Hoe voorkom je een accubrand? Belangrijkste tip: laat de fietsaccu niet vallen
De accu is het kwetsbaarste onderdeel van de e-bike. Door een harde val of fout opladen kan de accu namelijk in brand vliegen en is dan bijna niet te blussen. De boodschap van deskundigen: wees lief voor de fietsaccu. Ga er voorzichtig mee om.
Alle nieuwe e-bikes hebben een lithium-ion-accu. Waarom is deze accu zo populair? Een groot voordeel is dat dit type accu veel energie kan opslaan bij een gering gewicht. Daarnaast is er een uiterst geringe zelfontlading. De lithium-ion-accu is ook nog eens heel goed in herlaadbaarheid. Maar er kleeft echter een groot nadeel aan de lithium-ion-accu: hij kan branden en niet zo zuinig ook.
Wat maakt een lithium-ion-fietsaccu zo brandbaar?
Een fietsaccu is opgebouwd uit een groot aantal ronde cellen die met elkaar verbonden zijn. Je kunt het vergelijken met een staafzaklantaarn waar je batterijen in moet doen. Zo’n cel in een fietsaccu bestaat uit een anode (negatieve elektrode) en kathode (positieve elektrode) met daartussen elektrolyt als geleider en een separator (scheidingsmembraam tussen de anode en de kathode).
Deze vier onderdelen zijn als ‘velletjes’ netjes opgerold tot een cel. Als je naar de samenstelling van de cel kijkt, is het net een kleine chemische fabriek. En een van de gebruikte producten in dit fabriekje is zeer reactief: lithium. Het is snel ontvlambaar. Als alles volgens de regels verloopt, is er niets aan de hand. Maar soms kan het mis gaan.
Wat kan er misgaan met een lithium-ion-fietsaccu?
De oorzaak van een accubrand is vaak terug te leiden naar een val. Accu’s houden niet van harde klappen. Als een windvlaag je fiets omverblaast, kan de accu er aan de buitenkant nog prima uitzien. Maar binnenin kan er schade zijn ontstaan die tot brand kan leiden. Het effect van de smak op straat is dat een cel kan barsten. ‘Er kan dan een kortsluiting ontstaan, een piekstroom, tussen een van die producten waar een cel uit is opgebouwd. Het zorgt voor een heftige chemische reactie’, zegt Kees Bakker (TestKees), consumentenvoorlichter van de Fietsersbond. ‘Je kunt het vergelijken met brandstof van een raket. Die heeft een kleine ontsteking nodig en daarna gaat de reactie verder vanzelf.’
De ontbranding als gevolg van die chemische reactie begint in één cel en zal dan overslaan naar de andere cellen in de fietsaccu. Dit domino-effect heet thermal runaway en kan best lang duren. De ANWB adviseert om met zo’n gevallen batterij geen risico’s te nemen: ‘Leg hem buiten neer en lever zo snel mogelijk in bij de winkel waar je je nieuwe accu koopt of bij de milieustraat van je gemeente’. Het fenomeen diepontlading (een echt helemaal leeggelopen accu) kan ook zorgen voor zo’n thermal runaway. Gelukkig voorkomt het batterij managementsysteem (BMS) van de accu te diepe ontlading en overladen.
Zelfontlading kan ondanks het BMS volgens TestKees toch gebeuren als je je e-bike maandenlang ongebruikt in de schuur laat staan. Verder adviseert het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV) de e-bike niet in de volle zon te parkeren, maar in de schaduw. IFV is hét instituut van en voor de veiligheidsregio’s in het versterken van de brandweerzorg. Dus voor een fietstocht op de fiets is uitrusten op terras goed, maar zoek een schaduwplekje voor de fiets.
Help je mee?
De Fietsersbond komt op voor jouw belangen. Maar we kunnen het niet alleen. We hebben de hulp van fietsers nodig. Help je mee?
Wat moet je doen als je fietsaccu gaat roken?
Eigenlijk valt een thermal runaway fysiek niet te blussen. De brandstof wegnemen – de eerste cel – kan niet, en de chemische reactie maakt zelf zuurstof, dus afschuimen of met poeder blussen heeft geen zin. De brand gaat door tot de accu is uitgebrand.
