Auto’s worden steeds zwaarder en groter. Een ontwikkeling die ook wel autobesitas genoemd wordt. De vraag is: wat betekent dit eigenlijk voor de veiligheid van fietsers, en wat kunnen we ertegen doen?

De Europese milieuorganisatie Transport and Environment zette de ontwikkelingen op een rij. Uit hun rapport blijkt dat auto’s elke twee jaar een centimeter breder worden. In 2001 was de gemiddelde breedte nog 170,5 centimeter, nu 180,2 centimeter. Ook worden auto’s zwaarder, langer en hoger.

Populaire SUV-modellen zijn nog veel breder, die gaan soms over de twee meter heen. Dan hebben we het nog niet eens over de Hummers en grote pick-uptrucks, die meer op tanks lijken dan op personenauto’s. Veiligheidswensen voor de inzittenden, ruimte voor technische snufjes en behoefte aan meer comfort lijken de verklaringen te zijn voor deze ontwikkeling.

Fietsers en voetgangers slechter zichtbaar

Er is weinig tot geen onderzoek gedaan naar de gevolgen van de steeds bredere en zwaardere auto’s voor de veiligheid van fietsers. Het is echter duidelijk dat bredere, hogere en langere auto’s leiden tot slechtere zichtbaarheid van fietsers en voetgangers. Het Belgische instituut VIAS berekende dat een toename van 300 kilo in de massa van auto’s leidt tot 23% meer risico op een dodelijk ongeval bij kwetsbare verkeersdeelnemers. Hetzelfde instituut stelt dat 10 centimeter hogere voorkanten van auto’s leiden tot 30% meer risico voor fietsers en voetgangers.

Daarnaast is de ontwikkeling van de fietsveiligheid in Nederland niet verbeterd, zowel wat betreft het aantal dodelijke slachtoffers als het aantal gewonden. Ook blijkt uit enquêtes van de Fietsersbond dat veel fietsers stress ervaren in het verkeer, met name in de grote steden.

Met een veelzeggende illustratie laat Transport and Environment zien dat er door bredere auto’s minder ruimte voor fietsers overblijft. Dat doet zich in Nederland vooral voor op gemengde wegen zonder aparte (vrijliggende) fietspaden en op wegen met een fietsstrook. Fietsers worden daardoor letterlijk verdrongen. Een gevolg is ook dat er minder mogelijkheden zijn om bestaande fietspaden te verbreden, terwijl deze in de steden vaak al overvol zijn.

Een ander gevolg van de autobesitas is dat geparkeerde auto’s meer (schaarse) ruimte innemen en dat de CO2- en fijnstofuitstoot van auto’s niet daalt. Transport and Environment bepleit daarom strengere Europese regels met betrekking tot de breedte van auto’s, die nu maximaal 2,55 meter mag zijn.

Goed voorbeeld doet volgen?

Europese steden als Lyon, Tübingen en Parijs zijn bezig met het invoeren van hogere parkeertarieven voor zware en brede auto’s (op basis van gewicht) en Amsterdam en Nijmegen denken daarover na. De autobesitas is een extra argument om de maximumsnelheid binnen de bebouwde kom te verlagen naar 30 kilometer, om de impact van botsingen te verminderen.

Maatregelen als deze zijn cruciaal om de autobesitas te stoppen en de veiligheid van fietsers en voetgangers op 1 te zetten. Daarnaast is er verdiepend onderzoek nodig naar de gevolgen van ontwikkelingen in de auto-industrie voor de fietsveiligheid, inclusief die van de opkomst van de (zware) elektrische auto en het rijgedrag daarvan. Het gaat om een leefbare omgeving waar fietsers en voetgangers veilig moeten kunnen verblijven en bewegen. Kiezen we voor een prettige ruimte of laten we die meer en meer gebruiken door steeds zwaardere en bredere auto’s?