Veilige routes voor fietsers van 8 en 88: Zeist en Schagen

Eén op de drie 50-plusfietsers komt niet meer in de Amsterdamse binnenstad. Het is te druk, te gevaarlijk. Amsterdam is niet uniek. De Fietsersbond heeft een toekomstvisie geschreven om deze problemen op te lossen. Fietsverbindingen die prettig zijn voor 8-jarigen én 88-jarigen hebben in deze visie de hoogste prioriteit: een 8en88-netwerk. Piet van der Linden van de Fietsersbond is samen met fietsers in Zeist aan de slag gegaan. Meer gemeenten volgen inmiddels.

Piet van der Linden, projectleider van de Fietsersbond: ‘Het is niet ineens druk geworden. Zo’n vijftien jaar geleden deden we het Fietsbalans-onderzoek en reden we met een meetfiets door gemeenten. Het bleek toen al dat fietsers veel minder vaak en lang naast elkaar fietsten dan in de vijf jaar daarvoor toen we dit onderzoek ook uitvoerden. Sindsdien is het alleen maar nog drukker geworden. Bovendien zijn er steeds meer ‘fietsachtigen’ ‒ denk aan cargobikes, speedpedelecs, driewielfietsen en fietstaxi’s. De verschillen in snelheid, volume en gewicht nemen enorm toe; al die voertuigen passen niet meer op de fietspaden en fietsstroken.’

‘Het aantal ernstig gewonde fietsers stijgt al jaren. Ook door de toename van het aantal ouderen dat gewond raakt. Dat kan zo allemaal niet langer doorgaan. We willen leefbare steden, die goed bereikbaar zijn en waar je op een veilige en aantrekkelijke manier van A naar B kunt. Dit is een scharniermoment. We zullen onze infrastructuur echt anders moeten inrichten.’

‘Wij stellen de belangen van de kwetsbare fietsers voorop. De Fietsersbond wil een netwerk voor ouderen, voor kinderen en voor mensen met een beperking. We noemen dat een netwerk voor 8- en 88-jarigen. Je hoeft voor zo’n 8en88-netwerk nauwelijks nieuwe fietspaden te bouwen; woonstraten zijn het belangrijkste onderdeel van het 8en88-netwerk. Als je maar zorgt dat die echt autoluw zijn. Tussen al die rustige straten moet je natuurlijk soms een drukke weg oversteken, en daar zit ’m de kneep. Tussen twee drukke kruispunten is een goede oversteekmogelijkheid nodig. Zorg dat daar auto’s niet mogen afslaan, maak de oversteek zo dat fietsers via een middeneiland in tweeën kunnen oversteken. Bij drukke punten met een verkeerslicht.’ 

‘Het is niet verplicht natuurlijk. Als je bestemming op een plek ligt die goed bereikbaar is over een stukje van het huidige netwerk, dan ligt het voor de hand die route te kiezen. Wel met de kanttekening dat op plekken waar het 8en88-netwerk samenvalt met het bestaande fietsnetwerk het fietspad zo breed zou moeten zijn dat er een deel is voor vaardige fietsers en een deel voor minder vaardige fietsers.’

‘De cargobikes, de speedpedelecs, de zware en snelle fietsers kunnen vaker de weg op als de snelheid binnen de bebouwde kom overal 30 km per uur is. Om dat veilig te realiseren, wil de Fietsersbond dat ISA-gebruik (intelligente snelheidsaanpassing ‒ red.) verplicht wordt. Dat is een techniek die ervoor zorgt dat je de maximumsnelheid niet kunt overschrijden. Voor auto’s is ISA helemaal niet moeilijk in te bouwen, het is tamelijk goedkoop en het is in nieuwe autotypes verplicht vanaf mei 2022. Er komen weer nieuwe proeven aan. Waarom zou dat niet ingevoerd kunnen worden? Ook e-bikes zouden ISA moeten krijgen, want ook die snelle fietsers moeten op sommige plekken via het netwerk van 8en88 om naar huis te fietsen, maar dan mogen ze niet harder dan 15. Dat klinkt misschien vreemd, maar iedereen herkent dat je soms iets te snel langs iemand gaat en dat je later denkt: waarom deed ik dat nu? Dan is het prima als er een snelheidsbegrenzer op je fiets zit waardoor je niet sneller gaat. Het zal enorm bijdragen aan het gevoel van veiligheid voor ouderen en kinderen.’  

