Canadese fietsimmigrant opent Nederlanders de ogen

Nieuwe expats in Nederland constateren na een tijdje ‒ tevreden maar vaak ook een beetje verbaasd ‒ dat je hier prima kunt wonen. ‘It happens to be nice here!’, aldus Jason Slaughter, die sinds twee jaar in Nederland woont. Maar voor hem was het helemaal geen verrassing dat de woonomgeving prettig is.
Slaughter komt uit Canada en wist precies waarom hij zich met zijn gezin twee jaar geleden in Nederland wilde vestigen. Daarvoor trok hij jarenlang met zijn vrouw de wereld over. ‘We zijn iets van 25 keer verhuisd; we wilden reizen om te zien hoe mensen leven. Als ik ergens was, dacht ik: ik vind dit een fijne plek, maar die andere plek niet. Hoe komt dat? Toen ben ik begonnen de verschillen te onderzoeken.’
Zo kwam hij erachter dat een aangename woonomgeving geen natuurverschijnsel is, maar het gevolg van keuzes die decennialang doorwerken en waar je niet snel iets aan kunt veranderen. Met die wetenschap in het achterhoofd begon hij zich te ergeren aan zijn wijk in Canada waarnaar hij was teruggekeerd om zijn kinderen te laten opgroeien.

‘Voor Canadese begrippen woonden we in een fijne wijk. Er is een tram en je kunt veel lopend doen. Je hebt niet per se een auto nodig. Maar de auto is nog wel steeds dominant: het blijft car centric. Mijn kinderen konden er daardoor niet zelfstandig op uit. Ik werd boos. Ik wist: we hebben gezien dat het beter kan. Ik wil hier niet langer wonen. Mijn vrouw 

was actief voor de lokale Fietsersbond, Cycle Toronto. Maar het is moeilijk om iets te veranderen; dat zal decennia duren. It takes a lifetime.’
‘We hebben toen vakantie gehouden in steden die ons bevielen: Oslo, Kopenhagen en Amsterdam. We hebben via Airbnb geboekt zodat we in een gewone buurt zouden zitten en we gingen naar de plaatselijke winkels. Net alsof je er al woont. Bij Amsterdam dachten we: This is the place for us.’
‘Toen we hier eenmaal woonden, ben ik een YouTube-kanaal begonnen voor vrienden en familie. Toen we vijftien jaar geleden in Taiwan woonden, hield ik een blog bij. Dat was toen dé manier ‒ nu is dat YouTube. Mijn kanaal is populairder dan ik verwacht had en er kijken niet alleen familie en vrienden naar mijn video’s.’

‘Ja, zo kun je het stellen. Voor mij is het belangrijk dat je alles lopend zou moeten kunnen doen. Als ik moet kiezen, loop ik liever dan dat ik fiets. Fietsen gebruik je alleen voor bestemmingen die net te ver zijn om te lopen.’
‘In veel steden op de wereld draait alles om autobereikbaarheid.’ En dan lachend: ‘Waar ik achter ben gekomen, is dat lopen duizenden jaren lang de dominante vervoerstechnologie was. Daar waren de steden op ingericht. Treinen en trams kwamen erbij, maar dat vervoer gaat nog steeds prima samen met lopen. En dat geldt ook voor fietsen. Fietsen is eigenlijk versneld lopen. Je gaat net iets harder en je komt net iets verder. Fietsen zit lopen helemaal niet in de weg. Tijdens spitsuur is het Vondelpark een soort fietssnelweg, maar toch kun je er ook dan nog met je kind veilig lopen. Stel je voor hoeveel ruimte je nodig hebt als al die forensen met de auto zouden gaan.’

