Waar blijft de fietsrevolutie in Nederland?

Van juni tot en met 1 september is het voetgangersgebied in Utrecht vergroot. In die gebieden is het van 10:00 tot 18:00 uur verboden te fietsen. De gemeente hoopt dat voetgangers zo anderhalve meter afstand kunnen  houden. Tot het voetgangersgebied horen ook Zadelstraat en de Domstraat, en de Oude Gracht helemaal tot aan de Lange Smeestraat.
Peter van Bekkum van Fietsersbond Utrecht is niet blij met de maatregel: ‘Nee, dit vinden we niet leuk natuurlijk. We denken ook niet dat het werkt, ik denk niet dat fietsers zich er aan gaan houden. Het is ook één regime van 10:00 tot 18:00 uur voor het hele gebied, terwijl bijvoorbeeld op het Wed waar veel cafés zijn, het juist na 18:00 uur druk is met voetgangers. Het is een gevolg van een motie van D66 die ongeduldig was dat het gemeentebestuur geen maatregelen nam.’
Terwijl Fietsersbond Utrecht de gemeente begin mei toch had gevraagd meer ruimte op de fietspaden en fietsroute met goede suggesties voor de plekken waar dat kon. Door onder andere fietspaden onverplicht te maken zodat snelle fietsers op sommige plekken naar de weg konden. Er zijn in Utrecht veel drukke fietspaden waar het onmogelijk is om anderen op voldoende afstand in te halen. Op grote wegen met twee keer twee rijbanen kon een rijbaan naar de fiets.
Alleen op de Brailledreef is meer ruimte voor fietsers gekomen. Een rijbaan met 2 stroken werd gesplitst, één daarvan is nu een fietspad.

De gemeente wil al veel langer een groter voetgangersgebied. In 2017 wist de Fietsersbond dat nog tegen te houden. Grijpt de gemeente nu de epidemie aan om dit alsnog te regelen? Van Bekkum: ‘ Dat weet ik niet, we hebben wel een heel fietsminded wethouder, ik denk dat de motie een rol heeft gespeeld, het college moest laten zien dat ze wel wat doen.’

Fietsstad Groningen werd op 1 juni verrast met een fietsverbod van 12:00 tot 19:00 uur in een deel van het centrum. Al snel stak er een storm van protest op, niet alleen van de Fietsersbond, ook ondernemers lieten zich horen. Na tien dagen werden de maatregelen grotendeels teruggedraaid.
Wim Borghols van Fietsersbond Groningen: ‘Bij heel veel verplaatsingen is de snelste weg van A naar B door het centrum. Groningers zijn ook gewend door het centrum te fietsen.’
Stewards stuurden de mensen weg, maar er waren ook brutale fietsers die met veel snelheid gewoon door fietsten. Bij de lokale media verschenen filmpjes van machteloos roepende stewards.

Borghols: ‘Dat vind ik moeilijk om te zeggen, boze tongen beweren dat wel,  maar ik kan me dat eigenlijk niet voorstellen. Ook iemand als Paul de Rook, de vorige verkeerswethouder en nu wethouder financiën was in het vorige college warm voorstander van fietsen door het centrum.’
De oproep van de Fietsersbond om meer ruimte voor de fiets te maken in tijden van corona, heeft in Groningen weinig opgeleverd. Borghols: ‘Alleen bij sommige verkeerslichten is er meer groentijd voor de fietsers gekomen.’

Fietsersbond ’s-Hertogenbosch van de Fietsersbond had al een boze brief klaar liggen om naar het Brabants Dagblad te sturen, maar de brief is nog niet verstuurd.
In de stad  is op vrijdag, zaterdag en zondag een groot deel van de binnenstad afgesloten, inclusief drie straten waar voor fietsers nauwelijks alternatieve routes zijn. Terwijl fietsen door het voetgangersgebied lange tijd uitgangspunt was in deze stad.
Peter van Doremalen van de Bossche Fietsersbond heeft het vermoeden dat corona wel een gemakkelijke aanleiding was om fietsers te weren uit de binnenstad. ‘Maar eerlijk gezegd denk ik niet dat dit uit de hoek van verkeersambtenaren komt, meer van crowd control-typetjes of zo.’
De reden dat de brief nog niet verstuurd is, is dat er informeel overleg is geweest en er is toegezegd dat er geëvalueerd gaat worden, mogelijk komt er een verruiming. Ook zou de Van Berckelstraat misschien autovrij worden. Dat was 30 jaar geleden al besloten, maar al die tijd niet uitgevoerd en wij hadden gevraagd juist vanwege de coronaepidemie dat nu uit te voeren.’ Update: Ja! De Van Berckelstraat is autovrij! 

