Zijn paaltjes niet noodzakelijk?
Zo’n paaltje heeft mij op 9 plaatsen gebroken ribben en een klaplong gekost. Door drukte op fietspad niet gezien. Blij als ze weggaan.
Volgens de richtlijnen van het Kenniscentrum CROW moet je een paaltje alleen plaatsen als het aantoonbaar strikt noodzakelijk is. Als fietsers hinder en gevaar door auto’s op het fietspad ervaren en er is echt geen andere oplossing voor het probleem, dan mag de wegbeheerder dus een paaltje plaatsen. Zo’n paaltje moet dan wel aan de opgestelde richtlijnen voldoen zodat het veilig is voor fietsers. Maar helaas worden paaltjes geplaatst zonder dat daar een directe reden of noodzaak voor is, en de grote meerderheid voldoet niet aan de richtlijnen! Deze paaltjes willen wij gaan verwijderen.
Wist je dat paaltjes jaarlijks verantwoordelijk voor naar schatting 2400 spoedeisende hulpopnames? Daarvan zijn bijna 1500 gewonden er ernstig aan toe (VeiligheidNL, 2019). Paaltjes zorgen jaarlijks voor veel ernstige ongelukken en hebben blijvende impact.
Hoe moet het wel?
Super fijn als er een paaltje weg wordt gehaald. Maar hoe moet het dan zonder paaltje? Wat moet er dan gebeuren? Vaak kan het antwoord zijn: “helemaal niks”, behalve het netjes afdichten van het gat wat het paaltje achterlaat. Echter, soms is een bordje met Fietspad, of verboden voor gemotoriseerd verkeer niet voldoende of niet goed zichtbaar.
In veel gemeenten wordt al gebruik gemaakt van een witte “druppel”. Dat is een markering op het fietspad die overloopt in de belijning, zoals hiernaast. Dit geeft een extra signaal af aan automobilisten dat zij hier niet welkom zijn.
Naast deze oplossing zou je ook kunnen denken aan het echt uit elkaar leggen van de richtingen op het fietspad en een mooie groenstrook aanleggen. Zo zijn er nog talrijke andere opties denkbaar.
Kom in actie
Jij kunt helpen om die paaltjes weg te krijgen of de weginrichting te verbeteren. Bijvoorbeeld door een melding te doen bij je gemeente met het verzoek om een onnodig of niet goed ingericht paaltje weg te halen. Zo maken we fietspad voor fietspad Nederland een stukje fietsveiliger.
Lees wat je kunt doen
Wie plaatst toch al die paaltjes? En waarom?
De wegbeheerder plaatst de paaltjes. Voor fietspaden is dit in veel gevallen de gemeente. Zij zijn dan ook vaak verantwoordelijk voor het plaatsen van de paaltjes. Andere wegbeheerders kunnen provincies, waterschappen of natuurbeheerders zijn. Gemeenten plaatsen de paaltjes om sluipverkeer, onjuist parkeren en ongewenst inrijden te voorkomen.
96% van de paaltjes…
voldoet niet aan inleidende markering. Deze markering begint op minimaal 10 meter voor de paal
73% van de paaltjes…
heeft überhaupt geen markering
64% van de paaltjes…
voldoet niet aan de diameter van ten minste 14 cm
Deze cijfers komen uit onderzoek van de Fietsersbond (2022) onder ruim 400 plaatsen in Nederland.
Letselschade na ongeluk met paaltje
Ben je of ken je iemand die tegen een paaltjes is aangereden en daar schade aan over heeft gehouden? Bij zowel schade aan je fiets als aan jezelf kun je vaak verhalen op de wegbeheerder. Die heeft namelijk een verantwoordelijkheid om voor een veilige weg te zorgen. De rechter toetst regelmatig wat een veilige weg is en oordeelt vaak in het voordeel van fietsers. Dat komt omdat veel paaltjes niet voldoen aan de richtlijn. Lees hier meer over in dit artikel.
Een wegbeheerder aansprakelijk stellen voor de schade die je hebt opgelopen kan al met een simpele brief. Maar bij grote schade is het handig een letselschadeadvocaat in de hand te nemen. Dit is meestal gratis! De letselschadeadvocaat bepaalt zelf of ze met jouw situatie aan de slag willen gaan, dus contact opnemen is altijd slim! De advocaat wordt betaald uit een eventuele schadevergoeding.
Bijkomend voordeel is dat wegbeheerders (jammer, maar toch is het zo) vaak sneller handelen als er juridische consequenties zijn. Het paaltje waar je tegenaan gebotst bent is dan snel weg, of heeft opeens inleidende markering.
Hoewel het nooit leuk is om te botsen met een paaltje, is het altijd verstandig om na te gaan of je de wegbeheerder aansprakelijk kunt stellen voor de schade. Voor jezelf, maar ook voor al die anderen die langs dat verraderlijke paaltje moeten fietsen.
