Niet het belasten van de rug veroorzaakt pijn, maar het stilzitten. ‘Hoe meer je beweegt, hoe minder last,’ stelt manueel geneeskundige Leo van Deursen. Hij onderzocht pijn bij rugpatiënten en promoveerde hierop. Van Deursen concludeert dat patiënten met lage rugpijn het beste kunnen fietsen.
Van Deursens zoon deed in 2000 promotieonderzoek naar de mechanica van de ruggenwervel. Van Deursen: ‘Hij zette iemand met zijn rug klem en liet hem vervolgens draaiende bewegingen maken. Door die bewegingen trekken de spieren om de tussenwervelschijf zich strak en pompt de tussenwervelschijf zich omhoog. Door deze pompbewegingen worden afvalstoffen afgevoerd en voedingsstoffen aangevoerd.
Als de tussenwervel een eigen bloedvoorziening zou hebben, dan zou hij ook een eigen aan- en afvoer hebben. Maar dat heeft hij niet. De tussenwervel leeft bij de gratie van de beweging. En die beweging, die maak je nooit mooier dan bij fietsen.’
Het volledige interview met manueel geneeskundige Leo van Deursen (Vogelvrije Fietser, januari 2004)
Niet het belasten van de rug veroorzaakt pijn, maar het stilzitten. ‘Hoe meer je beweegt, hoe minder last,’ zegt manueel geneeskundige Leo van Deursen. Hij onderzocht pijn bij rugpatiënten en promoveerde hierop. Van Deursen concludeert dat patiënten met lage rugpijn het beste kunnen fietsen.
‘Het is een zegen voor Nederland dat er veel gefietst wordt.’ Zelf had Van Deursen er altijd een hekel aan. ‘Totdat ik zelf last van mijn rug en been kreeg. Fietsen was de enige manier om daar vanaf te komen.’ In zijn werkkamer staat tussen alle wervels en ruggengraten ook een klein model van een fiets. Een soort eerbetoon, sinds Van Deursen aangetoond heeft dat fietsen erg goed is voor rugpatiënten. Want lage rugpijn is een ware plaag. ‘Tachtig procent van de Nederlanders krijgt er minstens één keer in zijn leven last van. Op dit moment hebben minstens achthonderdduizend mensen pijn.’ Bij tien procent is een oorzaak aan te wijzen, zoals hernia of een ontsteking; bij negentig procent tast de arts in het duister.
Lange tijd dacht men dat rugpijn veroorzaakt wordt door druk op de tussenwervelschijven. ‘In de geneeskunde trokken we de conclusie dat rugbelasting slecht is. We zeiden: ‘Gaat u maar liggen, doe maar kalm aan, je moet je rug niet te zwaar belasten.’
Rugpatiënten voelen zich vaak schuldig als ze ondanks de voorgeschreven rust gaan fietsen. Maar ze merken gewoon dat de pijn dan vermindert. Reden voor Van Deursen de pijn te onderzoeken tijdens diverse activiteiten.
Honderd patiënten werd gevraagd naar hun ervaringen tijdens lopen, liggen, zitten, staan en fietsen. Bij lopen en fietsen is de druk op de rug hoger dan bij liggen, dus zou de pijn moeten toenemen. Maar dat gebeurde niet. Zittend heeft maar liefst 85 procent van de patiënten last van rugpijn, liggend een respectabele 47 procent, en fietsend slechts 15 procent. Van Deursen concludeert dat de pijn geen gelijke tred houdt met het verhogen van de druk. ‘De zwaarste belasting krijg je tijdens lopen en dan heb je, op fietsen na, de minste pijn.’
‘Zou het zo zijn, dat hoe meer je beweegt, hoe minder last je hebt,’ vroeg Van Deursen zich af. Hij onderzocht de draaibewegingen van de rug tijdens diverse activiteiten. Zittend beweegt de rug weinig, staand meer, lopend nog wat meer, en fietsend het allermeest. ‘Wat blijkt: hoe minder beweging, hoe meer pijn.’
Waarom heeft beweging zo´n gunstige uitwerking? Van Deursens zoon deed in 2000 promotieonderzoek naar de mechanica van de ruggenwervel. De manueel therapeut maakt daar dankbaar gebruik van. ‘Hij zette iemand met zijn rug klem en liet hem vervolgens draaiende bewegingen maken. Door die bewegingen trekken de spieren om de tussenwervelschijf zich strak en pompt de tussenwervelschijf zich omhoog.’ Door deze pompbewegingen worden afvalstoffen afgevoerd en voedingsstoffen aangevoerd.
Hierin zoekt Van Deursen de verklaring van de verminderende pijn. ‘Als de tussenwervel een eigen bloedvoorziening zou hebben, dan zou hij ook een eigen aan- en afvoer hebben. Maar dat heeft hij niet. De tussenwervel leeft bij de gratie van de beweging. En die beweging, die maak je nooit mooier dan bij fietsen.’
Van Deursen hoopt dat door zijn onderzoek mensen zich niet meer schuldig voelen als ze ondanks hun rugklachten gaan fietsen. Bovendien, denkt Van Deursen, voorkomt fietsen de kans op zwaardere aandoeningen als een hernia. ‘Het is niet cynisch bedoeld als ik zeg: Rugklachten? Ga toch fietsen. Je kan beter in de ziektewet fietsen, dan in de ziektewet zitten.’
