Amsterdam heeft fietsdiefstalbestrijding laten versloffen

De gemeente doet wel van alles aan fietsdiefstalbestrijding. Maar of de inzet verschil maakt, is onduidelijk. ‘De gemeente heeft zelf maar weinig inzicht of de maatregelen bijdragen aan het verminderen van het aantal fietsdiefstallen en wat het kost’, concludeert de Rekenkamer in het rapport Fietsdiefstalbestrijding. Ook de fietsplannen voor de toekomst geven weinig houvast. ‘Het is onduidelijk wat het college concreet wil bereiken met de aanpak fietsdiefstalbestrijding’, aldus de onderzoekers.

De Rekenkamer is een onafhankelijk instituut en onderzoekt of het lokale bestuur volgens de regels handelt, de afgesproken doelen haalt en of er niet meer geld aan die doelen wordt uitgegeven dan nodig. Speciale aandacht is er nu voor het Amsterdamse fietsbeleid. Fietsen is erg belangrijk voor de mobiliteit in Amsterdam en als de diefstalbestrijding niet op orde is, kan dat een belemmering zijn voor succesvol fietsbeleid.

Volgens directeur Jan de Ridder van de Rekenkamer, is al een jaar of tien niet echt veel aandacht voor wat de gemeente aan fietsdiefstal doet. Hij snapt heel goed dat wethouders veel aan hun hoofd hebben en niet overal in detail mee bezig kunnen zijn. ‘Maar het is heel erg weggezakt, er wordt op de automatische piloot voortgeborduurd. Zo hoort het niet. De systematische evaluatie ontbreekt. Je moet doelen stellen en vervolgens moet je aan het eind van een jaar bekijken: hebben we het gehaald? En wat vinden we ervan?’

Amsterdam besloot begin deze eeuw hard in te grijpen toen, zoals De Ridder het uitdrukt ‘elke fiets een soort leenfiets was’. Er werden zoveel fietsen gestolen (naar schatting 80.000 per jaar, zegt de Rekenkamer) dat het fietsgebruik eronder begon te lijden en niemand nog geld wilde steken in een goede fiets. Amsterdamse bestuurders maakten zich zorgen over normvervaging en het imago van de hoofdstad. Er gebeurde vervolgens van alles om het tij te keren: meer controle, toezicht, handhaving, stallingen, voorlichtingscampagnes en registratie.
De registratie van fietsen was belangrijk. Een graveerteam zou de fietsen met een unieke code beter identificeerbaar moeten maken. Bij het Fietsdepot, waar alle weggeknipte fietsen terecht komen, moest gecontroleerd worden of er gestolen exemplaren bij zitten die terug kunnen naar de echte eigenaar. Een andere maatregel was een gedragscode voor fietshandelaren en regelmatige bezoeken van een registercontroleur om te controleren of ze geen gestolen fietsen in- en verkochten.

De aanpak werkte. Het diefstalrisico daalde van 16 naar 10 procent maar gaandeweg daalde ook het gevoel van urgentie. Na het bestuderen van alle beleidsstukken concluderen de onderzoekers: ‘Sinds 2010 is het beleid (inclusief de doelstellingen) niet meer geactualiseerd en zijn de maatregelen niet meer heroverwogen. College en raad worden verder nauwelijks nog geïnformeerd door de ambtelijke organisatie, ook niet bij belangrijke besluiten.’ Met andere woorden: het kabbelt een beetje voort zonder dat iemand zich afvraagt of de oude aanpak nog wel werkt. Of dat er wellicht vernieuwingen nodig zijn.

Even leek er zicht op een innovatie. De gemeenteraad wilde graag dat de gemeente aan de slag zou gaan met het chippen van fietsen om op die manier gestolen fietsen gemakkelijk te kunnen identificeren. Dat was in 2016. Nu zijn we vier jaar verder. ‘De raad is niet geïnformeerd over waarom er (nog) geen uitvoering is gegeven aan een motie over het chippen van fietsen.’ De verantwoordelijk wethouder had daar natuurlijk duidelijkheid over moeten geven. Maar de trend is dat gemeenteraadsleden er ook niet altijd op toezien of de motie wel wordt uitgevoerd. Ridder: ‘De motie was de politieke actie en je ziet dat het dan klaar is.’

De Fietsersbond zet zich in voor een betere bestrijding van fietsdiefstal. Bekijk op dit kaartje hoe het in jouw gemeente is gesteld met het aantal fietsdiefstallen (bron: Rekenkamer Metropool Amterdam).