Nut en noodzaak
Vaak wordt er in jurisprudentie verwezen naar CROW-richtlijnen. In de praktijk komt het erop neer dat wegbeheerders alleen gemotiveerd kunnen afwijken van deze richtlijnen. Daarom is het voor wegbeheerders belangrijk de richtlijnen van het CROW aan te houden.
Het CROW raadt palen alleen aan wanneer het ‘strikt noodzakelijk is’. Daarbij geldt er omgekeerde bewijslast. Dat houdt in dat de wegbeheerder de noodzaak van de paaltjes moet aantonen en alleen dan de paal mag plaatsen. Voor het plaatsen van een paaltje heeft een wegbeheerder bovendien een heldere definitie nodig, bijvoorbeeld dat zonder het paaltje er hinder en gevaar ontstaat door auto’s op het fietspad. Daarnaast moet de wegbeheerder ook de omvang van het probleem verwoorden.
Wanneer de wegbeheerder heeft aangetoond wat de hinder of het gevaar inhoudt en wat de omvang daarvan is, moet de wegbeheerder zich eerst afvragen of er andere oplossingen zijn dan het plaatsen van een paaltje, bijvoorbeeld door het maken van een hoogtebeperking voor zwaar verkeer op het fietspad. Mocht er uiteindelijk geen alternatieve oplossing zijn, dan kan de wegbeheerder over gaan tot het plaatsen van paaltjes.
Aansprakelijkheid
De wegbeheerder is aansprakelijk wanneer niet wordt voldaan aan de eisen die aan de weg mogen worden gesteld en deze daardoor gevaar oplevert voor personen of zaken. De wegbeheerderaansprakelijkheid wordt beoordeeld aan de hand van de veiligheidsvoorschriften en zorgvuldigheidsnormen die aan een gebruiker kunnen worden gesteld, alsmede aan de hand van de maatstaven die de Hoge Raad in het Wilnisarrest heeft bepaald. De wegbeheerder heeft een algemene zorgplicht wat de veiligheid voor personen en zaken betreft.
De cruciale vraag is dus wat een wegbeheerder moet doen om aan de zorgplicht voor een veilige en kwalitatief goede weg te voldoen. Bij een eenzijdig ongeval zal dus gekeken worden of de gebruiker zich aan de veiligheidsvoorschriften en zorgvuldigheidsnormen heeft gehouden maar óók naar de zorgvuldigheid en zorgplicht, het handelen, de beleidsvrijheid en de financiële middelen van de wegbeheerder.
Aan het einde van een tunneltje stond een rood/wit paaltje. Mijn man fietste schuin voor mij waardoor ik het paaltje niet zag. Met een frontale botsing waarbij ik over de kop sloeg als vervolg: bont en blauw en een gebroken been.
De CROW-richtlijnen worden beschouwd als minimale eisen aan een verantwoorde weginrichting en beheer, en werken als aanvullende normen die de rechtspraak in haar beoordeling van de aansprakelijkheid van de wegbeheerder meeneemt. De kern van de vaste jurisprudentie is dat wegbeheerders mogen afwijken van de CROW-richtlijnen, maar dat voor een afwijking wel een zeer goede afweging van belangen en een goede motivatie nodig is. De wegbeheerder doet er goed aan om bij een geplande nieuwe weginrichting of reconstructie altijd een voorafgaande belangenafweging te doen, waarbij alleen van de CROW-richtlijnen wordt afgeweken als er een goede motivering voor de afwijking bestaat en deze ook ruim gedocumenteerd wordt. U kunt hierbij denken aan onderbouwende en ondersteunende rapporten van ter zake doende specialisten.
Als dit niet gebeurt kan het gevolg zijn dat een wegbeheerder te maken krijgt schadevergoedingsverplichtingen dan wel imagoschade. Met name door de grote verantwoordelijkheid die een wegbeheerder draagt in het geval van paaltjes en andere fietsobstakels ontstaat er een zekere mate van urgentie om dit veiligheidsprobleem aan te pakken. De fietsinfrastructuur veilig (her)inrichten is een zeer toegankelijke wijze om binnen het grondgebied van de wegbeheerder de verkeersveiligheid te vergroten.
Met name in het geval van paaltjes zit er een grote hoeveelheid eenvoud in de oplossing: het verwijderen van de obstakels. Totdat er sprake is van noodzaak en dit kan worden aangetoond moeten deze objecten worden verwijderd van de fietspaden. In deze veiligheidsproblematiek zorgt de tastbaarheid van de oplossing direct voor een veiliger wegbeeld. Er valt veel winst te behalen door dan wel het verwijderen, of het veilig inrichten van fietspaaltjes volgens de aanbevelingen als paaltjes echt noodzakelijk blijken te zijn.
