Politie: ‘Met name Oost-Europese bendes’

Met lokfietsen kan de politie achterhalen wie de fietsendieven zijn. Volgens de politie is het beeld in het hele land hetzelfde: het zijn vooral goed georganiseerde Oost-Europese bendes.
Kees-Jan Kroeze van de Rotterdamse politie is verantwoordelijk voor wat de politie Heterdaadkracht Vergrotende Middelen noemt. Hij vertelt over de opgedane ervaringen:

‘Vroeger werd een gestolen fiets in een kelderbox of schuurtje verstopt, uit het zicht van de politie. En vervolgens verkochten ze de fiets via marktplaats. Dieven weten nu dat wij lokfietsen met gps hebben uitgerust en dus ook verborgen fietsen terugvinden. Nu zetten ze de fiets twee weken koud. Koud zetten betekent dat ze eerst een fiets een paar straten verder neerzetten en afwachten of wij eraan komen. Als wij te opvallend naar die fiets kijken, weten ze: dit is een lokfiets. De kunst is voor ons om zo onopvallend mogelijk een fiets te traceren. We moeten onze mensen trainen om niet meer als politieagent te kijken. Agenten kijken altijd om zich heen en scannen de omgeving. Dieven herkennen dat meteen en dan ben je stuk. We stoppen daarom niet meer opzichtig bij een fiets. En we sturen ook niet meteen de blauwe collega’s. Wij spelen een rol: we gedragen ons als gewone burgers. We moeten continu nadenken over tactiek en techniek. Het is een kat- en muisspel. Wij volgen ze, grijpen niet altijd meteen in. Soms zetten we camera’s op koud gezette fietsen en wachten we. Als we zien dat er de gelegenheid er is om zonder risico op ontsnapping of het kapot maken van de spullen iemand op te pakken, komen de blauwe collega’s in actie.’

‘Het Openbaar Ministerie (OM) geeft generieke toestemming – op basis van Hoge Raad-besluiten – voor het inzetten van lokmiddelen. Dat gaat op basis van artikel 3 van de Politiewet, in overeenstemming met de taakstelling van de politie. We hebben een algemene toestemming om heterdaadtechniek in te zetten. Wij zetten fietsen neer op locaties waar veel fietsen worden gestald en gestolen. We moeten altijd voldoen aan een trend. Als een wijkagent meldt dat er veel fietsen worden gestolen, doen we een dubbelcheck om na te gaan of het echt zo is en pas dan zetten we de lokfiets in. Wij doen het heel zorgvuldig. Wij willen het vertrouwen van het OM niet beschamen. We gaan geen diefstal uitlokken, we zetten nooit een lokfiets neer voor het huis van een verdachte. We gaan de situatie kopiëren zoals die is. Als de trend is dat fietsen met een ketting op slot staan, doen we dat. In het centrum van Rotterdam zetten we onze lokfietsen op slot met een Solid-slot van Axa, omdat veel mensen dat zo doen. Van de Solid-sloten zijn trouwens lopers in omloop. We hebben beelden van een dief die met een loper een Axa- slot gewoon achter de rug van de eigenaar open maakt en er mee weg fietst.’

‘Je hebt nog steeds junks en jongeren die fietsen stelen. Maar we zien de laatste jaren met name Oost-Europeanen. We weten dat zij groepsgewijs stelen. De georganiseerde bendes hebben een taakverdeling. De een steelt en zet de fietsen koud, de ander haalt ze op en brengt ze naar een depot. Daar worden – net als bij een professioneel bedrijf dat fietsen transporteert – de trappers eraf gehaald en het stuur gedraaid. Op die manier passen er meer fietsen in een busje. En vervolgens gaan ze de grens over. Veel elektrische fietsen, de dieven zijn met name geïnteresseerd in bekende merken als Gazelle, Batavus en Koga. We hebben onlangs een nieuwe lijn blootgelegd. Een verdachte uit Ridderkerk stal fietsen die in Antwerpen en Brussel in garageboxen terecht kwamen. We hebben hem eerst laten lopen. Als we de verdachte direct had aangehouden, was het niet gelukt om die lijn samen met de Belgische politie op te rollen. Van de 15 nieuwe en dure fietsen die we in Brussel vonden, waren er maar van zeven aangiftes. De aangiftebereidheid is heel laag is. Dat is een probleem voor ons.’

