De roem van Groningen als fietsstad reikt plotseling tot ver over de grenzen. Een Deen, een Amerikaan en een Brit over Groningen.
‘Sommigen willen al verhuizen naar Groningen’
Clarence Eckerson uit New York kwam afgelopen zomer naar Groningen om er een film over te maken. Zijn film Groningen: The World’s Cycling City werd een kijkcijferhit (75.000 views). Eckerson werkt voor Streetfilms, dat naar liveable cities streeft. Een stad waarin je kunt fietsen en wandelen. Dat is in de Verenigde Staten geen vanzelfsprekendheid.
‘Ik wilde al jaren naar Groningen. Ik had veel gehoord en gelezen over deze mythische stad met een fietsaandeel van meer dan 50 procent (meer dan de helft van alle ritjes gaat per fiets, red.). Ik ging eerst naar Amsterdam. Dat was geweldig en ik dacht dat het niet nog beter kon worden. Maar toen ik in Groningen uit de trein stapte, moest ik alleen maar lachen. Het is een soort Disneyland. Mensen die hand in hand naast elkaar fietsen. Het fietsen voelt zo veilig, zelfs op drukke punten. Gewoonlijk doe ik een helm op, maar hier niet. Wat me opviel, is de stilte in de stad. In Amsterdam heb je veel auto’s en lawaai. In Groningen is het door al die fietsers en voetgangers veel rustiger. Dat had ik nog nooit meegemaakt. En dat komt door het traffic management. De fiets is veel aantrekkelijker, want veel sneller. Met de auto moet je altijd omrijden. Maar hoe kon ik dat als filmmaker laten zien? Ik kwam op het idee om mensen te laten vertellen over het ritje dat ze maken. Op een kaartje laat ik zien hoe je met de auto en de fiets moet rijden om de bestemming te bereiken en hoelang dat duurt. Dan is het ineens inzichtelijk. De film over Groningen was meteen een succes. De film wordt gebruikt door fietsactivisten die ijveren voor een leefbare stad. Met de film kan iedereen zien hoe een stad eruitziet als er veel wordt gefietst. Mensen reageren erg enthousiast; sommigen hebben al gezegd dat ze willen verhuizen.’
Kijk op www.streetfilms.org
‘The world should know about Groningen’
De Deen Mikael Colville-Andersen is internationaal bekend als fietsgoeroe. Hij noemt zichzelf een urban mobility expert en leidt het adviesbureau Copenhagenize Consulting. De gemeente heeft hem ingehuurd om Groningen aan de man te brengen; hij gaat de stad branden als the world’s cycling city.
‘De fiets keert overal op de wereld terug in de stad. City planners en verkeersprofessionals komen naar Amsterdam en Kopenhagen om te zien hoe het voor de fiets is geregeld. Maar ze moeten eigenlijk naar Groningen. Daar is het allemaal begonnen in de jaren zeventig. Veel van wat er nu gebeurt om steden fietsvriendelijker te maken, heeft Groningen veel eerder gedaan. Ze hebben een planning tradition. Alleen zijn ze in Groningen, zoals zo vaak in de provincie, te bescheiden over wat er is bereikt. Ik heb op uitnodiging van de gemeente in juni een verhaal gehouden. Ik heb ze verteld dat ze op goud zitten. Je hoeft het alleen maar op te graven. Er is geld te verdienen. Als je 200 city planners of andere professionals per jaar ontvangt, heb je het over honderden hotelovernachtingen en restaurantbezoeken. Nu gaan alle internationale bezoekers naar Amsterdam, want daar landt hun vliegtuig. Wellicht nog naar Utrecht, en als ze echt tijd hebben ook nog naar Houten. Maar eigenlijk zou Amsterdam niet meer moeten zijn dan een tussenstop op weg naar het mekka van het fietsen: Groningen. Een miljoenenstad als New York kan de opzet misschien niet in zijn geheel overnemen. Maar wel elementen zoals het verkeerscirculatieplan, waarbij het centrum in vier ‘taartpunten’ is opgedeeld en je met de auto niet van de ene taartpunt naar de andere kunt rijden. Toen ik mijn verhaal hield, kreeg ik als vraag: waarom hebben we branding nodig? Sommige ambtenaren waren bang dat ze de halve dag kwijt zouden zijn met het rondleiden van allerlei delegaties. Maar daar kun je mensen voor vrijmaken. The world should know about Groningen.’
Kijk op www.copenhagenize.eu
‘Waar ter wereld vind je een intercity-fietspad?’
De Brit David Hembrow is met zijn gezin naar Nederland verhuisd omdat je hier veilig kunt fietsen. Hij biedt driedaagse fietsstudietoeren aan voor wetenschappers, ambtenaren en city planners. Groningen is een vaste pleisterplaats. Ook houdt hij een blog bij dat hem onder Britse fietsactivisten een trouwe schare volgelingen heeft opgeleverd.