‘Samen met tien Fietsersbond-afdelingen zijn we aan de slag gegaan. Vanuit elke hoek van de wijk kijken we hoe we bestemmingen kunnen bereiken zoals het winkelcentrum, scholen en sportlocaties. We zoeken naar autoluwe routes, zo direct mogelijk. Het uitgangspunt is niet de kortste, maar de veiligste weg. Dus het kan zijn dat je wat meer meters maakt, maar het is ook weer niet zo dat een route op dit netwerk twee keer zo lang is. En we kijken naar de autocirculatie in de wijk. Er is vaak veel te winnen door eenrichtingsverkeer in te voeren in sommige straten, of een ‘knip’ waardoor doorgaand autoverkeer niet mogelijk is. In nieuwbouwplannen kun je alles natuurlijk in één keer goed aanleggen.’

Dit project is je laatste klus voor je pensioen.
‘Ik hoop dat ik een goede duw heb kunnen geven aan dit project. Voor kinderen is zelfstandig op pad gaan heel belangrijk, ook voor hun geestelijke ontwikkeling. Met het 8en88-netwerk gaan we de kwetsbaarste fietsers echt meer veiligheid en comfort bieden.’  

‘De nadruk ligt toch vaak op fietsen naar het werk’
Hoe zouden ouderen en jonge kinderen fijner kunnen fietsen? Zeist is een van de gemeenten waar de Fietsersbond samen met vijftien leden het idee van 8en88 het verst heeft uitgewerkt.
Voor Bas Hendriksen, beleidsmedewerker Verkeer van de gemeente Zeist, is het een waardevolle exercitie. ‘We hebben een verouderende bevolking in Zeist en willen deze groep graag mobiel houden in de samenleving. Voor ons was het 8en88-netwerk daarom het belangrijkste onderdeel. In het verkeersbeleid ligt de nadruk toch vaak op fietsen naar het werk, op snelfietsroutes, maar we hebben ook dit vergrijzende deel van de bevolking dat zich wil verplaatsen op de fiets en op de e-bike. Daar moeten we de wegen zo goed mogelijk voor inrichten. Wij zien het vooral als input voor onze mobiliteitsvisie die begin 2021 wordt vastgesteld in de gemeenteraad. Het college wil graag meer met de fiets doen, en we hebben nu zicht op concrete projecten om dit verder te brengen.’

‘Zet die racebril maar even af’
Ook in Schagen is de Fietsersbond aan de slag gegaan met de drie netwerken. Secretaris Charles van der Mark van de afdeling Noordkop vond het leuk om eens op een andere manier naar zijn stad te kijken.
‘Door corona is er eigenlijk een vergrootglas op het fietsgebruik gezet; het is nog drukker geworden’, zegt Van der Mark. ‘Daarnaast neemt de variëteit aan fietsen toe: elektrisch aangedreven bakfietsen waarmee papa’s en mama’s de kinderen vervoeren, de speedpedelec, heel veel e-bikes, en natuurlijk enorm veel recreatieve fietsers en racefietsers. Al die fietsers zorgen voor drukte.’ Dat merkt niet alleen de Fietsersbond. Van der Mark: ‘De Schager Courant had een heel katern over drukte op de fietspaden met een oproep om met oplossingen te komen. Daar zei ook iemand dat we het idee van een fietspad van 2,5 meter breed, waarop we met z’n allen moeten rijden, moeten loslaten. Dat sluit helemaal aan bij het onderwerp van de netwerken.’ Net als in Zeist begonnen de Fietsersbond-leden met het tekenen van het 8en88-netwerk. ‘Je verlegt je blik en je kijkt in de toekomst, je ziet andere mogelijkheden. Het is een beetje out of the box kijken. Zet die racebril maar even af en kijk ook eens naar andere fietsers.’