Groningen wordt in het buitenland bejubeld. Onder andere in de documentaire Groningen: The World’s Cycling City van Streetfilms. Helpt die buitenlandse aandacht?
‘Internationaal zit de fiets in de lift. Met de fiets kun je jezelf profileren als een innovatieve stad. Het is mooi dat we de negatieve spiraal hebben doorbroken. Bijna niemand in Groningen wist dat we iets bijzonders hebben. We hebben buitenlanders die langskomen, heel enthousiast zijn en vragen: wat gebeurt hier? Maar veel Groningers zien alleen de problemen. De vraag is: wanneer word je er trots op? We hebben nu een sneeuwbaleffect. Streetfilms kwam hier langs om een film te maken over het fietsen in Groningen. Die film wordt goed bekeken in het buitenland. Meteen belde de Franse tv dat ze langs wilden komen. En de BBC hebben we ook al gehad.’
Veel steden zijn overvallen door de populariteit van de fiets. Groningen heeft het hoogste fietsgebruik van Nederland. 50 procent van alle verplaatsingen gaat er per fiets. Hoe gaat men in Groningen met de drukte om?
‘Er ontstond een negatieve stemming, omdat fietsparkeren een probleem werd. In het weekend is het in het centrum een grote drukte met veel geparkeerde fietsen. Dat leidt tot ergernis. In de gemeenteraad werd de ‘motie Struikelfiets’ aangenomen met daarin de vraag of we niet wat tegen die fietsen konden doen. De fiets wordt altijd geassocieerd met drukte op het fietspad en dat je je fiets nergens kwijt kunt. De afgelopen twee à drie jaar is het wat negatiever.’
In Utrecht had de gemeente omwille van de kosten bij het treinstation graag verplicht betaald fietsparkeren willen invoeren. Speelt dat onderwerp ook in Groningen?
‘We hebben een discussie gehad over een fietsbelasting van tien euro per jaar voor elke inwoner van achttien jaar en ouder. Dat bleek wettelijk niet te kunnen. Je mag wel hondenbelasting heffen, maar fietsbelasting mag niet. En de ozb verhogen wilde de gemeenteraad niet. In opdracht van het college hebben we onderzocht of betaald fietsparkeren in het centrum een oplossing is. Uiteindelijk bleek dat de kosten hoger zijn dan de opbrengsten. Als je geld wilt innen, moet je ook een beheerder hebben. En dan zitten de handhavingskosten er nog niet eens bij. Om wild geparkeerde fietsen weg te halen moet je twee à drie busjes permanent laten rondrijden. Dat kost een half miljoen euro per jaar. Dat is de praktische kant. Maar als je er beleidsmatig naar kijkt, moet je jezelf afvragen: is betaald fietsparkeren écht wat je wilt? Aan de ene kant zeggen we tegen mensen: kom alsjeblieft op de fiets, maar als ze in het centrum komen en hun fiets willen parkeren, zeg je: maar niet hier! Dat is moeilijk te verkopen.’
En het parkeren bij het station?
‘Elke vrijdag is het een drukte omdat dan de studenten naar huis gaan. Al die fietsen passen niet in de stalling. We bouwen plekken bij. En we zijn ook heel stringent. Wild geparkeerde fietsen halen we weg. Doen we dat niet, dan is de chaos compleet. We hebben mensen kunnen opvoeden. Het gaat rond in de stad dat je je fiets niet zomaar ergens neer moet zetten. Laat je de teugels weer vieren, dan is het meteen weer chaos.’
Maar waar moeten de studenten dan hun fiets neerzetten?
‘Het Stadsbalkon (stationsstalling, red.) is uit 2007 en heeft 5.500 plekken. Daarnaast zijn er nog eens 4.500 plekken. Op de topdagen zijn er 12.000 fietsen. De verwachting is dat er binnen enkele jaren 15.000 plekken nodig zijn. Volgend jaar gaan we bij het Emmaviaduct op een paar honderd meter van het station een stalling bouwen met interactieve borden. Je moet fietsers daar met die borden al waarschuwen wanneer het Stadsbalkon vol staat. Want al vinden mensen geen plekje, ze fietsen nooit terug, maar zetten hun fiets dan zomaar ergens neer. En de fietsflat – die ‘tijdelijk’ was, maar er al vijftien jaar staat – krijgt een extra laag. Uiteindelijk gaat bij het station de hele boel op de schop en dat biedt kansen. Het emplacement wordt verplaatst en daar kunnen we ook stallingen bouwen.’
En wat gebeurt er om de problemen in de binnenstad aan te pakken?
‘De binnenstad blijft een worsteling. We willen van alles, maar we hebben geen geld. Je wilt iets met stallingen, maar dat is dus heel duur. Extra plekken voor fietsers hoeven niet altijd veel te kosten. Rekken en ‘nietjes’ kun je bijvoorbeeld beter weghalen. Ze leveren te weinig capaciteit op en ze lopen meteen vol met fietsen van binnenstadbewoners. We hebben een dag lang een rek gefilmd. Wat je ziet is dat de rekken vol staan met fietsen die er niet uitgehaald worden. Bezoekers zetten de fietsen maar naast het rek of aan een paal. Geschilderde fietsvakken werkt beter. Daar zet je de fiets op de standaard, en dat gaat in de praktijk prima.’
Zijn geschilderde fietsvakken voldoende?
‘Er komt ook een ondergrondse stalling met 1.200 plekken in het Groninger Forum (een groot complex in de binnenstad met winkels, cafés en een bibliotheek, red.). We dachten eerst aan trappen, maar een rolbaan is toch prettiger. We hebben gekeken naar de bibliotheek in Amsterdam. Daar zijn fietsers toch weer op het plein gaan parkeren. Dat doen ze omdat ze vanuit de stalling het gebouw niet in kunnen. Dan wordt stallen te veel gedoe. De les is dat het snel en gemakkelijk moet zijn. We willen de stalling gratis maken. En misschien is die wel 24 uur per dag open omdat het Forum midden in het uitgaansgebied ligt.’
Zo’n gratis bewaakte stalling is een ambitieus project. Is daar steun voor?
‘De sfeer was negatief. Maar waarom zien we niet de kansen? Een halfjaar geleden begon er binnen de gemeente iets te kriebelen. Toen hadden we de Deen Mikael Colville-Andersen hier (een internationaal bejubelde fietsgoeroe, red.). Hij heeft hier intern een verhaal gehouden. De boodschap was: jullie zitten op goud, maar jullie willen het niet hebben. Vroeger kregen we voor ons fietsbeleid alleen aandacht van de fietsgekken. Nu meer van mensen als Colville-Andersen die het goed kunnen vertellen. Ik zie ook dat bij de stedenbouwkundige afdeling van de gemeente de sfeer is veranderd. Er is een nieuwe, jonge lichting ontwerpers in dienst gekomen en zij hebben veel meer oog voor de fiets.’
Waaraan kun je merken dat de fiets echt bij Groningen hoort, dat het een onderdeel is van de Groningse identiteit?
‘Een deel van de ring wordt ondertunneld. De burgers roepen meteen: er komt toch wel een fietstunnel? En de gemeenteraad vroeg daar ook om. En de stedenbouwkundigen willen ook al een goede en heel brede verbinding; ze spreken zelfs over een fietsvallei. Dat is het mooiste, dat je het als verkeersambtenaar niet zelf hoeft te zeggen.’
Categorieën