Blussen met water zorgt voor een reactie met lithium waardoor er een explosief gas wordt geproduceerd. De rook die vrijkomt is erg giftig. Het is een cocktail van gevaarlijke stoffen. Vooral waterstoffluoride is een zeer toxische stof die bij blootstelling ernstige gezondheidsschade kan veroorzaken door inhalatie en contact met de huid. Wegblijven dus!
Het beste is om de accu al in de beginfase rap naar buiten te brengen. In die beginperiode kan de accu ook een emmer water in om te koelen. Laat het daar uren inliggen. De brandweer zoekt voor de grote accu’s in elektrische auto’s naarstig naar innovatieve blusmiddelen die beter geschikt zijn voor het blussen van brandende lithium-ion accu’s, meldt het IFV.
Hoe vaak komt een accubrand bij een elektrische fiets voor?
Een rampscenario met fietsaccu’s komt volgens de ANWB zelden voor. ‘In verhouding tot het aantal lithiumaccu’s dat we in huis hebben – ook smartphones en grasmaaiers zijn er mee uitgerust – is het aantal brandgevallen minimaal. Ook partijen uit de e-bikebranche bevestigen het beeld dat het slechts incidenteel voorkomt’.
Wat moet je als e-biker doen om een thermal runaway te voorkomen?
Wees lief voor je batterij. Alle e-bike producenten hebben op hun website een uitgebreide uitleg hoe je met zorgvuldig met de accu moet omgaan. Voorkom valschade. Ook zonder zichtbare beschadigingen kan er van binnen iets kapot zijn.
Verder op een goede plek opladen en vol is vol. Laat de oplader niet onnodig verbonden met de fietsaccu. Een tip van de brandweer is een brandmelder te installeren in de ruimte waar een fietsaccu wordt opgeladen.
Is het gevaarlijk een fietsaccu in huis te bewaren?
Bewaar een accu op kamertemperatuur. Een fietsaccu kan namelijk niet tegen té hoge en té lage temperaturen. Het advies van alle e-bike merken is om een accu dan ook niet in een ongeïsoleerd schuurtje achter te laten, en al helemaal niet in herfst en winter als de e-bike niet of nauwelijks wordt gebruikt. Een batterij kan door die te lage temperatuur (iets) sneller diepontladen en is dan niet meer te gebruiken.
Het opladen doe je totdat de batterij vol en trek dan de stekker uit het stopcontact. Klinkt misschien raar, maar laadt een fietsaccu niet op in de slaapkamer, maar gewoon in het halletje. Mocht het dan fout gaan, het brandalarm gaat bijvoorbeeld af, dan is de accu nog snel naar buiten te brengen.
Wat doen fietsenwinkels en fabrikanten om accu’s veilig te bewaren?
De forse accubranden juli 2018 en midden januari 2019 bij Stella Fietsen deed de fietssector opschrikken. De opslag van duizenden accu’s brengt grote risico’s met zich mee. In Nunspeet heeft Stella een speciale ‘bunker’ gebouwd. Een blussysteem met een aerosol zorgt ervoor dat de chemische reactie stopt. Volledig geblust is de brand dan niet, zodat de brandweer uiteindelijk de getroffen accu’s moet verwijderen. In de showrooms van Stella gaan elke avond de fietsaccu’s een speciale kast in en worden daarin ook opgeladen.
Zo herken je de signalen van een kapotte fietsaccu
- Lekkende vloeistof
- (Overmatige) hitte
- Sterke geur
- Rook
- Vonken
Dit artikel is geschreven door Eduard Voorn, hiervoor sprak hij met Kees Bakker van de Fietsersbond, Stella Fietsen, Fire Safety Engineers en het Instituut Fysieke Veiligheid/Brandweer Nederland.
Gerelateerde artikelen
-
Hoe haal je de meeste kilometers uit je accu? Zeven tips van TestKees
De meest gestelde vraag over e-bikes: hoe ver kom ik met een volle accu? 7 Tips.
-
Is een gereviseerde fietsaccu veilig?
Een accu gaat niet eeuwig mee. Is reviseren een oplossing?
-
Maak fietsen veiliger voor iedereen – word lid van de Fietsersbond!
Elke dag werken wij samen met onze vrijwilligers aan betere en veiligere fietspaden, veilige kruispunten en meer ruimte voor fietsers in jouw omgeving. Jouw steun maakt dit mogelijk. Word lid en help ons de fietservaring in Nederland te verbeteren. Samen fietsen we vooruit!