Fietsverzekeringen: Amsterdammers en Limburgers betalen het meest

Amsterdammers hebben er weinig vertrouwen in dat de gemeente ook maar iets tegen fietsdiefstal kan doen. Dat blijkt uit de grote Fietsstadenquête (45.000 deelnemers) van de Fietsersbond. Amsterdam scoorde op het thema fietsdiefstal het laagste van alle gemeenten. Een rapport over fietsdiefstalbestrijding van de Rekenkamer Metropool Amsterdam van dit voorjaar bevestigt wat de fietsers al aan de Fietsersbond hadden gemeld: de gemeente heeft fietsdiefstal op z’n beloop gelaten.

Begin deze eeuw was dat anders, zegt de Rekenkamer. Amsterdam besloot toen om keihard in te grijpen, omdat ‒ zoals directeur Jan de Ridder het uitdrukt ‒ ‘elke fiets een soort leenfiets was’. Er werden zo veel fietsen gestolen (naar schatting 80.000 per jaar, zegt de Rekenkamer) dat het fietsgebruik eronder begon te lijden en niemand nog geld wilde steken in een goede fiets. Amsterdamse bestuurders maakten zich bovendien zorgen over normvervaging en het imago van de hoofdstad. Er gebeurde vervolgens van alles om het tij te keren: meer controle, toezicht, handhaving, stallingen, voorlichtingscampagnes en registratie.

Amsterdam was innovatief, ambitieus en succesvol. ‘Maar het is heel erg weggezakt; er wordt op de automatische piloot voortgeborduurd. Zo hoort het niet. De systematische evaluatie ontbreekt. Je moet doelen stellen en vervolgens moet je aan het eind van een jaar bekijken: hebben we het gehaald? En wat vinden we ervan?’, zegt De Ridder.
De fietsers betalen de prijs voor het lakse Amsterdamse beleid. Niet alleen worden er dagelijks gemiddeld 77 fietsen gestolen. Als je je fiets wilt verzekeren, ben je ook veel meer geld kwijt. Een Amsterdammer moet bij verzekeraar ENRA zo’n beetje drie keer zoveel betalen als een inwoner in het Friese Grou. Voor een fiets van 1250 euro betaal je in Amsterdam 167 euro per jaar. In Grou 57 euro.
Voor een elektrische fiets van 1250 euro is dat 162 euro in Amsterdam en 59 euro in Grou. Natuurlijk is Friesland niet te vergelijken met Amsterdam, maar een andere grote stad (Utrecht) laat zien dat goed beleid leidt tot lagere premies.

Grote steden en/of studentensteden zijn berucht als het gaat om fietsdiefstal. In het lijstje met de meeste aangiften per 1000 inwoners zien we vrijwel alle studentensteden terugkomen: Nijmegen, Delft, Utrecht, Enschede, Groningen. Bij de verzekeraars betalen inwoners van deze steden het volle pond. Maar er zijn ook een paar opvallende uitzonderingen. Zo zet ENRA een groot aantal postcodes in Utrecht een risiconiveau lager (en vraagt dus lagere premies). In Utrecht maakt het dus bij ENRA uit of je bijvoorbeeld in Oost woont of op de Balijelaan aan de zuidkant van het centrum. ‘Utrecht zat bij ons twee jaar geleden nog in het hoogste risicoprofiel. Maar daarna hebben we afgeschaald’, zegt Douwe Boeijenga van ENRA. ‘Dat doen wij op basis van informatie van onze actuarissen (een verzekeringswiskundige die risico’s doorrekent en evalueert, red.). Daaruit blijkt dat het risico op diefstal in Utrecht verminderd is. De gemeente Utrecht heeft er ook veel aan gedaan, bijvoorbeeld met gratis fietsenstallingen.’ Zo heeft het beleid van de gemeente tot gevolg dat veel Utrechtse fietsers een lagere premie betalen. Kingpolis en Unigarant (onderdeel van de ANWB) zeggen dat dat bij hen ‘niet zo uit de cijfers komt’, maar dat ze weten dat de gemeente veel doet en dat ‘dat zeker effect zal hebben’.