‘Je moet niet naar Groningen kijken of naar Amsterdam, of naar welke stad dan ook. Als je je maar op één stad concentreert, mis je de essentie van het Nederlandse fietsbeleid. Ik woon in Assen en op 200 meter van mijn huis heb ik twee hoofdfietsroutes. En dat is niets bijzonder, dat is bijna overal zo. Als Assen de enige Nederlandse stad zou zijn, zou het in één klap the world’s cycling city zijn. Dat toont aan dat de Nederlandse fietsinfrastructuur gewoon overal goed is. Decennialang goede fietspaden en veilige woonwijken aanleggen is niet sexy, maar het werkt wel.’
Study Tours
‘We laten dat aan buitenlandse geïnteresseerden zien, op de fiets. We zijn al vijf jaar bezig met onze Study Tours, waarbij we ook Groningen aandoen. We begonnen ermee omdat het nodig was: niemand deed het. De meeste tours gaan per bus en dan stap je uit bij een fietstunnel of een brug. Maar dan mis je de essentie: de ervaring van veilig en ontspannen fietsen. Wij doen een driedaagse tour en fietsen met de gasten door het oude centrum van Assen, een jarenvijftigwijk, een jarenzeventigwijk, maar ook een Vinex-wijk. Allemaal om aan te tonen dat we geen oplichters zijn, maar dat je écht overal kunt fietsen. En op de derde dag fietsen we naar Groningen. Een bijzondere ervaring, want waar ter wereld vind je een intercity-fietspad? We zijn ook met Clarence naar Groningen gefietst (maker van de film Groningen: The World’s Cycling City, red.) en we hebben hem rondgeleid in Groningen.
Zorgen over Nederland
‘Ik maak me zorgen over Nederland. Wat we nu hebben, is het resultaat van wat 30 jaar geleden is begonnen. Toen reed het doorgaande verkeer dwars door Assen. Dat kan nu niet meer en dat maakt het centrum aantrekkelijker en veiliger. De mensen die deze verandering in gang hebben gezet, zijn inmiddels met pensioen of overleden. Wethouders willen tegenwoordig graag een nieuwe fietsbrug waarmee ze een architectuurprijs kunnen winnen. Maar meer fietspaden werkt beter. Dat is niet flitsend, maar wel heel effectief.’
Immigranten
‘Het bewijs daarvoor vormen de immigranten. Ik heb het nog even nagezocht. Een kwart van alle ritjes gebeurt in Nederland per fiets. Onder Marokkanen is dat elf procent, bij Turken negen, bij Surinamers dertien en bij Antillianen vijftien procent. Deze percentages zijn lager dan het landelijk gemiddelde van 25 procent, maar bedenk dat het fietsgebruik in Turkije vrijwel nul is. Maar als je Turken in Nederland blootstelt aan een perfecte fietsinfrastructuur gaat ineens negen procent van alle verplaatsingen per fiets. Ter vergelijking: in heel België is dat acht procent. En Denemarken, dat bekendstaat als fietsnatie, komt op zestien procent. De immigranten in Nederland bezetten de plaatsen drie tot en met vijf van de grootste fietsnaties ter wereld. Dat is de les van Nederland voor de rest van de wereld: bouw een perfecte fietsinfrastructuur en dan gaan mensen vanzelf fietsen.’
Kijk op www.aviewfromthecyclepath.com
Meer weten over David Hembrow en zijn ideeën? Kijk op: www.vogelvrijefietser.nl/hembrow
En wat vindt de afdeling Groningen van de Fietsersbond van de internationale aandacht?
‘We zijn bang dat de gemeente achterover leunt’
Anneloes Groenewolt van de afdeling Groningen van de Fietsersbond:
‘Wij voelen ons hier de zeurpiet. Als je niet zegt dat het geweldig is, ben je dat al gauw. Ik ben naar de lezingen van Mikael Colville-Andersen geweest. Heel inspirerend. Maar hij betoogt dat als je maar genoeg rond roept dat Groningen zo’n goede fietsstad is, dat dat zal helpen om alles nog verder te verbeteren. Zijn verhaal is goed voor het imago van Groningen, goed voor de economie, goed voor het exporteren van consultancy op fietsgebied. Ook belangrijk. Maar wij geloven niet dat we daarmee een betere fietsstad worden. Wij zijn eerder bang dat de gemeente zegt: ‘kijk eens hoe goed wij zijn’ en dat men vervolgens achterover leunt. Dat mensen uit het buitenland het geweldig vinden, zegt meer over hoe slecht de fietsers het daar hebben. Er is meer nodig dan verkondigen dat het geweldig is. De gemeente maakt goede plannen. Maar bij elke ingreep wordt het op een ander punt vaak weer slechter. Neem het nieuwe station in het zuiden van Groningen. Daar is een prachtige onderdoorgang gemaakt, heel erg mooi. Maar per saldo is de fietser die van Haren naar de binnenstad rijdt er in reistijd en comfort niets mee opgeschoten. Waar je op deze route vroeger voorrang had en dus lekker door kon fietsen, staan nu haaientanden. Als je het hoge niveau wilt vasthouden, zal de gemeente de fiets echt prioriteit moeten geven. Alleen jezelf op de borst kloppen is niet voldoende.’