René Rood van Fietsersbond Haarlem: ‘We hebben de gemeente gevraagd meer ruimte voor de fiets te maken en wat krijgen we? Minder ruimte voor de fiets!’
In Haarlem gaat het om drie straten, waar een fietsverbod is ingesteld vooral om meer ruimte voor terrassen te maken. Zolang de horeca ruimere terrassen mag neerzetten, is het verboden te fietsen in de Lange Veerstraat, op de Oude Groenmarkt en in de Warmoesstraat in Haarlem.
Rood: ‘Van die drie is één nota bene een doorgaande fietsroute.’ Inmiddels is een motie ingediend om het verbod weer terug te draaien, maar die heeft het niet gehaald. 
Meer ruimte voor fietsers werd dus minder ruimte. Rood: ‘Uiteindelijk zijn er alleen een paar verkeerslichten aangepast waar fietsers meer en vaker groen krijgen.’

De gemeente Amsterdam begon ambitieus met het opstellen van een ‘menukaart’ met maatregelen om ‘de anderhalve meter’ te waarborgen in de openbare ruimte, met daarin behoorlijk vergaande maatregelen als instellen van 30 km op de rijbaan, fietsers naar de rijbaan, het bij het trottoir trekken van fietspadruimte en het aanpassen of uitzetten van verkeerslichten.
Uiteindelijk is er nog niet zo heel veel van die maatregelen terecht gekomen. Beelden zoals Berlijn en Parijs hebben we niet gezien in Amsterdam.
Marjolein de Lange van Fietsersbond Amsterdam: ‘Dat is ook niet zo heel gek. In die steden heb je veel brede straten met zes rijbanen, dan is het niet zo moeilijk om twee rijbanen voor fietsers te bestempelen. In Amsterdam is het allemaal smaller en voller.’
In de Jan Pieter Heijenstraat zijn maatregelen getroffen die domweg gevaarlijk zijn. (Zie filmpje). De voetgangers mogen op het fietspad en de fietsers moeten naar de rijbaan.
De Lange: ‘Als er weinig auto’s zijn is dat wel te doen. Bij drukte, en vooral bij het veelvuldige laadlosverkeer op de rijbaan is het problematisch. Fietsersbond en buurtbewoners roepen om maatregelen, maar tot nog toe is er nog niets gedaan.’
Maar er komen ook maatregelen waar de Fietsersbond wel achter staat:
de Haarlemmerstraat wordt auto- en scootervrij en op de Museumbrug mogen auto’s nog maar in één richting rijden.

Echt zorgen maakt de Fietsersbond zich vooral over de ponten over het IJ, waar het nu al druk is, en lastig om de anderhalve meter afstand te houden, laat staan als straks de scholieren weer naar school gaan. Bestem een tunnelbuis van de IJtunnel voor fietsverkeer, stelt Fietsersbond Amsterdam voor.

Over heel Nederland is het beeld niet al te positief, meent Wim Bot, beleidsmedewerker van de Fietsersbond. Er zijn wel een paar positieve voorbeelden: de Brailledreef in Utrecht, de opritten van de Erasmusbrug in Rotterdam en in Tilburg werden delen van de Heuvelring en de Noordhoekring voor fietsers bestemd. Maar overall is het beeld niet geweldig. In de binnensteden is vooral ruimte gemaakt voor voetgangers en terrassen.’
Wat wel op veel plekken is gebeurd is het aanpassen van verkeerslichten. Bot: ‘Dat is natuurlijk wel goed nieuws.’ Ook zijn op veel plekken bij scholen maatregelen genomen. Zogenaamde schoolstraten zijn ingevoerd, straten waar auto’s worden geweerd tijdens de schoolspits.

Bot: ‘De verklaring is simpel, daar zijn geen fietspaden, dus daar moet je strepen op de weg gaan zetten wil je fietsers faciliteren. In Nederland zijn er natuurlijk al fietspaden. Maar er moet meer ruimte komen voor de fiets, blijkbaar ontbreekt nog de echte politieke urgentie bij politici en ambtenaren.

In fietspodcast De spaak vertelt Stein van Oosteren vol vuur over de fietsrevolutie die zich om hem heen in Parijs voltrekt. Vol overtuiging worden banen met felgele strepen vrij gemaakt voor fietsers. Zijn het geen tijdelijke maatregelen? Hij staat elke ochtend vroeg op om fietsers te tellen zodat niemand kan zeggen dat er geen vraag naar is. En franse fietsers vraagt hij vooral gebruik te maken van de voorzieningen.
Hoogleraar Ruth Oldenziel heeft het in de podcast over een bezadigd Nederland. Net terug uit Berlijn is ze aangenaam verrast over het tempo waarmee die stad ruimte maakt voor fietsers. ‘Natuurlijk zien wij de openbare ruimte niet meer louter als parkeerplekken voor blik, maar als in Amsterdam een straat op de schop gaat, komt er weer een rijbaan met aan weerszijden parkeerstroken voor auto’s voor terug.’
Ze vindt fietsers lui en gezapig. Ze gaan de straat niet meer op.
Luister hier de hele podcast. 

Vind jij het hoog tijd voor een fietsrevolutie á la Berlijn in je stad of dorp? Sluit je dan bij ons aan!

• Verbeter de wereld, begin met je eigen straat en teken de petitie Geef de straat terug
• Meld je aan voor onze nieuwsbrief zodat je als eerste op de hoogte bent van onze acties
• Lees ‘Het recht van de snelste’ om je revolutionaire gedachten te voeden
• Word lid 
• Meld je aan als vrijwilliger