‘Als wij niet kunnen bewijzen dat dertig fietsen die we bij een verdachte in beslag namen gestolen zijn, kan het gebeuren dat we de fietsen terug moeten geven. Terwijl we zeker weten dat ze gestolen zijn. Bij een aanhouding zijn in een woning accu’s en displays gevonden. Zeker gestolen. Maar bewijs het maar eens. We hebben wel registratienummers. En dan bellen we de fabriek. Een week later krijgen we antwoord. De verdachte is dan allang heengezonden. Die mogen we maar een dag vasthouden. Het grote voordeel van een lokfiets is, is dat het onze eigen fiets is. Je kunt de steler in ieder geval veroordeeld krijgen. Je verlengt je heterdaadkracht. Als we ze aanhouden met een gewone gestolen fiets kun je niet altijd diefstal bewijzen. Met de lokfiets kun je dankzij gps zien waar en op welk tijdstip een lokfiets gestolen is en welke route ermee is afgelegd. Samen met beelden van bewakingscamera’s en het verhoor kunnen we dan diefstal aantonen.’

‘Veel eenheden werken met flexteams. De ene week doet zo’n team invallen in drugspanden, de andere week zijn ze met lokfietsen bezig. Omdat het Rijnmondgebied een grote eenheid is, hebben we een specifiek team op kunnen zetten dat zich alleen bezighoudt met lokmiddelen. Het gaat overigens niet alleen om fietsen, maar ook om scooters en diverse specifieke goederen. We doen zo’n 200 a 250 aanhoudingen per jaar, waarvan een groot deel voor fietsdiefstal. Fietsdiefstal valt onder de VVC: de Veel Voorkomende Criminaliteit. Daar hebben burgers veel last van en die criminaliteit willen we aanpakken. Daarom hebben wij hebben ervoor gekozen om met een speciaal team onze blauwe collega’s te ondersteunen. Er is een landelijk overleg om overal de heterdaadtechniek op dezelfde manier te gebruiken. Wij raden aan om het volgen van de lokfietsen niet door geüniformeerde politiemensen te laten doen. Dat valt teveel op. Maar niet alle eenheden hebben genoeg mankracht om een apart team hiervoor te formeren.’

Piet van der Linden, expert van de Fietsersbond op het gebied van fietsdiefstal:
‘Fietsdiefstal is de laatste tien jaar gedaald. Toch worden er nog steeds jaarlijks 500.000 fietsen gestolen waaronder veel dure e-bikes. Onderzoek heeft aangetoond dat mensen uit angst voor fietsdiefstal liever de auto nemen. Alleen daarom al is het belangrijk om fietsdiefstal aan te pakken. We verwachten veel van track and trace-systemen. Alle fietsfabrikanten moeten dat ook op gewone fietsen zetten, zoals VanMoof al doet. De ANWB biedt ook al track-and-trace aan in combinatie met een fietsverzekering van Unigarant.’
‘En we willen dat fietsfabrikanten het framenummer zo maken dat het niet te verwijderen is. Ook moeten alle partijen die met fietsen van doen hebben – de politie, de industrie, de handel en wegknipteams van de gemeente – echt elke fiets die ze verkopen of afhandelen in het fietsregister van de RDW zetten. Hoe meer fietsen geregistreerd worden, hoe groter de kans dat ze terugkomen na diefstal.’
‘Wij willen ook dat de politie veel sneller de aangiftes verwerkt. Dat duurt vaak weken. Dat is jammer, want in de tussentijd kan een dief een fiets gewoon aan een handelaar verkopen. We zijn overigens erg blij met de succesvolle aanpak van Rotterdam. Alle eenheden zouden op die manier moeten werken.’