Als gemeenten en politie weinig aan diefstal doen, biedt dat kansen voor bedrijven. Fietsfabrikanten bouwen gps-trackers in elektrische fietsen en bieden daar een verzekering bij aan. ENRA heeft deals met de fietsfabrikanten. Voor de verzekeraar is het tot nu toe een perfect systeem. ‘Bijna 100 procent wordt teruggevonden ‒ opzienbarend veel. Maar het gaat om lage aantallen, dus de statistiek is nog niet erg betrouwbaar’, zegt Douwe Boeijenga. Ook het Amsterdamse fietsenmerk VanMoof, dat als eerste met ingebouwde trackers kwam, is enthousiast. Het bedrijf merkt dat ‘vooral in Amsterdam’ diefstal afneemt dankzij ‘de bekendheid van ons trackingsysteem’. VanMoof heeft een vast team van 25 ‘Bike Hunters’ die 95 procent van de fietsen terugvinden in de stad waar ze gestolen zijn. 

Het Limburgse Mechelen telt zo’n 1800 inwoners. Het dorpje lijkt vredig, maar voor Kingpolis is de kleine gemeente een enorm risicogebied. Een (elektrische) fiets verzekeren is er even duur als in de hoofdstad. Hoe kan dat?
Henk Winters, directeur van Kingpolis: ‘Eigenlijk valt heel Zuid-Limburg op, ook Brabant. Dat zijn aandachtsgebieden vergeleken met andere regio’s. De grens is relatief dichtbij; we hebben een sterk vermoeden dat er bendes aan het werk zijn die e-bikes maar ook gewone fietsen snel over de grens brengen. We zien dit niet in de grensregio’s van Groningen, Drenthe en Overijssel. Waarom dat zo is, weten we niet. Misschien omdat in Limburg meerdere grenzen dichtbij zijn: je bent zo in Duitsland, België of Luxemburg, en Frankrijk is ook niet zo ver. Maar we merken nu de grens dicht is vanwege corona, dat er minder diefstal is.’
‘In Limburg, eigenlijk heel Zuid-Nederland, is veel fietsdiefstal’, zegt ook Bert Gelling van Unigarant. ‘Steden als Tilburg en Eindhoven vallen ook op. We hebben het beeld van georganiseerde bendes die met name e-bikes over de grens zetten.’
Bij Kingpolis en Unigarant zitten daarom naast grote stad Maastricht ook veel Limburgse dorpen in het hoogste risiconiveau.
ENRA is minder uitgesproken over de risico’s ten zuiden van de grote rivieren. Alleen Maastricht zit in het hoogste risicoprofiel; de dorpjes eromheen niet. Boeijenga: ‘Wij maken onze eigen afwegingen. Het kan ook een momentopname zijn. Nu krijgen we bijvoorbeeld signalen uit Tilburg.’

In onze prijsvergelijking is bij Unigarant in bijna alle gevallen een e-bike veel goedkoper te verzekeren dan een gewone fiets. In studentenstad Nijmegen kost het verzekeren van een gewone fiets van 1250 euro je 131 euro per jaar. Een e-bike van hetzelfde bedrag is maar 67 euro. Dat heeft te maken met het ‘risicoprofiel’ van de e-bikebezitter (vaak wat ouder en in het bezit van een schuur). Maar inmiddels rijden ook andere fietsers op e-bikes en wordt de elektrische fiets voor de alledaagse ritjes ingezet. Het gevolg: de risico’s nemen toe. Volgens onderzoeker Rien Meijer van de Consumentenbond, die jaarlijks de fietsverzekeringen in kaart brengt, zijn de premies van e-bikeverzekeringen bezig aan ‘een flinke inhaalslag, hoewel ze nog steeds relatief laag zijn vergeleken met normale fietsen’. ENRA heeft als eerste verzekeraar de premies inmiddels vrijwel gelijkgetrokken. De andere zullen waarschijnlijk volgen.