor fietsers andere maatregelen nodig zijn, is met TNO-onderzoek onderbouwd.’

Vanaf toen was het gemakkelijker om steun te krijgen voor het initiatief?
‘TNO is een belangrijke partner, maar dat was nog niet genoeg. Iemand moet zo’n systeem ook gaan bouwen. Organisatorisch was het lastig om een producent te vinden. Fabrikanten van veiligheidsproducten zoals airbags vinden het eng om met een belangenorganisatie als de Fietsersbond samen te werken. We hebben drie fabrikanten uitgenodigd. Twee hebben bedankt en alleen Autoliv (een Zweeds concern dat wereldwijd opereert, red.) durfde het aan. Vervolgens hadden we nog een automerk nodig. Veel merken zitten niet te wachten op een oplossing voor fietsers. Dat probleem willen ze niet benoemen, dat past niet bij het imago. Voor Volvo past veiligheid juist wel goed bij het imago en Volvo heeft daarom meegewerkt.’

Anderhalf jaar geleden is het airbagsysteem gedemonstreerd in een crashlab van TNO in Helmond. Hoe gaat het nu verder?
‘We wisten bij de presentatie al dat er een goede kans was dat ons initiatief zou slagen. Er waren vijf vertegenwoordigers van automerken gekomen die alles in het openbaar bagatelliseerden wat ontwikkeld was. Maar het feit dat ze er waren, gaf al aan dat ze de airbag serieus namen.
Ondertussen zijn we alweer een eind verder. TNO ontwikkelt nu in opdracht van EuroNCAP een testprotocol voor botsingen met fietsers. EuroNCAP is een instituut dat met crashtests auto’s op veiligheid beoordeelt. Merken kunnen sterren verdienen als de auto goed scoort. Het is een doorbraak als een auto ook op veiligheid voor fietsers wordt beoordeeld. Het gaat om functionele eisen. Dat houdt in dat autofabrikanten zelf mogen weten hoe ze het oplossen als de veiligheid voor fietsers maar geregeld wordt. Er zijn nu twee denkrichtingen: een airbag of een systeem dat een auto automatisch remt wanneer er een botsing dreigt.’

Dus nu is het probleem opgelost? Auto’s worden nu veiliger voor fietsers?
‘Als EuroNCAP een norm opstelt, wordt dat vaak een EU-richtlijn. En dat houdt in dat fietsers in de toekomst een grotere kans hebben om een botsing te overleven. Aan de andere kant, het duurt nog zeker tot 2018 voor er een auto met een fietsersairbag op de markt komt. Maar belangrijk is nu: het denken is om. Fietsers tellen mee.’

Wat is SaveCAP?
De Fietsersbond nam in 2007 het initiatief voor airbag-project. In samenwerking met TNO, het Zweedse concern Autoliv, het ministerie Infrastructuur en Milieu, verzekeraar Centraal Beheer Achmea is er een een airbag voor fietsers ontwikkeld die anderhalf jaar geleden in het crashlab van TNO is gedemonstreerd. Het samenwerkingsverband van al die partijen heet SaveCAP. En SaveCAP heeft de Intertraffic Safety Award gewonnen. Intertraffic is een internationale beurs op het gebied van parkeren, verkeersmanagement, verkeersveiligheid en infrastructuur.