De auto is tijdens het interview een telkens terugkerend onderwerp. Ook in zijn filmpjes. Hij laat zien hoe de vormgeving van onze stoepen de auto temmen en het leven voor voetgangers aangenamer en veiliger maken. Een ander filmpje gaat over de zegeningen van de Nederlandse verkeerslichtentechniek. Het is moeilijk voor te stellen, maar het kostte geen moeite om tien minuten te kijken naar Jasons filmpje over verkeerslichten die slim reageren op de verkeersstromen en het groene licht logisch en eerlijk verdelen tussen ov, fietsers, wandelaars en auto’s. Een groot verschil met de simpele Canadese verkeerslichten die volgens Slaughter alleen gericht zijn op autodoorstroming. Inmiddels melden stedenbouwkundigen en verkeerskundigen uit Noord-Amerika zich bij hem met het verzoek om meer verkeerslichtinformatie. Zo kan hij vanuit Amsterdam toch nog het verkeer en de inrichting van steden in zijn geboorteland beïnvloeden. 

‘In Canada is alles ingericht met een hoog serviceniveau voor de auto. Voor mensen die het heerlijk vinden om ook voor één kilometer de auto te pakken, is dat prima. Maar anderen moeten autorijden omdat er geen alternatief is. Winkelcentra zijn alleen te bereiken met de auto. Dus voor al je boodschappen moet je autorijden, of je nu wilt of niet. Door al die auto’s staat het verkeer vaak vast. Als je dan pleit voor meer ruimte voor de fiets ten koste van de auto zien mensen daar de zin niet van in. Ze kunnen zich moeilijk een wereld voorstellen waarin je ervoor kunt kiezen om op de fiets boodschappen te doen. Maar als er meer mensen fietsen is dat voor iedereen beter. Dat heb ik ook in Nederland gemerkt. Als ik hier met de auto moet, is dat een hele prettige ervaring. Ik had hier de best drives.’

‘Ik krijg vaak de vraag: hoe kan Nederland al die infrastructuur betalen? Mooie rode fietspaden, goed ov en perfect onderhouden wegen zonder gaten zijn onbetaalbaar! Maar het is eigenlijk goedkoper en dat heeft allemaal met city design te maken. Als je zesbaanswegen moet aanleggen om suburbs te bereiken, ben je veel geld kwijt. Als je huizen over veel ruimte uitsmeert, heb je veel voorzieningen nodig. Niet alleen wegen, maar denk aan ook rioleringen, water- en elektriciteitsleidingen. Er is een beweging van conservatieven in de VS die daar om fiscale redenen vraagtekens bij plaatst. Het onderhoud van al die voorzieningen vergt zo veel dat er geen geld is om de bibliotheek open te houden of om de wegen te verlichten. Sommige asfaltwegen worden inmiddels weer onverhard omdat het onderhoud te veel kost.’

Een van de grote verrassingen van Jasons YouTube-kanaal is dat opvallend veel Nederlanders ‒ 47 procent ‒ zijn video’s bekijken. Ze zien Nederland door de ogen van een Canadees. Dat kan verhelderend werken; het dringt door de video’s pas door hoe goed het hier geregeld is voor fietsers. Jason opent Nederlanders de ogen en dat vindt hij belangrijk.
‘Je loopt het gevaar zelfgenoegzaam te worden. Dat het nu goed is, hoeft niet te betekenen dat het altijd zo zal blijven. Ik sprak met iemand van de Amsterdamse Fietsersbond. In De Pijp verdwenen auto’s van de straat. In plaats daarvan kwamen ze in een ondergrondse garage. Maar het voordeel voor de autobezitter was dat die altijd een plekje had en dus zonder stress de auto kon gebruiken. ‘Misschien gaat het regenen; ik pak toch maar de auto.’ Daardoor kan het autoverkeer weer groeien. Het zijn zulke maatregelen waardoor het fietsen langzaam weer minder aantrekkelijk wordt. In de stad waar ik ben opgegroeid wilde niemand het oude centrum verwoesten. Toch is dat wat er is gebeurd door auto’s steeds meer ruimte te geven. Je moet waakzaam blijven. Daar zijn Nederlanders zich niet altijd bewust van.’